50 miejsc w Europie, które warto zobaczyć

Niezwykła siedziba brytyjskiego parlamentu. Pałac Westminsterski – zabytkowy, neogotycki pałac w Londynie, w Wielkiej Brytanii; siedziba brytyjskiej Izby Gmin, Izby Lordów oraz urzędów z nimi związanych; zabytek I klasy od 1970 roku, w 1987 roku wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Jego budowę rozpoczął Knut Wielki w 1016 roku. W XIII wieku stał się politycznym centrum angielskiej państwowości. Do 1512 roku służył jako siedziba monarchy. Od XIII stulecia obradował w nim Parlament. Został przebudowany w XVIII wieku w związku z ustanowieniem Królestwa Wielkiej Brytanii i związanym z tym powiększeniem aparatu administracyjnego. W 1834 roku spłonął w pożarze. Został odbudowany w latach 1840–1870 przez Charlesa Barry’ego przy współpracy z Augustusem Puginem. W latach 1940–1941 ucierpiał podczas nalotów niemieckich. Prace remontowe trwały od 1945 do 1950 roku. W latach 1981–1994 został poddany renowacji. Rozpoczęcie kolejnego gruntownego remontu, połączonego z odnowieniem wnętrz i wymianą instalacji, planowane jest na rok 2020.

Składa się z trzech skrzydeł. Najważniejsze pomieszczenia umiejscowione są w osi centralnej. W samym środku znajduje się Central Lobby, po obu jego stronach, w takiej samej odległości znajdują się sale posiedzeń Izby Lordów (Lords Chamber) oraz Izby Gmin (Commons Chamber). Na północnym krańcu znajduje się wieża Elizabeth Tower, określana również jako Big Ben. W przeciwległej części pałacu wznosi się Victoria Tower, której wierzchołek na wysokości 98,5 metra stanowi najwyższy punkt kompleksu.^[2]

Niezwykła starożytna rzymska arena gladiatorów. Koloseum, właściwie amfiteatr Flawiuszów – amfiteatr w Rzymie, wzniesiony w latach 70-72 do 80 n.e. przez Wespazjana i Tytusa – cesarzy z dynastii Flawiuszów.

Jest to duża, eliptyczna budowla o długości 188 m i szerokości 156 m, obwodzie 524 m, wysokości 48,5 m, z pojemną widownią, która mogła pomieścić od 45 do 50 tysięcy widzów; z galeriami komunikacyjnymi oraz areną z systemem podziemnych korytarzy. W czterokondygnacyjnym podziale zewnętrznym zastosowano spiętrzenie porządków (najniższa kondygnacja w porządku toskańskim, druga w jońskim, trzecia w korynckim). Trzy niższe kondygnacje związane są z konstrukcyjnym układem arkad, czwarta, najwyższa została zaopatrzona tylko w małe okna. Od strony wewnętrznej budowla jest pięciokondygnacyjna. Cztery kondygnacje zbudowano jako układ pomieszczeń wydzielonych pomiędzy filarami, ścianami, ze sklepieniami kolebkowymi i krzyżowymi. Umieszczono tam bufety, szatnie, natryski, pomieszczenia dla gladiatorów, klatki dla zwierząt, korytarze. Wokół areny wzniesione było podium. Do Koloseum prowadziło 80 ponumerowanych wejść (zachowały się oznaczenia wejść od nr XXIII do LIV), które zapewniały szybkie (przez ok. 6 minut) opuszczenie widowni przez widzów (jednak taką możliwość mieli tylko widzowie z dolnych i środkowych rzędów). Istniała też możliwość przykrycia całej widowni specjalną osłoną (velarium) w deszczowe lub bardzo słoneczne dni.

Odbywały się w nim m.in. walki gladiatorów, naumachie, polowania na dzikie zwierzęta. Tradycja mówi, iż w Koloseum mordowano chrześcijan, co upamiętniono krzyżem wewnątrz budowli. Od połowy XVIII wieku Koloseum jest otoczone opieką jako miejsce męczeństwa pierwszych chrześcijan, wcześniej pozyskiwano z niego bloki kamienne jako materiał budowlany. Nazwa Koloseum została nadana we wczesnym średniowieczu od znajdującego się w pobliżu budowli ogromnego (gr. „kolossos”) posągu Nerona przedstawionego jako Apollo.

W 445 zostało poważnie uszkodzone przez trzęsienie ziemi.

W 528 odbyły się tu ostatnie igrzyska.

Pod koniec VI wieku wewnątrz amfiteatru wybudowano mały kościół, arenę przekształcono w cmentarz.

Około 1200 rodzina Frangipani przejęła Koloseum i ufortyfikowała je, używając jako zamku.

W 1349 w wyniku trzęsienia ziemi zawaliła się zewnętrzna część południowej ściany.

W 1744 zostało ogłoszone miejscem męczeństwa chrześcijan. Zaprzestano eksploatować go w roli kamieniołomu.

Od II poł. XVIII wieku w Wielki Piątek odbywa się tutaj droga krzyżowa pod przewodnictwem papieża.

7 lipca 2007 obiekt został ogłoszony jednym z siedmiu nowych cudów świata.^[3]

Największa bazylika chrześcijańska. Bazylika Świętego Piotra na Watykanie – rzymskokatolicka bazylika na Wzgórzu Watykańskim, zbudowana w latach 1506–1626, na miejscu starszej bazyliki wczesnochrześcijańskiej, fundacji cesarza Konstantyna Wielkiego, jedna z czterech bazylik większych Rzymu oraz jedna z wielu bazylik papieskich, sanktuarium, jeden z najważniejszych ośrodków pielgrzymkowych.

Wedle tradycji bazylika stoi na miejscu pochówku św. Piotra, uznawanego przez katolików za pierwszego papieża – jego grób leży pod głównym ołtarzem. Świątynia jest nekropolią papieży, w tym świętych m.in. Leona Wielkiego, Leona III, Grzegorza Wielkiego, Piusa X, Jana XXIII i Jana Pawła II. Miejsce obrad dwóch ostatnich soborów Kościoła katolickiego – Watykańskiego I i Watykańskiego II.

Czołowe dzieło architektury renesansu i baroku, z bardzo bogatym wystrojem wnętrza, gdzie znalazły się również zabytki pochodzące z dawnej konstantyńskiej bazyliki zbudowanej w tym miejscu (m.in. brązowa figura św. Piotra Arnolfa di Cambio). W okresie nowożytnym swoje dzieła sztuki wykonali tu Michał Anioł (Pieta Watykańska), Gianlorenzo Bernini (m.in. ołtarz świętego Piotra z baldachimem, Cathedra Petri, nagrobki papieży Aleksandra VII i Urbana VIII, figura św. Longinusa), Alessandro Algardi, Antonio Canova, Bertel Thorvaldsen.

Bazylika watykańska jest drugim co do wielkości kościołem na świecie (powierzchnia 23 000 m²; większą świątynią jest tylko bazylika Matki Bożej Królowej Pokoju w Jamusukro o powierzchni 30 000 m²) i jednym z najważniejszych świętych miejsc katolicyzmu. Usytuowana jest przy placu Świętego Piotra, do którego prowadzi z centrum Rzymu Via della Conciliazione.^[4]

Zabytek sakralny pokryty marmurem. Baptysterium San Giovanni – najstarszy budynek usytuowany na Piazza San Giovanni we Florencji. Znajduje się w pobliżu wejścia do katedry Santa Maria del Fiore.

Pierwsza budowla powstała w okresie wczesnego chrześcijaństwa w IV – VI wieku niedaleko bram ówczesnego miasta, przed wejściem do znajdującej się dawniejszej katedry Santa Reparata. Baptysterium zostało zaplanowane jako budowla centralna, na planie ośmioboku z półkolistą absydą. W XI – XIII wieku, w okresie romańskim została przebudowana uzyskując zachowany do dnia dzisiejszego wygląd. Ściany zewnętrzne zostały pokryte okładziną z białego i zielonego marmuru. Na każdej z nich wprowadzono podział na trzy pola zwieńczone półkolistymi arkadami, oddzielone od siebie pilastrami. Podział poziomy na dwie wewnętrzne kondygnacje odzwierciedla poziome belkowanie. Pod łukami arkad osadzono okna doświetlające wnętrze. Budynek przykrywa namiotowy dach z 1128 r. zwieńczony latarnią z 1150 r. W 1202 dobudowano prostokątne prezbiterium. Do wnętrza prowadzi troje drzwi z brązu:

• od południa dzieło Andrei Pisano, ozdobione scenami z życia św. Jana Chrzciciela (20 kwater) i alegoriami cnót (8 kwater) umieszczonych w 28 kwaterach. Drzwi zostały wykonane ok. 1330 r. Pierwotnie były to drzwi wschodnie, czyli główne, ale musiały ustąpić miejsca Drzwiom Raju.
• od północy dzieło Lorenzo Ghibertiego, wykonane w latach 1402–1425 zdobi 20 scen z Nowego Testamentu, a dolne 8 kwater przedstawia Ewangelistów i czterech Doktorów Kościoła (w sumie 28 kwater). Wygrał on w konkursie na wykonanie tych drzwi z Filippem Brunelleschim.
• od wschodu, najbardziej znane Drzwi Raju, dzieło wykonane także przez Lorenzo Ghibertiego zdobi 10 scen ze Starego Testamentu oraz postacie biblijne i artystów żyjących w czasach twórcy, wykonane zostały w latach 1425–1450.

W środku baptysterium zbudowano otwarte do wnętrza empory oparte na kolumnach o gładkich trzonach i kanelurowanych filarach. Dwudzielne, arkadowe okna umieszczono pomiędzy pilastrami. Głowice kolumn, pilastrów i filarów wzorowane są na porządku korynckim. Powierzchnie ścian i posadzkę zdobią barwne płyty kamienne ułożone w geometryczne wzory. Łuk tęczowy i wewnętrzną powierzchnię dachu zdobią mozaiki z XIII wieku. Jedną z powierzchni sklepienia zdobi postać Chrystusa na tronie, w sąsiednich polach umieszczone są sceny ze Starego Testamentu. Pozostałe pięć pól podzielono na sześć pasów. Pas najbliżej latarni wykonano na wszystkich ośmiu polach, zdobią go postacie Chóru Anielskiego z dekoracyjnym ornamentem z wici roślinnej. Niżej ukazano sceny ilustrujące Księgę Rodzaju z postaciami Adama i Ewy, Kaina i Abla, Noego z rodziną, dalej z życia św. Józefa, poniżej z życia Jezusa Chrystusa i Marii, najniżej z życia św. Jana Chrzciciela.

W baptysterium znajduje się nagrobek antypapieża Jana XXIII, dwa sarkofagi rzymskie oraz sarkofag biskupa Ranieri.^[7]

Pałac z 2000 komnat, zbrojownią, ogrodem. Pałac Królewski w Madrycie – zbudowany w XVIII wieku przez Filipa V Burbona. Zaprojektowany w stylu baroku przez włoskiego architekta Filippo Juvarę, który jednak umarł przed rozpoczęciem prac budowlanych. Wnętrza i otoczenie są utrzymane w stylu rokoko i klasycystycznym. Jest oficjalną rezydencją króla Hiszpanii, chociaż król Jan Karol I ani jego rodzina nie mieszkał w pałacu, a w mniejszym Palacio de la Zarzuela na przedmieściach Madrytu. Ma 2800 pomieszczeń, część z nich jest udostępniona dla turystów.

Stary Alkazar, siedziba Habsburgów spłonął 24 grudnia 1734 r. Nowa siedziba, życzeniem monarchów, miała być monumentalną budowlą wzorowaną na paryskim Luwrze. Pierwotny projekt Juvary okazał się zdaniem władców zbyt kosztowny. Juvara zmarł w 1736 r. nie mógł zatem przeprojektować siedziby. Zgodnie z życzeniem Juvary, prace nad zadaniem powierzono Sacchettiemu, który znacznie (do ok. 1/4) zredukował rozmiary budowli i jej koszty starając się jednocześnie zachować koncepcję Juvary. Od nowa zaprojektował elewację ogrodową, powiększył tarasy i zmienił wewnętrzną klatkę schodową. Pałac usytuowany na wysokim brzegu rzeki Manzanares został rozwiązany wokół wewnętrznego, kwadratowego dziedzińca, który otaczają loggie. Dolne rustykalne piętra stwarzają wrażenie solidnego cokołu, na którym wspierają się trzy kondygnacje o elewacjach utrzymanych w wielkim porządku. Elewacje zdobią ryzality (środkowy i boczne). Kopuła widoczna powyżej północnej elewacji przykrywa królewską kaplicę.

Konstrukcję kontynuowano w latach 1738-1755, a w 1764 po raz pierwszy w pałacu zamieszkał król Karol III Hiszpański.^[10]

Park z rzeźbionymi budowlami Gaudiego. Park Güell – duży ogród z elementami architektonicznymi w Barcelonie przy ulicy Olot, bocznej alei Santuari de la Muntanya, w północno-centralnej części miasta. Zaprojektowany przez katalońskiego architekta Antoniego Gaudíego na życzenie jego przyjaciela Eusebiego Güella, przemysłowca barcelońskiego, który – zauroczony angielskimi „miastami-ogrodami” – przedsięwzięcie sfinansował. Projekt w założeniu miał być osiedlem dla bogatej burżuazji, obejmującym 60 działek na powierzchni ok. 20 ha w pobliżu tzw. Łysej Góry. Prace trwały w latach 1900-1914. Projektu tego Gaudí nigdy nie ukończył. Powstało jedynie pięć budynków: dwa pawilony po dwóch stronach głównego wejścia oraz trzy inne w samym parku. W jednym z nich od roku 1906 mieszkał sam Gaudí. W 1922 roku władze Barcelony wykupiły teren i przekształciły go w park miejski.

Park jest otoczony murem, zbudowanym z kamieni o nieregularnym kształcie. Znajduje się w nim siedem bram. Nad główną bramą znajdują się dwa medaliony ze słowami „Park” i „Güell”, ułożonymi za pomocą mozaiki trencadis – kawałków potłuczonych, ceramicznych płytek. Park składa się z wielu fragmentów zieleni, pociętych systemami krętych ścieżek, mostków i ciągami schodów. Najciekawszymi elementami parku są:

• Dawna brama wejściowa z kutego żelaza wraz z przyległymi do niej dwoma pawilonami, wzniesionymi w latach 1901-1902.
• Schody wejściowe do głównego pawilonu. Gaudí umieścił w nich trzy wysepki; pierwszej nadał formę groty, drugiej – węża na tle katalońskiej flagi – symbolu mądrości, na trzeciej jest rzeźba El Drac (kat. smok). El Drac w przewodnikach jest zwykle określany jako salamandra (mimo że jej nie przypomina). Według Zerbsta symbolizuje on raczej mitologicznego Pytona, czyli smoka będącego strażnikiem podziemnych wód. Za rzeźbą El Drac w Parku Güell jest zbiornik na deszczówkę.
• Sala Kolumnowa (tzw. Sala Stu Kolumn) – główny pawilon o wymiarach 86 × 40 m, który miał służyć za targ. Wbrew nazwie liczy jedynie 86 kolumn o wzorach antycznych, w których wnętrzach są specjalne kanały umożliwiające spływ wody z położonego nad pawilonem tarasu. Dach sali ma kształt falisty i ułatwia tym bardziej spływ deszczówki.
• Taras nad pawilonem kolumnowym przez architekta był nazywany teatrem greckim. Opasany jest wyjątkowo długą, wykładaną mozaiką ławką, która jest jednocześnie gzymsem pawilonu pod nim. Jej szczegółowy projekt dopracował Josep Maria Jujol.
• Dom, w którym mieszkał Gaudí (Casa-Museu Gaudí) nim przeprowadził się w pobliże Sagrada Familia. Mieści się tam muzeum artysty.

W 1969 roku wpisano park na listę narodowych dóbr kultury, a od 1984 roku obiekt znajduje się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO.^[13]

Sanktuarium i dom narodowych skarbów. Katedra Świętych Wita, Wacława i Wojciecha albo katedra Świętego Wita – siedziba arcybiskupów praskich i prymasa czeskiego, główny kościół Pragi. Usytuowany jest na wzgórzu zamkowym Hradczany, jest trzecim kościołem na tym miejscu, stanowi dominantę historycznej i obecnej panoramy stolicy Czech. Budowana w kilku fazach, w latach 1344–1385, w latach 1870-1929 dokończono całość. Jeden z cenniejszych przykładów architektury dojrzałego gotyku i neogotyku w Europie Środkowej. Wewnątrz zawiera cenne dzieła sztuki rzeźby i malarstwa od XIV do XX w. w tym dzieła Petera Parlera i jego warsztatu, fragmenty oryginalnych gotyckich fresków. Sanktuarium świętych patronów czeskich. Jest historycznym kościołem grzebalnym i koronacyjnym królów czeskich, ponad tzw. Złotą Bramą przechowywane są insygnia koronacyjne królów czeskich, w tym korona św. Wacława.^[16]

Główny plac ze słynnymi posągami. Plac Bohaterów – jeden z największych i najważniejszych placów w Budapeszcie. Położony jest w VI dzielnicy, na końcu Andrássy útca, przy Parku Miejskim. Przy placu znajduje się stacja metra Hősök tere, budapeszteńskiej linii M1.

Po obu stronach placu znajdują się okazałe budynki Muzeum Sztuk Pięknych (Szépművészeti Múzeum), w eklektyczno-klasycystycznym stylu (wybudowane w latach 1900–1906) oraz Pałacu Sztuki (Műcsarnok), z roku 1895 (w takim samym stylu jak Muzeum). Architektem i pomysłodawcą takiej konstrukcji był Albert Schickedanz.

Zakończenie wszystkich prac na placu Bohaterów nastąpiło dopiero w 1929. Wtedy też na placu znalazł się pomnik (Hősök emlékkövét) poświęconym poległym podczas I wojny światowej (stąd oficjalna nazwa placu).

Plac przez cały okres swojego istnienia był miejscem wielu demonstracji politycznych. W czasie Węgierskiej Republiki Rad zniszczono znajdujący się tutaj pomnik Franciszka Józefa (odbudowano go w nieco innej formie w 1926), a całość pokryto czerwoną draperią. Po II wojnie światowej stanął na placu pomnik Stalina, zniszczony przez Węgrów podczas powstania w 1956; następnie władze ustawiły pomnik Lenina, który po upadku komunizmu zawędrował do specjalnego parku pomników. W 1989 250 tysięcy ludzi zebrało się tutaj podczas symbolicznego pogrzebu Imre Nagy i anonimowych powstańców z 1956.^[18]

Świątynia na wzgórzu z V wieku p.n.e.. Akropol ateński – akropol w Atenach, położony na wapiennym wzgórzu o wysokości względnej 70 m, zamieszkany w neolicie, w okresie mykeńskim znajdował się tu pałac z megaronem, od VI w. p.n.e. miejsce kultu Ateny.

Świątynie zbudowane w okresie archaicznym zostały zniszczone podczas wojen perskich. Podczas odbudowy zainicjowanej przez Peryklesa powstał tu kompleks świątyń: Partenon, Erechtejon, Apteros, sanktuarium Artemidy Brauronia i Propyleje. Zniszczone rzeźby, elementy starszych budowli zostały użyte przy poszerzaniu tarasu w kierunku południowym (odnaleziono je podczas prac archeologicznych rozpoczętych w latach 70. XVIII wieku, w tzw. „rumowisku perskim”). Perykles odbudowę Akropolu powierzył Fidiaszowi, a w pracach uczestniczyli architekci: Iktinos, Mnesikles i Kallikrates.

W 1987 roku akropol ateński został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.^[19]

Okazałe spa z basenami. Termy Széchenyiego – zaprojektowany przez Győző Cziglera kompleks basenów i term w Budapeszcie, największy w Europie. Najstarszy budynek powstał w 1881 w północnej części Parku Miejskiego. Był tak popularny wśród mieszkańców, że jeszcze przed I wojną światową konieczna stała się jego rozbudowa. Uroczyste otwarcie „nowych” Term Széchenyiego nastąpiło w 1913.

W okresie międzywojennym otwarto baseny na wolnym powietrzu, ale dopiero od 1963 stało się możliwe korzystanie z niego przez cały rok. Termy Széchenyiego to jeden z nielicznych obiektów tego typu, w którym nie ma podziału na dni przeznaczone dla kobiet i mężczyzn.

Dojazd do kompleksu możliwy jest żółtą linią metra (stacja Széchenyi fürdő).

Kompleks zasilają dwa źródła termalne: jedno o temperaturze 74 °C, a drugie 77 °C.^[20]

Muzeum Sztuk Pięknych w pałacowym budynku. Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu – jedna z największych na świecie galerii, posiadająca w swych zbiorach niezwykle cenną kolekcję malarstwa europejskiego, sztuki starożytnej oraz monet.

Muzeum zostało otwarte w 1891, 2 lata po Muzeum Historii Naturalnej (Naturhistorisches Museum). Bliźniacze niemal budynki obu muzeów, stojące naprzeciwko siebie, są jednymi z najokazalszych wiedeńskich budowli usytuowanych wzdłuż Ringu – reprezentacyjnej szerokiej alei okalającej ścisłe centrum miasta, wybudowanej na miejscu dawnych murów miejskich. Decyzję o budowie obu muzeów podjął cesarz Franciszek Józef I w 1858. Okazałe budowle w stylu renesansu włoskiego zaprojektowali dwaj architekci: Gottfried Semper i Karl Freiherr von Hasenauer. Prace budowlane trwały 19 lat – od 1872 do 1891.

Znaczną część zbiorów muzeum stanowi prywatna kolekcja Habsburgów, zbierana i powiększana przez wieki panowania kolejnych cesarzy. Zbiór portretów i kolekcja zbroi pochodzą np. ze zbiorów cesarza Ferdynanda II, duża część zbiorów malarstwa należała do cesarza Rudolfa II i Leopolda Wilhelma. Zbiory Habsburgów są tak bogate, liczne i różnorodne, że eksponuje się je w kilku miejscach Wiednia: m.in. w wiedeńskiej siedzibie cesarza – Hofburgu, jego nowej części, czyli w Neue Burgu, w pałacach Schönbrunn – oraz w zamku Ambras w Innsbrucku.^[22]

Zabytkowe muzeum sztuki z bogatą kolekcją. Luwr – dawny pałac królewski w Paryżu, obecnie muzeum sztuki. Jedno z największych muzeów na świecie, jest też najczęściej odwiedzaną placówką tego typu na świecie. Stanowi jeden z ważniejszych punktów orientacyjnych stolicy Francji. Luwr położony jest między rue de Rivoli i prawym brzegiem Sekwany oraz ogrodami Tuileries i rue du Louvre w obrębie 1. dzielnicy. W kompleksie budynków o całkowitej powierzchni wynoszącej 60 600 metrów kwadratowych znajdują się zbiory liczące około 350 000 dzieł sztuki od czasów najdawniejszych po połowę wieku XIX, dzieła światowego dziedzictwa o największej sławie takie jak np. stela z kodeksem Hammurabiego, Nike z Samotraki, Wenus z Milo, Mona Lisa Leonarda da Vinci.

Muzeum znajduje się w Pałacu Luwru (Palais du Louvre) znanym już w średniowieczu. U schyłku XII wieku, król Filip II August wzniósł w tym miejscu zamek warowny. W drugiej połowie XIV wieku Karol V Mądry uczynił z zamku rezydencję królewską. W XVI wieku Franciszek I zamienił tę budowlę w monumentalny renesansowy pałac. Autorem barokowej przebudowy pałacu był Jacques Lemercier. W 1672 Ludwik XIV przeprowadził się do Wersalu, natomiast w Luwrze zostawił bogatą kolekcję dzieł sztuki antycznej. W 1692 gmach został siedzibą Académie des Inscriptions et Belles Lettres oraz Académie Royale de Peinture et de Sculpture, w roku 1699 Akademia zorganizowała pierwszy Salon wystawowy. Podczas rewolucji francuskiej 8 września 1793 r. Konwent Narodowy wydał dekret o zamienieniu pałacu w muzeum.

Muzeum zostało otwarte 10 sierpnia 1793 r. Ekspozycja liczyła 537 obrazów. Lwią część stanowiły konfiskaty dóbr kościelnych i królewskich. Ze względu na problemy związane ze stanem budynku muzeum zamknięto na lata 1796–1801. Kampania napoleońska wpłynęła na duży wzrost kolekcji, przy czym większość stanowiły łupy ze zbiorów na terenach podbitych przez Napoleona I Bonaparte, po porażce wojsk dyktatora pod Waterloo dzieła zwrócono prawowitym właścicielom. Za czasów panowania Ludwika XVIII i Karola X oraz Drugiego Cesarstwa nastąpił wzrost kolekcji, która przekroczyła 20 tysięcy dzieł. Kolejny wzrost kolekcji to owoc licznych nabytków muzeum i darów prywatnych kolekcjonerów dzieł sztuki. W 2008 roku zbiory Luwru podzielono na osiem kategorii, każdej z nich przypada odrębny dział. Są to Działy: Starożytnego Egiptu, Starożytnego Bliskiego Wschodu, Starożytnej Grecji, Starożytnego Rzymu, Sztuki Islamu, Rzeźby, Malarstwa, Rzemiosła Artystycznego, Rysunku i Grafiki.^[23]

324-metrowy zabytek z XIX wieku. Wieża Eiffla – najbardziej znany obiekt architektoniczny Paryża, uznawany za symbol tego miasta i niekiedy całej Francji. Jest najwyższą budowlą w Paryżu, a w momencie powstania była najwyższą budowlą na świecie.

„Żelazna dama” stoi w zachodniej części miasta, nad Sekwaną, na północno-zachodnim krańcu Pola Marsowego.

Wieżę zbudowano specjalnie na paryską wystawę światową w 1889 roku. Miała upamiętnić setną rocznicę rewolucji francuskiej oraz zademonstrować poziom wiedzy inżynierskiej i możliwości techniczne epoki, być symbolem ówczesnej potęgi gospodarczej i naukowo-technicznej Francji. Projekt podkreślał architektoniczne walory stali, wbrew dominującemu w XIX wieku akademizmowi, który uważał żelazo za prosty materiał budowlany. Projekt wykorzystywał doświadczenia epoki i jej konstruktora, Gustave’a Eiffela, w budowie kolejowych mostów stalowych. Po 20 latach budowla miała być rozebrana, lecz Eiffel nie chciał do tego dopuścić i założył na wieży laboratorium aerodynamiczne i meteorologiczne. Jednak dopiero udane eksperymenty (z udziałem Juliana Ochorowicza, wynalazcy i konstruktora) z umieszczonym na szczycie telegrafem „bez drutu” ocaliły wieżę i odstąpiono od jej demontażu. W przededniu I wojny światowej stała się obiektem militarnym: zapewniała Paryżowi łączność z posterunkami wojskowymi na granicy z Niemcami (do tej pory do komunikacji używano gołębi pocztowych). Zachowana budowla z czasem stała się największą atrakcją turystyczną Paryża, którą zwiedziło już ponad 200 milionów ludzi.^[24]

Wielki kościół z regularnymi koncertami. Bazylika św. Stefana w Budapeszcie – bazylika przy placu św. Stefana w Peszcie. Od konsekracji w 1905 roku jest największym kościołem stolicy Węgier. Może pomieścić do 8500 wiernych. Obecnie jest konkatedrą archidiecezji Ostrzyhom-Budapeszt.

Położona niedaleko Mostu Łańcuchowego bazylika jest poświęcona pierwszemu węgierskiemu królowi Stefanowi I. W przedsionku znajduje się rzeźba św. Gerarda (węg. Gellérta). Zwieńczeniem bazyliki jest 96-metrowa kopuła z mozaiką przedstawiająca Boga Ojca. Przy wejściu znajduje się tympanon z Maryją jako patronką Węgier i węgierskimi świętymi. Antresola kopuły jest otwarta dla zwiedzających, można się tam dostać po schodach (297 stopni) bądź wjechać windą.

Bazylika jest drugim budapeszteńskim, a trzecim węgierskim najwyższym budynkiem.

Pod placem św. Stefana, przy którym stoi bazylika, został wybudowany 4-piętrowy podziemny parking (węg. Bazilika Garázs). Mieści on 404 samochody i jest całkowicie zautomatyzowany. Po wjechaniu i wyjściu z samochodu, pojazd jest automatycznie transportowany na miejsce parkingowe. Po zakończeniu parkowania jest on dostarczany kierowcy, który może wyjechać z parkingu.^[27]

Duży klasycystyczny łuk dzielący miasto. Brama Brandenburska – zabytkowa budowla w Berlinie, zaprojektowana przez niemieckiego architekta Carla Gottharda Langhansa. Budowano ją w latach 1788–1791. Jest jednym z charakterystycznych punktów miasta.

Budowana po wojnie siedmioletniej, w czasach umacniania się Królestwa Prus. W 1793 roku została wzbogacona kwadrygą, którą powoziła naga wówczas Wiktoria, bogini zwycięstwa uwieńczona dębowymi liśćmi. Pomalowana na biało budowla została wtedy nazwana Bramą Pokoju.

Brama Brandenburska jako symbol Pokoju i Wolności od 3 października 1990, w rocznicę zjednoczenia Niemiec, jest znowu w swej oryginalnej formie. Remont tej historycznej budowli trwał dwa lata.

Zabytek znajduje się na niemieckich rewersach monet 10, 20 i 50 eurocentów jako symbol zjednoczenia państwa niemieckiego.^[29]

Plac w Wenecji, Włochy. Plac św. Marka w Wenecji – znajduje się w najstarszej części Wenecji i jest najbardziej znanym placem tego miasta. Jego historia zaczyna się w IX wieku i wiąże się z budową pierwszej bazyliki św. Marka. W tym czasie plac ograniczał się do niewielkiego obszaru znajdującego się w bezpośrednim sąsiedztwie bazyliki. Przez teren obecnego placu przepływał jeden z kanałów weneckich, dzieląc go na dwie części, z których jedną zajmował sad klasztoru św. Zachariasza. Pod koniec XII wieku plac został powiększony do obecnych rozmiarów. Przebudowa wiąże się ze spotkaniem papieża Aleksandra III z cesarzem Fryderykiem I Barbarossą.

Plac od samego początku był miejscem wielu ważnych wydarzeń i uroczystości. Od czasów doży Pietro II Orseolo obchodzono na nim uroczystość „zaślubin z morzem” podczas świąt Wniebowstąpienia,

Plac św. Marka połączony jest z Piazzettą San Marco. Ograniczają je budynki pałacu Dożów i bazyliki św. Marka. Na wprost bazyliki znajduje się klasycystyczny budynek skrzydła Napoleona (Ala Napoleonica). Budynek łączy ze sobą budynki Starej i Nowej Prokuracji (Procuratie Vecchie i Procuratie Nuove). Napoleon Bonaparte był zachwycony architekturą placu św. Marka. Polecił wybudować skrzydło zamykające zabudowę placu i uznał plac za najpiękniejszy salon Europy.

Do budynku Starej Prokuracji przylega wieża zegarowa (Torre dell'Orologio) a przy Nowej Prokuracji góruje dzwonnica św. Marka Campanile. Na przedłużeniu placu za wieżą zegarową, obok bazyliki św. Marka znajduje się Piazzetta dei Leonici – placyk, przy którym usytuowany jest budynek kurii biskupiej.

Większość budowli znajdujących się wokół placu została zbudowana w XVI wieku. Nawierzchnie zmieniono w pierwszych latach XVIII wieku.

Pomieszczenia Ala Napoleonica zajmują muzea:

• Museo Correr ze zbiorami dotyczącymi historii Wenecji, są to kolekcje monet, map, broni, starodruków
• Quadreria z kolekcją obrazów szkoły weneckiej od XIII do końca XV wieku
• Museo Archeologoco z kolekcją starożytnych rzeźb greckich i rzymskich
• Museo del Risorgimento poświęcone pamięci powstania przeciwko Austriakom w marcu 1848 oraz jego przywódcy – Danielowi Maninowi.

W podcieniach budynków Prokuracji znajdują się liczne kawiarnie, wśród których najsłynniejsza nosi nazwę – Caffe Florian.

Plac św. Marka często jest zalewany wodą (acqua alta). Dla umożliwienia przejścia przez plac rozstawiane są wówczas niskie platformy uformowane w ciągi dla pieszych. Pojawiająca się woda w szybkim tempie rozlewa się po placu i również bardzo szybko znika podczas odpływu.^[30]

Wspaniała twierdza z widokiem miasto. Zamek w Edynburgu – zamek w Edynburgu, jedna z najpotężniejszych i najstarszych fortec w Wielkiej Brytanii. Jest to symbol nie tylko samego Edynburga ale i całej Szkocji. Forteca znajduje się na szczycie monumentalnego skalistego wzniesienia w samym centrum miasta.

Historia pierwszych śladów fortyfikacji na górze zamkowej sięga IX wieku p.n.e. Większa część obecnych murów budowli pochodzi z XVI wieku, z godnym uwagi wyjątkiem w postaci Kaplicy Św. Małgorzaty z wczesnego XII wieku. Kaplica ta jest dziś najstarszym budynkiem w Edynburgu.

Edynburski Zamek jest jedną z niewielu obecnych twierdz, które posiadają swój własny garnizon wojskowy. Obecnie jest on jednak używany głównie podczas ceremonii oraz oficjalnych parad szkockiego wojska.^[31]

Gotycki pałac i muzeum. Pałac Dożów – gotycka siedziba władców i rządu Wenecji.

W pierwszym okresie miał charakter obronny. Pierwsza budowla powstała na miejscu bizantyjskiego zamku w 814 roku. Zniszczył ją pożar wywołany podczas powstania przeciwko doży w 976. Odbudowana w XI wieku, była wielokrotnie rozbudowywana i przebudowywana. Doża Sebastiano Ziani wprowadził wiele radykalnych zmian. Zmienił układ funkcjonalny pałacu Dożów (m.in. polecił zbudować osobny budynek tzw. Starej Prokuracji przy placu św. Marka, do którego przeprowadzono wyższych rangą urzędników). Kolejne istotne zmiany zostały wprowadzone w okresie od 1309 do 1424 r.

W 1340 roku wzdłuż wybrzeża rozpoczęto dobudowę gmachu Wielkiej Rady (Maggior Consiglio). Uroczyste poświęcenie odbyło się w 1419, a trzy lata później rozpoczęły się prace nad przedłużeniem budynku w głąb Piazzetty. Nowy budynek uzyskał fasadę z dwukondygnacyjnymi, ażurowymi arkadami.

Główne wejście do pałacu Porta della Carta znajduje się przy budynku bazyliki św. Marka. Prace nad jego budową doża Francesco Foscari powierzył Bartolomeowi i Giovanniemu Buonom w 1438 r. Prace ukończono w 1442 w gotyckim stylu flamboyant. Nad wejściem umieszczono postać doży klęczącego przed lwem (na stronach księgi są widoczne słowa: Pax tibi, Marce evangelista meus Pokój tobie Marku, Ewangelisto mój.. tutaj spocznie twoje ciało). Obecnie w portalu znajdują się tylko kopie rzeźb, oryginały zostały zniszczone w 1797 przez mistrza kamieniarskiego na polecenie Napoleona (ocalała tylko głowa doży, która obecnie znajduje się w muzeum).

W 1483 podczas pożaru została zniszczona część budynku. Odbudowa podjął się Antonio Rizzo. Jego dziełem są także schody Gigantów (Scala dei Giganti) znajdujące się na dziedzińcu, naprzeciw głównego wejścia. Ukończone w 1491 r. schody prowadzą na I piętro. W połowie XVI wieku ozdobiono je dwoma posągami Marsa i Neptuna (rzeźby Jacopo Sansovino). Pracę Rizzo kontynuowali architekci: Pietro Lombardo, Giorgio Spavento, Antonio di Pietro - Scarpagnino oraz Bartolomeo Manapola (ok. 1600 r.).

Pałac Dożów to trzykondygnacyjny budynek obejmujący z trzech stron wewnętrzny, renesansowy dziedziniec (dziedziniec zamyka bazylika św. Marka). Od strony nadbrzeża i Piazzetty na parterze i I piętrze posiada arkadowe loggie. Ściana II piętra jest ozdobiona płytami dwukolorowego kamienia. W środkowej części elewacji, pomiędzy oknami, umieszczono płaskorzeźby nawiązujące do wystroju architektonicznego Porta della Carta. Całość wieńczy ażurowa attyka. Skrzydło usytuowane wzdłuż kanału Pałacowego łączy Most Westchnień z budynkiem nowego więzienia (wcześniej więzienie tzw. Piombi znajdowało się na strychu pałacu, pod dachem z ciężkich, ołowianych płyt).

Po utracie niepodległości pałac Dożów stał się siedzibą władz francuskich, później austriackich. W latach 1811–1904 część pomieszczeń zajmowała biblioteka Marciana.

Obecnie w gmachu znajdują się muzeum Museo dell'Opera z ekspozycją 42 oryginalnych kapiteli z arkad na elewacjach zewnętrznych (zgromadzone po renowacji przeprowadzonej pod koniec XIX wieku). Do zwiedzania udostępnione są także pomieszczenia pałacowe dekorowane freskami m.in. Veronesego (np. Apoteoza Wenecji) i Jacopo Tintoretto (np. Raj). Na fryzie Sali del Maggior Consiglio umieszczono poczet 76 dożów weneckich. Miejsce, w którym powinien znajdować się portret doży Marino Faliero zasłonięte jest kirem (doża został ścięty w 1355 za spiskowanie przeciw republice).^[32]

Niezwykły kościół z 1600 roku z ogromną kopułą. Bazylika Santa Maria della Salute – wenecka barokowa bazylika mniejsza.

Bazylika została zbudowana, zgodnie z dekretem senatu podpisanym przez dożę Nicolò Contarini z 22 października 1630 roku, jako wotum dziękczynne po zakończeniu epidemii dżumy, która pozbawiła życia ok. 1/3 mieszkańców miasta. Została usytuowana nad Kanałem Grande obok budynku morskiej komory celnej Dogana da Mar. Barokowa budowla została zaprojektowana na rzucie ośmioboku otoczonego arkadami i zwieńczona kopułą ustawioną na bębnie. Kościół otacza sześć kaplic.

Projektantem kościoła był Baldassare Longhena. Prace rozpoczęto we wrześniu 1631 roku (po zakończeniu epidemii) a zakończono w 1681. Konsekracja odbyła się 9 listopada 1687 roku. W kościele umieszczono obrazy Tycjana (obraz ołtarzowy – Święty Marek na tronie wraz ze świętymi Kosmą, Damianem, Sebastianem i Rochem) i Jacopo Tintoretto (Wesele w Kanie Galilejskiej), przeniesione z Santo Spirito.

W Wenecji w dniu 21 listopada, rokrocznie odbywa się uroczysta procesja dziękczynna za zdrowie miasta. Prowadzona jest po specjalnie przygotowanym pontonowym pomoście, z placu św. Marka przez Canal Grande do kościoła Santa Maria della Salute.^[35]

Średniowieczny kamienny most ze sklepami. Ponte Vecchio, in. most Złotników – najstarszy z florenckich mostów, na rzece Arno. Został zbudowany z ciosów kamiennych w latach 1335–1345 według projektu Neriego di Fioravante i Taddeo Gaddi w tym samym miejscu, w którym postawiono pierwszy, drewniany most już w okresie starożytnego Rzymu. Zbudowane w czasach późniejszych kolejne dwa mosty zostały zniszczone w wyniku powodzi w latach 1117 i 1333. Zatem jest to czwarta konstrukcja spinająca brzegi rzeki w tym samym miejscu. W XIII w. powstały tu też pierwsze sklepy, początkowo handlarzy rybami i mięsem, później garbarzy. W 1593 decyzją księcia Ferdynanda I Medyceusza zostały one usunięte z mostu, a na ich miejscu powstały warsztaty jubilerów i złotników.

Konstrukcja mostu złożona jest z trzech przęseł o rozpiętości: 28, 30 i 27 metrów, podpartych masywnymi filarami, które podtrzymują płytę o szerokości 32 metrów. Dwie środkowe podpory znajdują się w nurcie rzeki. Po obu stronach mostu już w XIV wieku zbudowano niewielkie budynki nad dwiema skrajnymi arkadami. Początkowo mieściły się w nich jatki rzeźników. W XVI wieku zamieniono je na warsztaty i kramiki innych rzemieślników, wśród których przeważały sklepiki złotników. Wystające elementy wsparte są na kroksztynach.

Nad kramami Giorgio Vasari poprowadził korytarz (tzw. korytarz Vasariego), który łączy Palazzo Vecchio z Palazzo Pitti. Nadbudowa została wykonana w 1565 na polecenie Kosmy I. Korytarz nad środkowym przęsłem mostu podparto dwoma filarami połączonymi łukową arkadą. W luce zabudowy, po przeciwległej stronie mostu, w 1900 ustawiono pomnik – popiersie Celliniego. Podczas II wojny światowej w całym mieście ocalał tylko jeden most – Ponte Vecchio, jednak uszkodzony został korytarz Vasariego. Pozostałe zostały wysadzone w dniu 4 sierpnia 1944. Ponte Vecchio był także zaminowany, ale cofające się oddziały wojsk niemieckich nie zdążyły zdetonować ładunków.^[36]

Gotycki klasztor wpisany na listę UNESCO. Klasztor Hieronimitów – wielki kompleks klasztorny w Portugalii, w lizbońskiej dzielnicy Belém. Zbudowany w I połowie XVI w. uważany jest za perłę i kwintesencję stylu manuelińskiego, będącego specyficznym dla Portugalii połączeniem gotyku i renesansu. W roku 1983 budowla została wpisana na Listę światowego dziedzictwa UNESCO, zaś 7 lipca 2007 r. została ogłoszona jednym z Siedmiu Cudów Portugalii.

Budowę klasztoru rozpoczęto w 1502 r. z polecenia króla Manuela I jako wyraz dziękczynienia za szczęśliwą wyprawę Vasco da Gamy do Indii, a zakończono w roku 1551, kiedy syn Manuela, Jan III, zrezygnował z jej finansowania. Klasztor powstał na miejscu kaplicy Ermida do Restelo (Capela de Săo Jerónimo), założonej w tym miejscu przez Henryka Żeglarza. Autorem projektu był Diogo de Boitaca (1460-1528), uważany za twórcę stylu manuelińskiego. W budowie klasztoru uczestniczyli następnie João de Castilho (1475-1552), Diogo de Torralva (1500-1566) i Jerónimo de Ruao (1530-1601).

Do roku 1834 klasztor był pod opieką zakonu św. Hieronima – stąd jego nazwa.

W klasztorze znajdują się groby króla Manuela I i jego żony Marii Aragońskiej oraz króla Jana III i jego żony Katarzyny Habsburg. Są tam też nagrobki żeglarza Vasco da Gamy (1468-1523) i pisarza Luisa de Camõesa (1527-1570). W arkadach klasztoru znajduje się granitowa płyta, pod którą spoczywa najsłynniejszy portugalski poeta Fernando Pessoa.

13 grudnia 2007 r. podczas szczytu Unii Europejskiej, na terenie klasztoru podpisano formalnie tzw. Traktat Reformujący Unię Europejską, odtąd nazywany Traktatem Lizbońskim.

• Klasztor Hieronimitów - Mosteiro dos Jerónimos

Architektura z lat 60. i platforma widokowa. Berliner Fernsehturm – Berlińska Wieża Telewizyjna znajduje się w berlińskiej dzielnicy Mitte, w pobliżu Alexanderplatz, a sięgając wysokości 368 metrów jest najwyższym budynkiem w Niemczech i czwartym co do wielkości wolnostojącym obiektem w Europie. Ukończona w 1969 roku, była na tamten czas drugą co do wielkości wieżą telewizyjną na świecie, zaś obecnie zaliczana jest do dziesięciu najpopularniejszych zabytków w Niemczech z ponad milionem zwiedzających rocznie.

Wieża telewizyjna w stylu międzynarodowym wzniesiona została w latach 1965-1969 przez Deutsche Post NRD w historycznym centrum Berlina (część dzielnicy Mitte). Otwarcie nastąpiło 3 października 1969 roku. Budynek jest wyższy o ponad 220 metrów od starej berlińskiej wieży radiowej z lat dwudziestych XX wieku w zachodniej części miasta. Jako symbol i punkt orientacyjny widoczny z daleka, kształtuje panoramę miasta. W pierwszych scenach filmów związanych z Berlinem, stolica jest często symbolizowana przez wieżę telewizyjną obok budynków takich, jak Brama Brandenburska, Kolumna Zwycięstwa i budynek Reichstagu.

Oprócz swojej głównej funkcji, jako miejsca lokalizacji kilku nadajników stacji radiowych i telewizyjnych, budynek ten, zwany wewnętrznie „Wieżą Telekomunikacyjną 32”, służy jako wieża widokowa z piętrem widokowym, barem na wysokości 203 metrów i restauracją obrotową. Ponadto Berlińska Wieża Telewizyjna służy jako miejsce organizacji wydarzeń i imprez. Szczególny i charakterystyczny dla miasta budynek przeszedł jako symbol silną transformację. Po zjednoczeniu Niemiec przekształcił się on z przywłaszczonego politycznie narodowego symbolu NRD w symbol całego miasta w zjednoczonym Berlinie. Ze względu na swoją uniwersalną i ponadczasową stylistykę jest coraz częściej używany jako znak firmowy i utożsamiany z Berlinem i Niemcami. W 1979 r. berlińska wieża telewizyjna otrzymała w NRD status pomnika, który zachowano po zjednoczeniu Niemiec.^[38]

Wycieczki po dawnym pałacu i muzeum. Zamek Królewski w Warszawie – barokowo-klasycystyczny zamek królewski znajdujący się w Warszawie przy placu Zamkowym 4. Pełni funkcje muzealne i reprezentacyjne.

Pierwotnie rezydencja książąt mazowieckich, a od XVI wieku siedziba władz I Rzeczypospolitej: króla i Sejmu (Izby Poselskiej i Senatu).

W swojej długiej historii Zamek Królewski był wielokrotnie grabiony i dewastowany przez wojska szwedzkie, brandenburskie, niemieckie i rosyjskie. W XIX wieku, po upadku powstania listopadowego, został przeznaczony na potrzeby administracji rosyjskiej. W okresie I wojny światowej rezydencja niemieckiego generalnego gubernatora. W latach 1920–1922 siedziba Naczelnika Państwa, w latach 1926–1939 rezydencja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Spalony i ograbiony przez Niemców w 1939, doszczętnie zniszczony w 1944.

W 1965 ocalałe fragmenty zamku oraz budynek Biblioteki Królewskiej, pałac Pod Blachą i Arkady Kubickiego wpisano do rejestru zabytków. Rekonstrukcją zamku przeprowadzoną w latach 1971–1984 kierował Obywatelski Komitet Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. W 1979 w zamku utworzono muzeum, powołując państwową instytucję kultury Zamek Królewski w Warszawie – Pomnik Historii i Kultury Narodowej, od 2014 działającej pod nazwą Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum. Rezydencja Królów i Rzeczypospolitej. W 1980 Zamek Królewski wraz ze Starym Miastem został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, w 1994 wraz z historycznym zespołem miasta z Traktem Królewskim i Wilanowem Królewskim został uznany za pomnik historii.^[39]