Słowacja - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Pałac w Bratysławie, Słowacja. Pałac Prezydencki w Bratysławie – pałac wzniesiony w 1760 roku staraniem chorwackiego hrabiego Antona Grasalkovicia, obecnie siedziba prezydenta Republiki Słowackiej w Bratysławie. Znajduje się na placu Hodžovo námestie 2978/1.

Pałac stał pierwotnie na wolnej przestrzeni poza murami okalającymi wówczas miasto. Częścią terenu pałacowego jest rozległy ogród w stylu francuskim. Znajduje się tu pomnik Johanna Nepomuka Hummla, znanego kompozytora urodzonego w Bratysławie. W ogrodzie rosną drzewa zasadzone przez różnych polityków z Europy i świata; jedno z nich posadził prezydent Aleksander Kwaśniewski w 2002 roku. W pałacu koncertował też Joseph Haydn.

W latach 1939–1945 pałac był siedzibą prezydenta I Republiki Słowackiej, później mieścił się tu Dom pionierów i młodzieży im. Klementa Gottwalda (słow. Dom pionierov a mládeže Klementa Gottwalda). Od czasu rozpadu Czechosłowacji ponownie mieści się tu siedziba prezydenta Słowacji.^[2]

Ruiny zamku z widokiem na Dunaj. Zamek Devín, pol. również Dziewin – ruiny średniowiecznego zamku Devín położone na potężnej skale u ujścia rzeki Morawy do Dunaju, w bratysławskiej dzielnicy Devín na Słowacji; oddział Muzeum Miasta Bratysławy.

Miejsce to znane było już w starożytności – znajdował się tu rzymski posterunek graniczny. Pierwsza historyczna wzmianka o samym zamku pochodzi jednak dopiero z IX wieku n.e. Istnieją też pewne spekulacje na temat jego identyfikacji jako Wogastisburg – zamku o nieustalonej lokalizacji, wzmiankowanego w VII stuleciu. Tezę te odrzucają jednak pracujący tam archeolodzy Veronika Plachá i Jana Hlavicová, argumentując to brakiem znalezisk sprzed VIII wieku.

Po upadku państwa wielkomorawskiego zamek często zmieniał właścicieli. Wraz z całą Bramą Morawską na początku XI wieku należał do Polski Bolesława Chrobrego. Następnie był własnością kolejnych rodów magnaterii węgierskiej. W skład dóbr panów na zamku wchodził Devín, Dúbravka, Devínska Nová Ves, Karlova Ves i Rača. W XVI wieku panami była tutaj rodzina Batorych, która przesiedliła na te tereny Chorwatów ze swoich włości zajętych przez Turków.

Najdłużej zamek był w rękach rodziny Pálffy – od XVII wieku do 1932 roku, kiedy został wykupiony przez Słowaków (choć nie zawsze był zamieszkany). Wysadzony w powietrze przez wojska napoleońskie w 1809 roku. W 1836 roku odbyła się wyprawa szturowców na Devín. W 1896 roku na skale z ruinami zamku wzniesiono 33-metrową Kolumnę Arpada dla upamiętnienia tysiąclecia państwa węgierskiego, jednak w 1918 (lub 1920) roku pomnik ten zniszczyły oddziały wojsk czeskich (czechosłowackich), a ocalałe resztki wywieziono na Węgry.

W latach 1939–1945 zamek wraz z okolicą został wcielony do III Rzeszy, gdyż mieszkała tutaj liczna społeczność niemiecka.

Od 1961 roku ruiny dostępne są zwiedzającym, jednak w latach 80. część była zamknięta z powodów politycznych – granica z Austrią przebiega tuż za skałą (wzdłuż Dunaju) i komunistyczne władze bały się, że ktoś może podjąć próbę ucieczki. Istnieją opowieści o kilku udanych ucieczkach lotnią, nie są one jednak potwierdzone.

Na zamku kończy się najdłuższy znakowany szlak turystyczny na terenie Słowacji – Cesta hrdinov SNP (a konkretnie jego część pod nazwą Szlak Generała Štefánika), biegnący tu z Przełęczy Dukielskiej w Beskidzie Niskim.

W ostatnich latach ruiny stały się ważnym punktem uroczystości narodowych ku czci świętych Cyryla i Metodego, odbywających się 5 lipca.^[3]

Manínska tiesňava – przełomowy odcinek doliny Manińskiego Potoku w Sulowskich Wierchach na Słowacji. Leży na obszarze katastralnym dawnej wsi Považská Teplá.

Epigenetyczny przełom, powstały na skutek wcięcia się Manińskiego Potoku w poprzek masywnej, wapiennej Skały Manińskiej podzielił jej skalne żebro na dwie części: Veľký Manín (891 m n.p.m.) na południu i Malý Manín (812 m n.p.m.) na północy. Tworzą go właściwie dwa mniejsze wąwozy, rozdzielone małą kotlinką. Ściany skalne otaczające wąwóz osiągają miejscami wysokość do 400 m. Stanowią one popularny teren dla wspinaczek skalnych. Oprócz wydatnego źródła, ujętego do celów wodociągowych, u południowo-zachodniego skraju wąwozu wytryska znane w okolicy źródło szczawy żelazistej.

Wąwozem biegnie droga do położonych w górze doliny Manińskiego Potoku wsi Záskalie, Kostolec i Vrchteplá. Ze stromych zboczy na dno wąwozu spadają często zimą lawiny śnieżne, które niejednokrotnie aż na kilka dni odcinają wyżej wymienione wsie od świata. Śnieżne zaspy w zacienionych miejscach zalegają często nawet do maja.

Ze względu na wysoką wartość krajobrazowo-przyrodniczą cały wąwóz jest objęty ochroną w Rezerwacie przyrody Manínska tiesňava.^[8]

Duże zoo dla fauny europejskiej i azjatyckiej. Ogród zoologiczny w Koszycach – zoo na Słowacji w Koszycach, w dzielnicy Kavečany. Zoo ma 288 hektarów i jest największym ogrodem zoologicznym na Słowacji, a także w Europie Środkowej. Zostało otwarte w 1986 roku. Słowacka nazwa to Zoologická záhrada Košice.

W ogrodzie zoologicznym są przedstawiciele wielu gatunków zwierząt, między innymi:

Gady:

• anakonda żółta (paragwajska) (Eunectes notaeus)
• boa kubański (Epicrates angulifer)

Ptaki:

• amazonetka (Amazonetta brasiliensis)
• tragopan mordolicy (Tragopan temminckii)
• bielik olbrzymi (Haliaeetus pelagicus)
• kondor wielki (Vultur gryphus)
• dzioborożec karbodzioby (Aceros plicatus)
• dzioborożec baniastoczoły (Ceratogymna brevis)
• tukan zielonodzioby (Ramphastos dicolorus) – jako jedyne zoo w Europie
• żuraw mandżurski (Grus mantchuricus)

Ssaki:

• zebra Chapmanna (Equus quagga chapmanni)
• lemur czarno-biały (Varecia variegata variegata)
• ryś eurazjatycki (Lynx lynx)
• niedźwiedź brunatny (Ursus arctos)

Wodospad na Słowacji. Wodospad Szutowski – wodospad w zamknięciu Doliny Szutowskiej w południowo-wschodniej części grupy górskiej Małej Fatry w Karpatach Zachodnich na Słowacji. Z wysokością 38 m jest najwyższym wodospadem tej grupy górskiej.

Wodospad znajduje się pod szczytem Úplaz (1450 m), na wysokości 765 m. Zasilają go tzw. Źródła Mojżesza (słow. Mojžišove pramene), znajdujące się pod grzbietem Hromové, a wody odprowadza Šútovský potok (prawobrzeżny dopływ Wagu).

Wodospad Szutowski jest chroniony jako pomnik przyrody (słow. Chránený prírodný výtvor) i znajduje się na obszarze ochrony ścisłej rezerwat przyrody Šútovská dolina obejmującym górną część Doliny Szutowskiej. Z miejscowości Šútovo prowadzi do niego szlak turystyczny.^[12]

Katedra w Preszowie. Konkatedra Świętego Mikołaja – najstarsza świątynia w Preszowie i jednocześnie najcenniejszy zabytek w tej miejscowości. Jego wymiary to 54,7 metry długości, 34 metry szerokości, a wnętrze osiąga wysokość 16 metrów.

Początki gotyckiej świątyni sięgają XIII stulecia (według innych źródeł w 1347), kiedy stanęła tutaj świątynia jednonawowa, otoczona cmentarzem. W latach 1502-1515 pod kierunkiem mistrza Jána Brengyszena dobudowano kolejne dwie nawy i stał się przedstawicielem architektury późnogotyckiej. W okresie reformacji przejściowo znalazł się w rękach protestantów, następnie powrócił do katolików. W latach 1624 i 1710 dokonano kolejnych zmian architektonicznych, dodając elementy barokowe.

W 1788 zniszczył go pożar - podczas odbudowy dodano południowy portal wejściowy w stylu klasycystycznym. Następnie świątynie ponownie poświęcono. W 1904 podczas "gotyzacji" świątyni dobudowano neogotyckie zwieńczenie 60-metrowej wieży - hełm i ganek. Wieża ta jest charakterystyczna dla wielu słowackich świątyń, przebudowywanych na przełomie XIX i XX wieku. Na górę wchodzi się po 200 schodach.

W latach 50. XX wieku poddano go renowacji - powstała nowa posadzka trawertynowa, tynki, malowania, kolorowe witraże i drogę krzyżowa. W latach 1981-1989 po raz kolejny prowadzono w nim prace konserwacyjne.^[14]

Jaskinia w Demianowskiej Dolinie, Słowacja. Demianowska Jaskinia Wolności – część systemu Jaskiń Demianowskich na Słowacji, znajdująca się po północnej stronie Niżnych Tatr w Dolinie Demianowskiej.

Jaskinia wytworzona została w ciemnych (popielato-błękitnych) wapieniach środkowego triasu na skutek erozyjnej i korozyjnej działalności podziemnych wód potoku Demianówki. Długość korytarzy Jaskini Wolności, rozwiniętych w 6 poziomach (wraz z Jaskinią Pustą), wynosi 8897 m.

Jaskinia Wolności jest bogata w różne formy krasowe prawie każdego rodzaju. Występują w niej nacieki zabarwione na kolor różowy, żółty, fioletowy, czerwony i biały od związków żelaza oraz zabarwienia ciemnozielone, siwe i czarne od związków manganu. Są również jaskiniowe perły podobne wielkością do kulek grochu w Dużym Domu, pokryte szronem stalaktyty, liliowe jeziorka z rokokowymi lalkami w Różowym Domu oraz Kamienne Słonko w Skarbcu.

Dla turystów otwarta jest w okresie od 27 grudnia do 15 listopada (w lipcu i sierpniu codziennie, w pozostałym okresie nieczynna w poniedziałki). Do zwiedzania przez turystów udostępniony jest ciąg długości 1870 m.^[21]

Budynek w Kieżmarku, Słowacja. Kościół św. Krzyża w Kieżmarku – kościół obrządku rzymskokatolickiego w Kieżmarku na Spiszu, w północnej Słowacji, od 1997 r. posiadający papieski tytuł bazyliki mniejszej. Główna budowla zespołu kościelnego, w skład którego wchodzą również dzwonnica, przylegający do niej budynek dawnej katolickiej szkoły ludowej oraz budynek dawnej łacińskiej szkoły miejskiej. Cały areał był w przeszłości otoczony własnym murem obronnym. Do dziś zachowała się jedynie jego część. Wejście przy dzwonnicy zdobi przeniesiony tu renesansowy portal z herbem miasta.

Początki kościoła św. Krzyża łączą się - jak na to wskazuje tradycyjna nazwa miejsca, na którym się on znajduje (Windischgrund - „słowiańska ziemia”) - ze starą słowiańską osadą w widłach Popradu i Ľubicy (Lubickiego Potoku). Być może już w XII w. istniał tu jakiś drewniany kościół. Najstarsze znalezione kamienne wątki dzisiejszego kościoła pochodzą z romańskiej kaplicy z połowy XIII w. która w następnym stuleciu została znacznie rozbudowana. Obecny kształt kościoła pochodzi z okresu jego wielkiej przebudowy w stylu gotyckim, realizowanej w latach 1444-1498. Swój udział w inwestycji miało miasto oraz dzierżawcy kieżmarskiego zamku – Zápolyowie. Obu dobroczyńców świątyni przypominają ich herby umieszczone przy małym wejściu do kościoła. O kolejnych etapach rozwojowych budowli świadczą trzy różne systemy sklepień (sieciowe, gwiaździste i krzyżowe), a także obszerne, wielobocznie zamknięte prezbiterium, położone nieco wyżej, niż nawa. Z racji swych rozmiarów trójnawowy kościół należy dziś do największych halowych kościołów w całej Słowacji. Nawy liczą po trzy przęsła, rozdzielane gładkimi, ośmiobocznymi, kamiennymi filarami. Czwarte przęsło zajmuje chór muzyczny, wsparty na gotyckich arkadach. Zarówno prezbiterium jak i nawa są opięte masywnymi przyporami. Wysoką wieżę w osi kościoła, na rzucie kwadratu, wybudowano w 1521 r. a jej attykowe zwieńczenie ma już charakter renesansowy.

Wystrój i wyposażenie świątyni są w większości gotyckie. W pierwszym rzędzie zwraca uwagę późnogotycki ołtarz główny z początków XVI w. na nowo ustawiony w świątyni w 1869 r. Przypuszcza się, że figura Chrystusa na krzyżu z centralnej grupy Ukrzyżowania mogła powstać w pracowni Wita Stwosza. Godne uwagi są dwa boczne ołtarze z drugiej połowy XV w. Oprócz nich do pierwotnego wyposażenia świątyni należą miedziana chrzcielnica z herbem miasta i niemiecką inskrypcją z Pisma Św. z 1472 r. oraz kamienne sakramentarium. Z 1518 r. pochodzą renesansowe stalle pod wielkim chórem, w których zasiadał wójt i członkowie rady miejskiej. W chórze muzycznym organy o 26 głosach. Na bocznej ścianie nawy mniejsze organy o 9 głosach, ofiarowane w 1651 r. przez Jerzego Günthera (w uznaniu tej fundacji pochowano go w kościele niedaleko miejsca, w którym zwykle siadywał w trakcie nabożeństwa).

W kościele tym spoczywa m.in. Hieronim Łaski, który uzyskał w 1535 r. w Wiedniu przywileje dla Kieżmarku. W pięknym grobowcu pochowani są Sebastian Thököly, jego małżonka Zuzanna Dóczy i 12 ich dzieci. Znajdziemy tu również nagrobek śląskiego szlachcica Krzysztofa Warkocza z Nebeszyc (zm. 1570 r.), którego Stefan Zápolya mianował starostą kieżmarskim oraz jego pierwszej żony, Katarzyny, córki Tomasza Tarczaya.

W czasach reformacji, kiedy całe miasto z mieszkańcami przeważnie niemieckiego pochodzenia przeszło na protestantyzm, kościół należał w latach 1531-1673 (a przejściowo również w latach 1678-1687 i 1705-1709) do ewangelików. W roku 1997 Papież Jan Paweł II nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej.

Obok kościoła wznosi się czworoboczna, murowana, renesansowa dzwonnica z 1591 r. zwieńczona attyką. Do dzwonnicy przylega piętrowa, murowana budowla dawnej katolickiej szkoły ludowej. Powstała ona w XVIII w. w wyniku przebudowy starszej kaplicy św. Trójcy z 1468 r. Pierwsze nauki pobierał w niej m.in. Jozef Maximilián Petzval (1807-1891), matematyk, fizyk i wynalazca, jeden z twórców współczesnej optyki geometrycznej i podstaw konstrukcji obiektywów.

Naprzeciw małego wejścia do kościoła stoi murowany z kamienia, parterowy budynek dawnej szkoły miejskiej z 1536 r. Jest to najstarszy budynek szkolny w mieście.^[23]

Szczyt na Słowacji. Stratenec – szczyt w paśmie górskim Mała Fatra na Słowacji. Wznosi się w głównym grzbiecie Małej Fatry Krywańskiej, pomiędzy Małym Krywaniem, od którego oddzielony jest przełęczą Priehyb a Białymi Skałami, od których oddziela go przełęcz Vráta. W północno-zachodnim kierunku z wierzchołka odchodzi krótki boczny grzbiet oddzielający dwie dolinki: Kukurišova dolina i Prostredná dolina; obydwie są górnymi odgałęzieniami doliny Kúr. W grzbiecie tym znajduje się Stratenecká priepasť. Całość północno-zachodnich stoków Strateńca jest objęta ochroną ścisłą. Południowo-wschodnie stoki opadają do górnej części Sučianskiej doliny.

Wierzchołek Stratenca zbudowany jest z kwarcytów, natomiast niższe partie ze skał wapiennych i dolomitowych. Grzbiet Strateńca jest odkryty, a stoki są trawiaste i zarastające kosodrzewiną. Dzięki temu z czerwonego szlaku prowadzącego wąską granią rozciągają się szerokie panoramy widokowe.^[25]

Zwiedzanie XIII-wiecznego zamku. Zamek Budatín – słowacki pałac znajdujący się w Żylinie, w dzielnicy Budatín, w miejscu, gdzie rzeka Kysuca wpływa do Wagu. Obecnie mieści się w nim Považské múzeum.

Zamek powstał w drugiej połowie XIII wieku (castrum Budetyn). Pierwotnie był tzw. zamkiem wodnym. Chronił ważny szlak handlowy, prowadzący z Węgier na Śląsk. Usytuowany był w strategicznym miejscu, przy brodzie, gdzie pobierano cło. Najstarszą i najważniejszą częścią zamku była 20-metrowa, kamienna wieża obronna, istniejąca do dnia dzisiejszego, której niektóre fragmenty mają znamiona wczesnego gotyku. Pierwotnie był zamkiem królewskim. Na początku XIV wieku właścicielem był Mateusz Czak (słow. Matúš Čák Trenčiansky, węg. Csák Máté) – zamek został umocniony, wybudowano także nowy pałac. Od 1487 zamek miał nowego pana – Kaspra Sunnegha (słow. Gašpar Suňog). Na pewien czas opanowali zamek rycerze-rozbójnicy Podmaniccy, jednak w 1545 r. wrócił on w ręce Juraja Sunnegha i pozostał we władaniu tego rodu aż do 1798 r. Po tej dacie należał do Csákych.

W 1551 zamek przebudowano w stylu renesansowym. Zagrożenie tureckie od południa oraz niespokojne czasy spowodowały, że na początku XVII wieku zamek został ponownie umocniony od zewnątrz, natomiast dawne gotyckie wnętrza zostały zmienione w renesansowy pałac. W 1745 r. powstała kaplica w stylu barokowym. W tym też okresie właściciele wybudowali nowy kasztel, a zamek został otoczony parkiem.

Gdy w końcu XVIII w. rezydencja trafiła w ręce rodu Csákych obiekt nie posiadał już większych walorów obronnych i był typową siedzibą arystokracji. W czasie Wiosny Ludów, w styczniu 1849 r. wojska cesarskie Habsburgów poważnie uszkodziły i spaliły pałac. Odbudowano go dopiero w 1870 r. aby pełnił funkcję koszar. W 1872 r. ograniczono powierzchnię parku, w związku z budową w pobliżu linii Kolei Koszycko-Bogumińskiej. W latach 1922-1923 dokonano ostatniej wielkiej przebudowy pałacu w stylu historyczno-romantycznym – rodzina Csákych wzorowała się na gotycko-renesansowych siedzibach feudalnych.

W 1945 r. pałac znacjonalizowano, a park rozparcelowano. W latach 50. przeprowadzono renowację, zachowując bryłę pałacu z przebudowy międzywojennej. Następnie w pałacu otwarto Považské múzeum.

W 2007 pałac zamknięto w związku z pracami rekonstrukcyjnymi, które trwały do 2013. W tym czasie wystawy muzealne przeniesiono do zrekonstruowanych stajni.^[27]

Zamek w Lietava, Słowacja. Zamek w Lietavie – zamek na Słowacji, położony na stromym skalnym grzbiecie pomiędzy wsiami Lietava i Lietavská Svinná, na wysokości 635 m n.p.m. Zamek został zbudowany prawdopodobnie w XIII wieku. Na początku XIV wieku należał do Mateusza Czaka i wchodził w skład jego rozległych włości. Pod koniec XIV wieku jego właścicielem był Zygmunt Luksemburski. W XVI wieku zamek został rozbudowany i ozdobiony w stylu renesansowym przez węgierski ród Turzonów. Ostatnim właścicielem był Jerzy VII Thurzo. Po śmierci Emeryka Thurzo w 1621 roku rozpoczęły się procesy o zamek pomiędzy jego spadkobiercami. Według wzmianki z 1698 roku zamek już nie był zamieszkiwany, w związku z czym zaczął popadać w ruinę. Około 1760 roku zniszczenia zamku były tak duże, że znajdujące się w nim do tego czasu archiwum przeniesiono na Zamek Orawski.

W 2008 roku coraz bardziej niszczejący zamek przejął lokalny komitet, który rozpoczął prace zabezpieczające. Obecnie w ruinie; trwają prace konserwatorskie.^[30]

Synagoga w Trenczynie, Słowacja. Synagoga w Trenczynie – synagoga znajdująca się w Trenczynie na Słowacji, przy placu Ľ. Štúra.

Synagoga została zbudowana w 1912 roku na miejscu starszej synagogi, w stylu łączącym eklektyzm, secesję oraz styl bizantyjski. Projekt wykonali architekci Richard Scheibner oraz Hugo Pál. Podczas II wojny światowej synagoga uległa znacznemu zniszczeniu. Po zakończeniu wojny przystąpiono do odbudowy synagogi, dzięki której odzyskała swój dawny blask. Była najprawdopodobniej jedyną słowacką bożnicą odbudowaną po zniszczeniach wojennych. Obecnie znajduje się w niej sala wystawowa.

Dawniej jak i do dnia dzisiejszego synagoga jest jednym z najbardziej charakterystycznych i najbardziej oryginalnych budynków w mieście. Jej najbardziej charakterystycznymi elementami są liczne kopuły z największą na czele. Na fasadzie głównej znajduje się tablica pamiątkowa upamiętniająca dawne przeznaczenie budynku.

W jednym z mniejszych pomieszczeń budynku znajduje się mała sala modlitewna lokalnej wspólnoty żydowskiej.^[37]

Kościół biskupi w Bańskiej Bystrzycy, Słowacja. Katedra Świętego Franciszka Ksawerego – kościół katolicki, mieszczący się przy Placu Narodowego Powstania Słowackiego w Bańskiej Bystrzycy, na Słowacji.

Został wybudowany przez jezuitów w dobie triumfu kontrreformacji na przełomie XVII i XVIII w.

Pierwotnie w miejscu obecnego kościoła stały dwa gotyckie domy, które w XV w. zostały przebudowane i połączone. Powstały w ten sposób dom (tzw. z niemiecka "Oberhaus" - Górny dom, w odróżnieniu od dwóch innych wielkich domów po tej stronie Rynku zwanych "Mittelhaus" i "Unterhaus", czyli Średni Dom i Dolny Dom) należał do jednego z najznamienitszych i najbogatszych obywateli miasta, przedsiębiorcy górniczego Michaela Königsbergera. Ten pod koniec XV w. urządził w nim kaplicę pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Na początku XVI w. reprezentacyjny budynek przeszedł na własność fuggerowsko-thurzonowskiej spółki górniczej Ungarischer Handel.

Pod koniec XVII w. obiekt znalazł się w rękach zakonu jezuitów. Skasowano wówczas ok. 2/3 budynku, a w 1695 r. na tym miejscu rozpoczęto budowę - według projektu ojca Johanna Häffelsa - nowego kościoła, wzorowanego w wielu szczegółach na rzymskim kościele jezuitów Il Gesú. Obok zaplanowano kolegium jezuickie. Podczas powstania Franciszka Rakoczego jezuici zostali z miasta wygnani, a budowa w latach 1701-1709 była wstrzymana. Kościół ukończono dopiero w 1715 r.

Z ustanowieniem w 1776 r. biskupstwa w Bańskiej Bystrzycy kościół stał się bazyliką katedralną. Surowa fasada zwieńczona parą kwadratowych wież bez hełmów powstała podczas rozbudowy świątyni w 1844 r. Dzisiejszy stan przyjęła po kolejnej przebudowie w 1880 r. Wystrój wnętrza pochodzi z I połowy XIX w.^[42]

Zamek na Słowacji. Pałac w Smolenicach – pałac, określany również jako zamek, znajdujący się w słowackiej miejscowości Smolenice.

Budowla wznosi się nad wsią, na zboczach Małych Karpat. W średniowieczu, od XIV wieku, w tym miejscu istniał zamek obronny, strzegący szlaku handlowego z Węgier do Czech (tzw. Czeska Droga). Twierdza, pierwotnie królewska, następnie należąca do rodów Országh oraz Erdődy, w 1777 roku trafiła w ręce rodziny Pálffy, którzy, przenosząc centrum swoich włości do miejscowości Moravský Svätý Ján, przestały o nią dbać (również z powodu braku funduszy).

W czasie wojen napoleońskich zamek spłonął – przetrwała jedynie część murów oraz pięcioboczna wieża. Ruinę w II połowie XIX wieku, w wyniku procesów sądowych, odzyskał Mór Pálffy, a po nim jego syn József. Ten ostatni w 1887 roku rozpoczął pierwsze prace rekonstrukcyjne, zaczynając od baszt. Projekt architekta Jozefa Huberta przewidywał budowę na starych murach pałacu w stylu romantyczno-historycznym, który pełniłby rolę rodowej siedziby. Prace, przerwane w okresie I wojny światowej (do tego czasu prowizorycznie skończono niektóre pomieszczenia, w których umieszczono archiwum rodzinne), prowadzone były bardzo wolno i aż do 1945 roku, kiedy obiekt był w rękach Pálffych, nie zostały zakończone.

Po nacjonalizacji zamek przejęło państwo czechosłowackie i w 1953 roku przekazało Słowackiej Akademii Nauk - dokończyło też prace budowlane, ostatnie w latach 50 i 60. XX wieku, co czyni pałac najmłodszym na Słowacji. Długi okres budowy spowodował też, że obecnie ciężko określić styl, w jakim pałac reprezentuje.

Do niedawna pałac był używany tylko jako centrum kongresowe i noclegowe dla zagranicznych gości Akademii, obecnie, w miesiącach letnich, udostępnia się go turystom do zwiedzania; istnieje też możliwość noclegu.

Wokół pałacu rozciąga się park angielski. W pobliżu biegną też dwa szlaki turystyczne - z centrum wsi na Záruby, najwyższy szczyt Małych Karpatach, oraz do ośrodka turystycznego Jahodník.^[46]

Muzeum. Ratusz w Lewoczy – znajduje się w centralnej części wydłużonego lewockiego rynku, pomiędzy kościołem św. Jakuba a kościołem ewangelickim. Usytuowany jest swą dłuższą osią równolegle do dłuższej osi rynku.

Pierwotnie gotycki, murowany, wybudowany w końcu XV w. Po wielkim pożarze z 1550 r. w którym spłonęło również całe archiwum miejskie, odbudowany w stylu renesansowym w latach 1551-1559. W 1615 r. rozbudowany, z dobudowaniem późnorenesansowych arkad na parterze i piętrze. Na południowej fasadzie, w prawym narożniku, pozostałości pierwotnej polichromii. Na fasadzie między oknami powstałe później przedstawienia ludowych cnót: powściągliwości, przezorności, dzielności, cierpliwości i sprawiedliwości. Po stronie północno-wschodniej ratusz jest obecnie połączony z renesansową wieżą, która była wzniesiona w latach 1656-1661 i służyła jako dzwonnica miejska. Obecne wejście do muzeum i mansardowy dach powstały w wyniku romantycznej przebudowy ratusza w latach 1893-1895. Godna uwagi jest sklepiona sień oraz sala posiedzeń rady miejskiej, nakryta belkowanym stropem. Na drzwiach obraz Lewockiej Białej Pani (Júlia Korponayová - Julianna Géczy), który pierwotnie znajdował się w jednej z nisz murów obronnych.

W pomieszczeniach na piętrze ratusza ma obecnie siedzibę Muzeum Spiskie, prezentujące dzieje miasta na tle historii Spisza, wyroby miejscowego rzemiosła i sztuki oraz przyrodę Spisza. Sala posiedzeń rady miejskiej służy celom reprezentacyjnym.^[47]

Kościół św. Mikołaja to gotycka katedra w Trnawie na Słowacji. Została zbudowana między 1380 a 1421 rokiem. Kościół ma 60 m długości, 31 m szerokości, wysokość sanktuarium wynosiła 17,3 m, a nawy 18 m. Jednorodna architektonicznie gotycka świątynia typu bazylikowego, której nawa jest w pobliżu dwukrotnie wyższa od naw bocznych, nosi ślady stylu naddunajskiego. Sanktuarium tej masywnej ceglanej budowli zwrócone jest na wschód. Twierdze podtrzymujące wysokie ściany przeplatają się z gotyckimi oknami ozdobionymi oryginalnymi kamiennymi ornamentami. Największe gotyckie okno, ozdobione bogatymi ornamentami i witrażami, znajduje się na froncie kościoła.

W kościele pochowani są rumuńsko-węgierski humanista i uczony Nicolaus Olahus (Mikołaj, Wołos) oraz chorwacki kardynał, dyplomata i pisarz Antun Vrančić.^[50]