Londyn - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Niezwykła siedziba brytyjskiego parlamentu. Pałac Westminsterski – zabytkowy, neogotycki pałac w Londynie, w Wielkiej Brytanii; siedziba brytyjskiej Izby Gmin, Izby Lordów oraz urzędów z nimi związanych; zabytek I klasy od 1970 roku, w 1987 roku wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Jego budowę rozpoczął Knut Wielki w 1016 roku. W XIII wieku stał się politycznym centrum angielskiej państwowości. Do 1512 roku służył jako siedziba monarchy. Od XIII stulecia obradował w nim Parlament. Został przebudowany w XVIII wieku w związku z ustanowieniem Królestwa Wielkiej Brytanii i związanym z tym powiększeniem aparatu administracyjnego. W 1834 roku spłonął w pożarze. Został odbudowany w latach 1840–1870 przez Charlesa Barry’ego przy współpracy z Augustusem Puginem. W latach 1940–1941 ucierpiał podczas nalotów niemieckich. Prace remontowe trwały od 1945 do 1950 roku. W latach 1981–1994 został poddany renowacji. Rozpoczęcie kolejnego gruntownego remontu, połączonego z odnowieniem wnętrz i wymianą instalacji, planowane jest na rok 2020.

Składa się z trzech skrzydeł. Najważniejsze pomieszczenia umiejscowione są w osi centralnej. W samym środku znajduje się Central Lobby, po obu jego stronach, w takiej samej odległości znajdują się sale posiedzeń Izby Lordów (Lords Chamber) oraz Izby Gmin (Commons Chamber). Na północnym krańcu znajduje się wieża Elizabeth Tower, określana również jako Big Ben. W przeciwległej części pałacu wznosi się Victoria Tower, której wierzchołek na wysokości 98,5 metra stanowi najwyższy punkt kompleksu.^[1]

Sztuka współczesna i kawiarnia z widokiem na rzekę. Tate Modern – brytyjskie muzeum narodowe międzynarodowej sztuki nowoczesnej w Londynie. Wspólnie z Tate Britain, Tate Liverpool, Tate St Ives stanowi część Tate. Całość kolekcji jest również dostępna online.

Muzeum mieści się na południowym brzegu Tamizy w Southwark, w bezpośrednim sąsiedztwie Globe Theatre i Millenium Bridge. Budynek galerii stanowił niegdyś główną halę elektrowni Bankside Power Station projektu Gilesa Gilberta Scotta, która została wybudowana w dwóch etapach w latach 1947–1963. Znaczna część elektrowni została wyłączona z użytku w 1981. Jednak południowe skrzydło budynku, obecnie w posiadaniu francuskiego koncernu energetycznego EDF Energy, pełni swą pierwotną funkcję do dziś (transformatornia jest źródłem tajemniczego buczenia w hali turbin). Jako muzeum budynek otwarto 12 maja 2000 po przebudowie dokonanej na podstawie projektu biura Herzog & de Meuron. Od początku istnienia, Tate Modern jest uważane za jedno z ciekawszych muzeów na świecie prezentujących sztukę nowoczesną, obok Museum of Modern Art (MoMA) w Nowym Jorku.

Ekspozycje stałe prezentowane są na kondygnacjach III i V. Kondygnacja IV gości duże wystawy czasowe, natomiast mniejsza powierzchnia wystawowa na kondygnacji II mieści prace artystów współczesnych. Hala Turbin (kondygnacja I), w której znajdowały się niegdyś generatory prądu, ma wysokość siedmiopiętrowego budynku i powierzchnię 3400 metrów kwadratowych. Od października do marca prezentowane są tutaj (do 2008 roku) prace artystów współczesnych, wykonane na specjalne zamówienie muzeum (sponsorowane przez Unilever). Na parterze budynku znajduje się księgarnia.

17 czerwca 2016 został oddany do użytku nowy, 10 piętrowy budynek o wysokości 65 metrów, który został zbudowany nad dawnymi zbiornikami na olej. Dzięki niemu powierzchnia galerii powiększyła się o 22 492 metry kwadratowe, dając dodatkową przestrzeń na wystawy, pokazy, warsztaty, biura oraz gastronomię.

Początkowo nowy budynek zaprojektowany przez Herzog & de Meuron miał mieć kształt oszklonej piramidy, jednak w ostateczności zdecydowano na cegłę. Koszt rozbudowy to około 215 milionów funtów.

Lista artystów prezentujących w Hali Turbin prace zamówione przez muzeum:

• 2000 – Louise Bourgeois – Maman, I Do, I Undo, I Redo
• 2001 – Juan Muñoz – Double Bind
• 2002 – Anish Kapoor – Marsyas
• 2003 – Ólafur Elíasson – The Weather Project
• 2004 – Bruce Nauman – Raw Materials
• 2005 – Rachel Whiteread – Embankment
• 2006 – Carsten Höller – Test Site
• 2007 – Doris Salcedo – Shibboleth
• 2008 – Dominique Gonzalez-Foerster – TH.2058
• 2009 – Mirosław Bałka – How it is
• 2010 – Ai Weiwei – Sunflower Seeds
• 2016 – Philippe Parreno – Anywhen

Światowej klasy sztuka dekoracyjna i wzornictwo. Muzeum Wiktorii i Alberta – największe muzeum sztuki i rzemiosła artystycznego w Londynie. Stała kolekcja liczy ponad 4,5 mln eksponatów. Znajduje się w dzielnicy South Kensington, w pobliżu Muzeum Historii Naturalnej i Muzeum Nauki, między stacjami South Kensington a Knightsbridge. Zostało założone w 1852 jako South Kensington Museum.

Kolekcja obejmuje przedmioty powstałe na przestrzeni 5000 lat, pochodzące z Europy, Ameryki Północnej, Azji i Afryki Północnej. Są to rzeźby, obrazy, rysunki, fotografie, książki, ceramika, meble, tkaniny, stroje, wyroby ze szkła i metalu, biżuteria itd.

Od 2001 wstęp do muzeum jest bezpłatny.

Pierwotny gmach muzeum zaprojektował Francis Fowke, brytyjski inżynier i architekt. Jego część przetrwała do dziś. Obecny budynek muzeum zaprojektował angielski architekt, sir Aston Webb.^[8]

Oficjalna rezydencja w Londynie, Anglia. Buckingham – oficjalna londyńska rezydencja brytyjskich monarchów.

Największy na świecie pałac królewski, który od 1837 roku pełni funkcję oficjalnej siedziby monarszej. Jedna z pereł architektury późnego baroku.

Pałac został zbudowany w 1703 roku jako rezydencja miejska dla księcia Buckingham, Johna Sheffielda. W roku 1761 król Wielkiej Brytanii Jerzy III wszedł w posiadanie pałacu, który został przekształcony w jego rezydencję prywatną. W ciągu kolejnych 75 lat pałac wielokrotnie rozbudowywano. W pałacu jest sześćset komnat, w tym dziewiętnaście reprezentacyjnych, ponad siedemdziesiąt łazienek i prawie dwieście sypialni. Przed siedzibą obecnej królowej znajduje się pomnik wcześniejszej monarchinii – Wiktorii. Rzeźbę z białego marmuru stworzył Thomas Brock w 1931 roku.

Pałac Buckingham jest także miejscem uroczystości państwowych oraz oficjalnych spotkań głów państw. Dla Brytyjczyków pałac stanowi symbol Wielkiej Brytanii – to przed nim składano kwiaty po śmierci księżnej Diany.

Istotnym elementem pałacu jest sztandar królewski. Kiedy monarcha rezyduje w Buckingham sztandar wisi na pełnej wysokości, gdy wyjeżdża – chorągiew jest zdejmowana. Po śmierci Diany Elżbieta II wprowadziła nowy zwyczaj. Kiedy opuściła pałac, by udać się na pogrzeb Diany, sztandar królewski zdjęto (zgodnie z protokołem), a na jego miejsce (to nowość) podniesiono flagę brytyjską, Union Jack, i opuszczono ją do połowy masztu. Od tej pory po zgonie członka rodziny królewskiej na pałacu podnosi się Union Jack i opuszcza do połowy masztu.

Od kwietnia do lipca codziennie o 11.30 odbywa się przed pałacem uroczysta zmiana warty (w pozostałych miesiącach co drugi dzień).

Po pożarze w zamku królewskim w Windsorze w 1992 część pałacu Buckingham udostępniana jest do zwiedzania w sierpniu i wrześniu. Podczas wakacyjnej nieobecności królowej w stolicy można odpłatnie zobaczyć niektóre reprezentacyjne apartamenty. Bilet wstępu kosztuje ok. 20 funtów.^[9]

Morska historia Wielkiej Brytanii. National Maritime Museum w Greenwich w Londynie jest najważniejszym muzeum morskim w Zjednoczonym Królestwie i jednym z największych muzeów tego typu na świecie. Historyczne budynki − wraz z Królewskim Obserwatorium Astronomicznym i XVII-wiecznym pałacem Queen's House − zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W roku 2012 królowa Elżbieta II podpisała dekret, na mocy którego National Maritime Museum, Queen's House, Królewskie Obserwatorium Astronomiczne i żaglowiec Cutty Sark zostały objęte wspólną nazwą Królewskich Muzeów w Greenwich. NMM jest sponsorowane przez Ministerstwo Kultury i Sportu Wielkiej Brytanii. Wstęp, jak w innych muzeach publicznych Zjednoczonego Królestwa, jest bezpłatny, jednak za wstęp na niektóre wystawy czasowe opłaty są pobierane.^[10]

Centrum Astronomii na południku zerowym. Królewskie Obserwatorium Astronomiczne w Greenwich – obserwatorium astronomiczne zbudowane przez króla Karola II 10 sierpnia 1675 roku. Kierowane było w późniejszych latach m.in. przez Johna Flamsteeda. Służyło wówczas do pomiarów astrometrycznych, przydatnych do nawigacji w żegludze dalekomorskiej. Następnie stanowisko dyrektora objął Edmond Halley. Obecnie nie prowadzi obserwacji z powodu londyńskiego zanieczyszczenia światłem.

W XIX wieku stało się najbardziej znanym obserwatorium świata, stoi bowiem na południku zerowym, od którego liczy się długość geograficzną; wszystkie miejscowości do 180 stopnia na wschód lub na zachód od południka „zero” mają odpowiednio długość wschodnią lub zachodnią.^[14]

Zjawiska naturalne i zajęcia praktyczne. Muzeum Historii Naturalnej w Londynie jest jednym z trzech wielkich muzeów znajdujących się przy Exhibition Road w South Kensington.

Prace nad budynkiem rozpoczęto w 1873, a zakończono je w 1880. Oficjalne otwarcie odbyło się w 1881.

Kolekcja muzeum liczy ponad 70 milionów eksponatów, a całość dzieli się na 5 głównych działów: botanika, entomologia, mineralogia, paleontologia i zoologia. Dużą popularnością cieszy się symulowane trzęsienie ziemi, którego mogą doświadczyć zwiedzający oraz galeria dinozaurów, gdzie znajduje się ryczący, ruchomy dinozaur-robot. Od 1979 do stycznia 2017 w głównym holu znajdował się odlew szkieletu diplodoka, zwany Dippy. Obecnie zastąpiony jest on przez szkielet płetwala błękitnego.

W muzeum tym można wielu eksponatów dotknąć, spróbować, wykonać różne symulacje i eksperymenty, a całość jest głównie przeznaczona dla młodszych, choć starsi też mogą się wiele nauczyć. Znajduje się tam m.in. kolekcja ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków w różnych stadiach ewolucji.

Na samym szczycie galerii znajduje się plaster wycięty z pnia sekwoi o średnicy 6 metrów.

Wstęp do muzeum jest bezpłatny, jednak niektóre wystawy bywają biletowane. W środku znajdują się skrzynki na datki od zwiedzających, wykorzystywane na utrzymanie budynku i znajdujących się w nim eksponatów.^[15]

Muzeum sztuki w Londynie, Anglia. Tate Britain – muzeum sztuki brytyjskiej w Londynie prezentujące dzieła datowane od 1500 do czasów współczesnych.

Powstało z przekształcenia dawnej Tate Gallery (obecnie kolekcja Tate obejmuje Tate Britain, Tate Modern, Tate Liverpool oraz Tate St Ives). Mieści się w pierwotnym budynku galerii Tate przy John Islip Street/Atterbury Street na północnym brzegu Tamizy.

Galeria ta została otwarta w 1897 jako siedziba kolekcji Henry Tate.

Od 1984 co roku Galeria przyznaje wybranemu artyście nagrodę Turnera (ang. Turner Prize).

Na wystawie stałej prezentowane są dzieła takich artystów jak m.in.:

• William Blake
• John Constable
• William Hogarth
• Thomas Gainsborough
• Dante Gabriel Rossetti
• William Turner
• John Everett Millais
• John William Waterhouse
• Francis Bacon

Atrakcje nawiedzonego domu w stylu hi-tech. London Dungeon – atrakcja turystyczna Londynu, otwarta w 1976 r. przy Tooley Street, w pobliżu stacji metra Waterloo Station. Odtwarza niektóre brutalne i krwawe wydarzenia historyczne w realistyczny sposób, który ma przyciągać zwłaszcza młodą widownię. Obiekt pomyślany pierwotnie jako rodzaj „muzeum horroru”, z czasem przekształcił się w miejsce interaktywnych pokazów dla publiczności, z wykorzystaniem rozbudowanej scenografii, żywych aktorów i efektów specjalnych.

Od marca 2013, nakładem ogromnych środków finansowych, atrakcja otwarta w nowej lokalizacji, tuż przy London Eye.

Podobne multimedialne „lochy” funkcjonują też - w ramach wspólnego przedsięwzięcia turystycznego - jako atrakcje w innych miastach Wielkiej Brytanii (York, Edynburg) i Europy (Hamburg, Amsterdam).^[19]

Podziemne biura Churchilla z czasów II wojny światowej. The Churchill War Rooms to muzeum w Londynie i jeden z pięciu oddziałów Imperial War Museum. Muzeum obejmuje Cabinet War Rooms, historyczny podziemny kompleks, w którym przez całą II wojnę światową mieściło się centrum dowodzenia rządu brytyjskiego, oraz Churchill Museum, muzeum biograficzne poświęcone życiu brytyjskiego męża stanu Winstona Churchilla.

Budowa Cabinet War Rooms, mieszczących się pod budynkiem Ministerstwa Skarbu w dzielnicy Whitehall w Westminsterze, rozpoczęła się w 1938 roku. W pełni oddano je do użytku 27 sierpnia 1939 r., na tydzień przed wypowiedzeniem przez Wielką Brytanię wojny Niemcom. Pomieszczenia wojenne działały przez całą II wojnę światową, po czym zostały opuszczone w sierpniu 1945 roku po kapitulacji Japonii.

Po wojnie uznano historyczną wartość Cabinet War Rooms. Za ich zachowanie odpowiedzialne było Ministerstwo Robót Publicznych, a później Ministerstwo Środowiska, w tym czasie bardzo ograniczona liczba osób mogła zwiedzać te pomieszczenia po wcześniejszym umówieniu się. Na początku lat 80. o przejęcie administracji nad obiektem poproszono Imperial War Museum, a Cabinet War Rooms zostały otwarte dla zwiedzających w kwietniu 1984 roku. Muzeum zostało ponownie otwarte w 2005 roku po gruntownej przebudowie jako Churchill Museum and Cabinet War Rooms, ale w 2010 roku nazwa ta została skrócona do Churchill War Rooms.^[24]

Parliament Square – plac w centralnym Londynie, przy Pałacu Westminsterskim w City of Westminster. Jest otwartym zielonym terenem, na którym znajdują się posągi mężów stanu. Stanowi również miejsce wieców i protestów, oraz atrakcję turystyczną. Symbolicznie Parliament Square przedstawia cztery siły w państwie: władzę ustawodawczą na wschodzie, władzę wykonawczą na północy, wymiar sprawiedliwości na zachodzie i Kościół na południu.

Na obszarze, który obecnie stanowi Parliament Square, niegdyś znajdował się cmentarz przyległy do kościoła św. Małgorzaty i budynki mieszkalne. Na początku 1780 roku budynki zostały rozebrane, cmentarz usunięty i posiano trawę. Po pożarze w 1834 roku, kiedy ogień strawił średniowieczny Pałac Westminsterski, architekt Sir Charles Barry wygrał konkurs na projekt nowego pałacu. Neogotycki Pałac został ukończony w 1852 roku, a w 1858 roku stanęła wieża, znana jako Big Ben. Parliament Square został założony w 1868 roku, również według projektu Barry'ego.

W 1996 roku Parliament Square został wpisany na listę zabytków.

Wschodnia część placu, leżąca naprzeciw kluczowego wejścia do Pałacu Westminsterskiego, jest najpopularniejszym miejscem protestów przeciwko działaniom i zaniechaniom rządu. W tym miejscu Brian Haw, angielski działacz pokojowy, protestował przez 10 lat przeciwko udziałowi wojsk brytyjskich w wojnie w Iraku.

Wśród osobistości, których posągi umieszczono na Parliament Square znajdują się:

• Winston Churchill – polityk, dwukrotny premier Wielkiej Brytanii, laureat literackiej nagrody Nobla,
• George Canning – brytyjski polityk i dyplomata,
• Benjamin Disraeli – premier Wielkiej Brytanii (w latach 1868 i 1874-1880),
• David Lloyd George – premier Wielkiej Brytanii w latach 1916-1922,
• Abraham Lincoln – 16. prezydent Stanów Zjednoczonych,
• Nelson Mandela – polityk, działacz na rzecz praw człowieka, laureat pokojowej nagrody Nobla,
• Robert Peel – premier Wielkiej Brytanii w latach 1834-1835 oraz 1841-1846,
• Edward Stanley, 14. hrabia Derby – premier Wielkiej Brytanii w latach 1852, 1858-1859 i 1866-1868,
• Jan Smuts – południowoafrykański polityk, filozof i wojskowy,
• Henry Temple, 3. wicehrabia Palmerston – angielski polityk, premier oraz wielokrotny minister.

Rzeźba: Aston Webb. Victoria Memorial – rzeźba w Londynie, umieszczona przed Buckingham Palace, poświęcona królowej Wiktorii.

Inicjatorami powstania rzeźby byli: Wilhelm II Hohenzollern i jego kuzyn Jerzy V, będący dwoma najstarszymi wnukami królowej. Rzeźba wykonana przez Thomasa Brocka została ukończona w 1911 roku (10 lat po śmierci królowej), trzy lata później dodano brązowe posągi. Podstawę pomnika, zbudowaną z 2300 ton białego marmuru, zaprojektował angielski architekt sir Aston Webb. Rzeźba jest zabytkiem I stopnia.

Posąg królowej zwrócony jest w stronę The Mall, u jego podstawy znajdują się posągi wykonane z brązu: Angel of Justice (ang. Anioł Sprawiedliwości) zwróconu w kierunku Green Parku, Angel of Truth (ang. Anioł Prawdy) zwrócony na południowy wschód i Motherhood (ang. Macierzyństwo) zwrócony w stronę Buckingham Palace. Na szczycie znajdują się również dwie figury, określane jako „Pokój” (Peace) i „Zwycięstwo (Victory). Rzeźba nawiązuje do motywów żeglarskich, podobnie jak cała The Mall.

Podobna rzeźba Albert Memorial, przedstawiająca księcia Alberta - męża królowej Wiktorii, znajduje się przed Royal Albert Hall.^[27]

Ogród zoologiczny w Londynie, Anglia. ZSL London Zoo – ogród zoologiczny w Londynie, otwarty 27 kwietnia 1828 roku. Zajmuje powierzchnię 15 ha w północnej części Regent`s Park. Z prezentowanych obecnie ponad 650 gatunków zwierząt w londyńskim ogrodzie zoologicznym, 112 z nich widnieje w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych.

Placówka jest trzecim najstarszym ogrodem zoologicznym świata po ogrodzie Tiergarten Schönbrunn w Wiedniu i paryskim Jardin des Plantes. Początkowo planowano jedynie przechowywać w nim okazy do badań naukowych, ostatecznie Zoo udostępniono dla publiczności w 1847 roku.

Pod koniec marca 2016 oddano do użytku zwiedzających wybieg dla lwów azjatyckich, zbudowany na wzór indyjskiej osady Sasan Gir, wokół której w środowisku naturalnym żyją te zwierzęta.^[28]

Museum of the Home, dawniej Geffrye Museum, to muzeum mieszczące się w XVIII-wiecznych domach opieki społecznej przy Kingsland Road w Shoreditch w Londynie. Muzeum zajmuje się domem i życiem domowym od 1600 roku do dziś. Galerie zadają pytania dotyczące "domu", badają przeżyte doświadczenia oraz psychologiczne i emocjonalne związki ludzi z ideą "domu". W 2018 roku muzeum odwiedziło około 120 000 osób, po czym zostało zamknięte na dwa i pół roku, podczas których przeprowadzono szeroko zakrojony program renowacji i budowy. Muzeum zostało ponownie otwarte jako Museum of the Home latem 2021 roku z misją odkrywania i przemyślenia na nowo sposobów, w jakie żyjemy, aby razem żyć lepiej, z 80 procentami większą przestrzenią wystawienniczą dla swoich zbiorów i 50 procentami większą przestrzenią publiczną. Muzeum Domu ma teraz nowe galerie w podziemiach, kawiarnię, pawilon edukacyjny, biblioteki zbiorów i bibliografie oraz kilka miejsc na imprezy.^[29]

Kawiarnia i centrum sportowe z szatniami. Regent’s Park - jeden spośród królewskich parków w Londynie. Zajmuje 197 hektarów. Znajduje się częściowo w City of Westminster, a częściowo w London Borough of Camden. Na północy parku znajduje się londyńskie zoo.

Tereny obecnego Regent’s Park znano dawniej jako Marylebone Park. W 1538 Henryk VIII odebrał je opactwu Barking i przekształcił w tereny myśliwskie odgrodzone rowem i murem. W 1811 Jerzy IV, jeszcze jako regent, zatrudnił Johna Nasha do stworzenia planu zabudowy parku. Część planów - w tym letni pałac - została zarzucona, jednak powstała część planowanych domów, jezioro, a także - choć w innym miejscu, niż początkowo planowano - kanał Regent’s Canal, który łączy Grand Union Canal w okolicach Paddington z Tamizą w okolicach w Limehouse Basin. W 1835, podczas panowania Jerzego IV, częściowo otwarto park dla zwiedzających. W latach 30. XX wieku stworzono w centralnej części parku ogród różany zwany Queen Mary’s Gardens.^[31]

Targ ze świeżymi produktami spożywczymi w Londynie, Anglia. Borough Market – targ spożywczy w londyńskiej gminie Southwark znajdujący się na południowym końcu London Bridge tuż obok słynnego wieżowca The Shard. Jest to jeden z największych i najstarszych targów żywności w Londynie.

Pierwsze wzmianki na temat Borough Market pochodzą z 1276 roku, choć sami zarządcy twierdzą, że istnieje od 1014 roku. Targowisko składa się obecnie z ponad 100 stoisk, na których producenci z całego kraju sprzedają szereg świeżych produktów, w tym ryby, mięsa, warzywa, cydry, sery, pieczywo, kawę, ciasta i wyroby cukiernicze. Niektóre stoiska specjalizują się w produktach importowanych z zagranicy.

Rynek detaliczny działa w środy i czwartki od 10 do 17, w piątki od 10 do 16, a soboty od 8 do 17. Rynek hurtowy działa we wszystkie poranki w dni powszednie od 2:00 do 8:00.

Borough Market i okoliczne ulice zostały wykorzystane jako miejsce akcji takich filmów jak: Dziennik Bridget Jones (2001), Porachunki (1998) oraz Harry Potter i więzień Azkabanu (2004).

3 czerwca 2017 roku miał tam miejsce zamach terrorystyczny, w którym zginęło 11 osób, w tym 3 zamachowców, a 48 zostało rannych.^[34]