Litwa - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Miejsce pielgrzymek ze 100 tys. krzyży. Góra Krzyży – wzgórze położone kilkanaście kilometrów na północ od Szawli, w pobliżu miasteczka Meszkucie.

W miejscu tym postawiono w 1430 r. kapliczkę upamiętniającą przyjęcie przez Żmudzinów chrztu. Nad kapliczką górował wielki krzyż. Po upadku powstania listopadowego w 1831 r. zaczęto tam masowo przynosić i stawiać kolejne krzyże i od tego czasu przybywa ich stale. Stawiane są, bądź podwieszane na już stojących, różnej wielkości, od ogromnych kilkumetrowych aż po całkiem miniaturowe, w intencji nadziei, przyszłości, jako symbole zadumy, wiary bądź jako wota dziękczynne.

W okresie władzy sowieckiej 1941–1990 wielokrotnie próbowano zmusić mieszkańców do zaprzestania pielgrzymowania w to miejsce, a w 1961 r. podjęto próbę całkowitej jego likwidacji przy pomocy pił, siekier i buldożerów. W 1965 zniszczono około 5000 krzyży i kaplicę, a do 1975 kolejne 1200 krzyży. W latach 1978–1979 planowano zalać teren, na którym znajduje się wzniesienie. Mimo to krzyże wciąż stawiano. Liczba krzyży jest szacowana na ok. 200 tys.

Papież Jan Paweł II podczas swojej pielgrzymki na Litwę 7 września 1993 r. celebrował na Górze Krzyży mszę świętą podczas której poświęcił wybudowaną na nim w tym samym roku kaplicę. W 2006 na górze wzniesiono krzyż papieża Benedykta XVI.^[4]

Zamek w Trokach, Litwa. Zamek w Trokach – zamek położony na jeziorze Galwe na Litwie w miejscowości Troki. Obiekt jest w znacznym stopniu rekonstrukcją z 2 poł. XX wieku.

Zamek został wzniesiony w XIV–XV w. przez wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta i jego syna Witolda, który w 1430 zmarł na zamku. Troki były w tym okresie ważnym ośrodkiem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Począwszy od XVII w. zamek popadał w ruinę. Przed II wojną światową polscy historycy sztuki rozpoczęli zabezpieczanie obiektu, a w latach 1951–1961 zostały w nim podjęte prace rekonstrukcyjne, które nadały mu obecny kształt. Zamek jest dziś ważną atrakcją turystyczną Litwy.

Charakterystyczny układ symetrycznego zespołu dwóch połączonych naprzeciwległych budynków i wieży wjazdowej na osi dziedzińca zdradza inspirowanie się projektanta Zamku Górnego w Trokach gotyckimi zamkami z terenu Mazowsza, takimi jak: Borysławice, Liw, Łowicz.^[5]

Zabytkowy kościół z ozdobnym wystrojem. Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kownie – kościół gotycki z XV wieku, trójnawowy, zbudowany z cegły, wielokrotnie przebudowywany. Mieści się przy ulicy Vilniaus gatve, pod numerem 26.

Budowę świątyni rozpoczęto w 1413 r. Nawę główną i wieże ukończono w 1624 r. Prace budowlane zakończyły się w 1655 r. Budowla mierzy 84 m długości i 34 m szerokości. Nawa główna ma 26 m wysokości. Jest to największa świątynia katolicka na Litwie i jedyny w kraju kościół gotycki w formie bazyliki. W latach 1808-1864 świątynia należała do augustianów. Od 1895 pełni funkcję katedry, od 1921 jest bazyliką mniejszą.

Ołtarz główny z 1755, wykonany przez Tomasza Podhajskiego, przedstawia grupę Ukrzyżowania w otoczeniu 12 apostołów. Ołtarzy bocznych jest dziewięć. Ściany świątyni zdobią obrazy Johanna Gotharda Berhoffa i Michała Andriollego. W świątyni pochowano biskupa żmudzkiego Macieja Wołónczewskiego, poetę Maironisa (mauzoluem na zewnątrz kościoła) oraz kardynała Vincentasa Sladkevičiusa.^[6]

Pałac Tyszkiewiczów w Zatroczu – pałacyk w Zatroczu, obecnie dzielnicy Troków na Litwie.

Zatrocze (obecna litewska nazwa: Užutrakis) było w 1850 roku folwarkiem będącym własnością rodziny Korewów, liczącym 795 dziesięcin ziemi i zamieszkałym przez 33 osoby. Pod koniec XIX wieku dobra te zostały nabyte przez Tyszkiewiczów. Józef hr. Tyszkiewicz (1868–1917) na przełomie wieków wzniósł tu pałac nad brzegiem Jeziora Trockiego (obecnie Galwe) i założył ordynację. Pierwszym ordynatem był Józef, a kolejnym, ostatnim, do 1940 roku, był jego syn Andrzej Tyszkiewicz (1899–1977).

Pałac został zaprojektowany przez Józefa Hussa i wzniesiony w latach 1896–1901. Jest to budynek stojący na planie kwadratu, z dwiema kondygnacjami nad jasnymi suterenami. Na parterze było piano nobile, a pomieszczenia mieszkalne – na niskim piętrze.

Pałac był otoczony wielkim parkiem rozciągniętym wzdłuż brzegu jeziora. Prawa strona miała charakter ogrodów angielskich, lewa natomiast miała charakter ogrodu francuskiego, zaprojektowanego przez francuskiego ogrodnika Édouarda André.

W 1940 roku majątek został skonfiskowany przez władze radzieckie. Po II wojnie światowej pałac przekształcono na pensjonat dla oficerów KGB. Później był tu obóz pionierski dla dzieci wysoko postawionych urzędników, a jeszcze później urządzono tu ośrodek turystyczny. Po odzyskaniu niepodległości przez Litwę pałac wraz z całym parkiem przekazano Trockiemu Historycznemu Parkowi Narodowemu. W latach 2006–2012 przeprowadzono rekonstrukcję i gruntowny remont zarówno pałacu, jak i całego założenia parkowo-pałacowego. Remont był częściowo finansowany przez polskie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obecnie w pałacu odbywają się wystawy, koncerty, festiwale i inne imprezy kulturalne.

Pałac w Zatroczu został opisany w 3. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego.^[10]

Pałac w Połądze. Pałac Tyszkiewiczów w Połądze – pałac wzniesiony pod koniec XIX wieku w stylu neorenesansowym dla rodziny Tyszkiewiczów, od 1963 mieści Muzeum Bursztynu w Połądze.

Rezydencja została zbudowana w stylu neorenesansu z elementami klasycyzmu i baroku w latach 1893-97 przez Franza Heinricha Schwechtena na zlecenie hrabiego Feliksa Tyszkiewicza - zastąpiła drewniany pałacyk położony nad brzegiem rzeki Rąžė.

W 1900 roku obok pałacu postawiono figurę Jezusa Chrystusa (według niektórych autorstwa samego Bertela Thorvaldsena), która do dziś jest charakterystycznym elementem pałacowego krajobrazu, mimo że w czasach Związku Radzieckiego została zburzona (ponownie ustawiono ją w 1993 roku). Na początku XX wieku obok pałacu powstała mała kapliczka, również zaprojektowana przez Schwechtena.

Pałacowe ogrody rozplanował francuski architekt Édouard André wraz z synem - część starych drzew wycięto, by zasadzić nowe, często zupełnie egzotyczne plantacje. Nie obyło się bez kontrowersji, bo na Żmudzi stare drzewostany uważane były za świętość.

Planom rozbudowy założenia pałacowego stanął na drodze wybuch I wojny światowej - w wyniku niemieckiego nalotu bombowego zostało zniszczone główne skrzydło budynku.

Po aneksji Litwy do Związku Radzieckiego w 1945 roku pałac upaństwowiono, z roku na rok popadał w ruinę. W 1957 roku przeprowadzono prace konserwatorskie pod kierunkiem Alfredasa Brusokasa, przeznaczając budynek na dom sztuki. W 1963 roku ulokowano tu Muzeum Bursztynu, w którego kolekcji znajduje się 28 tys. bursztynów.

Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości pałac odzyskał Alfred Tyszkiewicz, który zrzekł się swoich praw do nieruchomości na rzecz miasta. W 1997 roku otrzymał za to honorowe obywatelstwo Połągi.^[11]

Kościół w Trokach, Litwa. Kienesa w Trokach – kienesa karaimska znajdująca się w Trokach przy ulicy Karaimskiej.

Kienesa została zbudowana w XVIII wieku, w centrum dzielnicy karaimskiej zwanej dawniej Karaimszczyzną. Kienesa kilka razy ulegała zniszczeniu, szczególnie podczas pożarów w latach 1794 i 1812, lecz zaraz po nich była odnawiana. W latach 1894-1904 przeszła gruntowny remont. Od czasu zakończenia II wojny światowej przez kilkadziesiąt lat była jedyną czynną karaimską kienesą w Europie. Niedawno znów przeszła gruntowny remont.

Kienesa została zbudowana na planie kwadratu. Jest nakryta dachem łamanym zwanym polskim, który wieńczy czworoboczna wieżyczka. Wewnątrz jest podzielona na trzy części, główną salę dla mężczyzn, mały przedsionek oraz galerię dla kobiet, wspartą na czterech słupach. Przy ścianie wschodniej znajduje się klasycystyczny echał.^[12]

Snow Arena to kryty stok narciarski w Druskiennikach na Litwie. Został otwarty 26 sierpnia 2011 roku.

Jest to jeden z największych krytych stoków narciarskich na świecie, o długości trasy 460 metrów, szerokości 50 metrów i wysokości od 65,65 metrów do 150 metrów dla początkujących. Kryty teren narciarski podzielony jest na dwa segmenty: park terenowy i stok narciarski. W sezonie, gdy średnia temperatura na zewnątrz spada poniżej +5°C, dostępna jest również trasa zewnętrzna o długości 640 metrów.

Śnieg w Snow Arenie jest wytwarzany przy użyciu technologii PowderStar Series. Jedynymi składnikami śniegu są woda i powietrze, bez żadnych dodatków chemicznych czy bakteriologicznych. Temperatura wewnątrz hali, która jest otwarta przez cały rok, jest utrzymywana na stałym poziomie od -2 do -4 °C (28,4-24,8 °F).

W Snow Arenie znajdują się dwa wyciągi narciarskie: talerzykowy i krzesełkowy. Jest też Magiczny dywan (wyciąg narciarski) dla początkujących. Snow Arena oferuje wypożyczanie i naukę jazdy na nartach w działającej przy ośrodku szkole narciarskiej, oferuje szeroki wachlarz programów dla wszystkich grup wiekowych oraz rezerwacje grupowe dla szkół i firm. Posiada również mały sklep, w którym można kupić rękawice, kaski i skarpety, a także oferuje szereg usług poza stokami, w tym cztery restauracje i dwa licencjonowane bary.

Koszt budowy areny szacuje się na około 30 mln euro.^[14]

Kaplica grobowa Jurgisa Ambroziejusa Pabrėža to mała neogotycka kaplica murowana nad grobem zakonnika i botanika Jurgisa Pabrėža na starym cmentarzu w Kretingach na Litwie. Została zbudowana w 1933 r.

Dach kaplicy ma kształt ostrosłupa o czterech połaciach, w narożnikach znajdują się cztery prostokątne wieżyczki w kształcie ostrosłupa o czterech połaciach, na których szczytach umieszczono żelazne krzyże, a między wieżyczkami na prostokątnych postumentach stoją cztery betonowe rzeźby: św. Franciszka i aniołów. We wnętrzu kaplicy znajduje się fresk "Matka Boża Wieczna Zbawicielka" autorstwa nieznanego artysty. Konserwacją i restauracją kaplicy zajmowali się sporadycznie rzemieślnicy, a malowidła w kaplicy były wielokrotnie zamalowywane. W 1993 r. kaplica grobowa Jurgisa Ambroziejusa Pabrėža została wpisana do rejestru zabytków kultury.

Wielu mieszkańców Żmudzi uważa Pabrėžę za świętego. Mówi się, że ci, którzy odwiedzają jego grób, doświadczają czasem cudów; dlatego świece w kaplicy są zapalone przez cały rok.^[25]

Port w Nidzie to port w mieście Nida na Litwie. Położony jest po stronie Zalewu Kurońskiego, na Mierzei Kurońskiej. Port jest wykorzystywany głównie do obsługi promów, połączeń z Litwą śródlądową oraz rybołówstwa.

Port znajduje się w najstarszej części miasta, która zachowała pierwotny, ściśle prostokątny plan. Powstał pod koniec XIX wieku jako port rybacki, później rozbudowany jako port dla parowców.

W czasach radzieckich znacznie rozbudowano bazę rybacką, wyburzając dawny urząd celny, hotel i część starych domów rybackich. W tym czasie port w Nidzie zaczął również pełnić funkcję przystanku końcowego wodolotu na trasie Kowno - Nida (przez Niemen). Trasa ta od pewnego czasu nie jest już obsługiwana, ale niektóre źródła podają, że może być ponownie dostępna.

W 1991 r. dobudowano drugie molo dla statków pasażerskich. Od 1999 roku port uzyskał prawa portu międzynarodowego, co zadecydowało o przywróceniu biura kontroli granicznej. Dzięki urzędom celnym i imigracyjnym Nida Yacht-Club może teraz przyjmować żeglarzy z całego świata.

Obecnie port posiada dwa pomosty cumownicze, jeden dla łodzi rybackich, a drugi dla pasażerskich. Część pasażerska ma stałą głębokość 3 m i szerokość 25 m. Głębokość części rybackiej waha się od 2,8 do 3 m na środku pomostu, a w innych miejscach spada do 1 m. Łącznie port może pomieścić 40-60 jachtów.^[32]

Kościół katolicki w Plateliai, Litwa. Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Płótelach – katolicki kościół w Płótelach.

Drewniany kościół zbudował w 1774 miejscowy proboszcz, J. Wojtkiewicz.

Budynek na planie krzyża, z transeptem. Prezbiterium zamknięte pięciobocznie. Budowla nakryta jest stromym dachem z barokową wieżyczką nad skrzyżowaniem nawy i transeptu.

Kościół ten jest przykładem drewnianych kościołów żmudzkich z XVIII wieku. Architektura zachowała się mimo kilkakrotnej przebudowy kościoła.

Wyposażenie wnętrza barokowe, z zespołem bogato zdobionych ołtarzy, rokokową chrzcielnicą oraz amboną.

Teren kościoła otoczony jest kamiennym murem, w rogu którego w 1905 wbudowano czworoboczną drewnianą dzwonnicę.^[37]

Ratusz Kėdainiai jest jednym z trzech ratusza w stylu renesansu, które przetrwały na Litwie. Stoi na wielkim placu rynku. Adres: DidžioJi g. 1, Kedainiai. Budynek dwupostałowy ceglany plan narożny.

Wystawy, różne reprezentatywne i kulturalne wydarzenia, koncerty odbywają się w ratuszu. Prace rzeźby ratusza są prezentowane przez dzieła litewskich rzeźbiarzy. Od 1991 roku Do 2002 r. Działała tutaj galeria sztuki ratusza, odbyły się wystawy litewskiej i zagranicznej sztuki zawodowej w salach wystawowych, sympozjach, lotach, koncertach i innych wydarzeniach kulturalnych miasta. Obecnie znajduje się w ratuszu, znajduje się dział rejestracji cywilnej. Prace artystów są wystawiane na 1. piętrze.

Wcześniej w piwnicy ratusza było więzienie i archiwa na parterze - na drugim piętrze, sala robocza i sali sądowej. Jeden z pierwszych aptek na Litwie został założony w ratuszu.

Puntukas to drugi co do wielkości głaz narzutowy na Litwie. Znajduje się około 5 km na południe od Anykščiai, na lewym brzegu rzeki Šventoji. Uważano go za największy kamień na Litwie do czasu odkrycia w 1957 r. kamienia z Barstyčiai w rejonie Skuodas.

Puntukas to eratyk polodowcowy, który został przyniesiony przez lodowiec w ostatnim okresie lodowcowym (18-12 tysiąclecie p.n.e.) prawdopodobnie z Finlandii. Mierzy 6,9 m długości, 6,7 m szerokości i 5,7 m głębokości (w tym 1,5 m pod ziemią). Waży około 265 ton. Zbudowany jest z granitu Rapakivi. W jego czerwonawej masie znajdują się duże kryształy skalenia potasowego otoczone zielonymi pierścieniami oligoklazu.

W 1943 r. rzeźbiarz Bronius Pundzius wyrył portrety i cytaty z testamentów litewskich pilotów Steponasa Dariusa i Stasysa Girėnasa w 10. rocznicę ich śmierci podczas lotu transatlantyckiego z Lituanicą. Miejscowa legenda głosi, że velnias (w mitologii litewskiej diabeł) niósł kamień, aby zniszczyć cerkiew w Anykščiai, jednak kogut zapiał. Diabeł zniknął z powrotem w podziemiach, pozostawiając po sobie tylko Puntukas. Legenda ta znalazła się w słynnym wierszu "Anykščių šilelis" Antanasa Baranauskasa. Według innej opowieści na kamieniu zginął dzielny litewski wojownik Puntukas i został spalony (zwyczaj pogański); od tego czasu kamień ten znany jest jako kamień Puntukasa. Inne legendy mówią, że kamień był pogańską świątynią, a rosnące wokół dęby są pozostałością po świętych gajach.^[47]