Chorwacja - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Stradun lub Placa - licząca sobie około 300 metrów główna ulica Starego Miasta w Dubrowniku.

Obie nazwy pochodzą od słów, oznaczających ulicę, o ile jednak Placa wywodzi się z neutralnego łacińskiego platea, o tyle popularniejsza Stradun był złośliwie zgrubionym przezwiskiem nadanym jej przez Wenecjan.

Ulica rozciąga się w kierunku wschód-zachód pomiędzy dwiema bramami miejskimi Pile i Peskarija. Na początku i końcu ulicy znajdują się dwie fontanny (Wielka i Mała Studnia Onofria) oraz dwie dzwonnice (wieża odwachu oraz dzwonnica klasztorna).

Powierzchnię ulicy stanowią wypolerowane wapienne bloki, których połysk przyczynił się do powstania określenia "ulica - salon".

Istnieje kilka teorii tłumaczących genezę tej arterii. Jedna z nich opiera się na założeniu, że w przeszłości na miejscu dzisiejszego Straduna znajdował się bagienny teren rozdzielający porzymską osadę Raguzę i słowiańską Dubrawę. W IX wieku teren ten został zasypany, spajając dwa niegdyś oddzielne twory.

Funkcja Straduna ukształtowała się w XII wieku, a dzisiejszy wygląd uzyskał po katastrofalnym trzęsieniu ziemi w 1667 roku, gdy duża część miasta uległa zniszczeniu. Z przedstawień grodu sprzed trzęsienia wiemy, że wiele z nich miało arkady (podobne do tych w Pałacu Sponza), a niektóre posiadały jeszcze bogatsze zdobienia.

Po 1667 Statut Republiki ściśle określał sposób budowy zabudowy mieszkalnej. Według ówczesnych przepisów do domu miały prowadzić drzwi na koljeno (z jednym skrzydłem zabudowanym do połowy). Parter przeznaczony był do handlu i pracy, a do magazynu miało wchodzić się od strony bocznej ulicy. Na pierwszym piętrze były mieszkania, choć różne pokoje znajdowały się również na piętrzę drugim. Kuchnia i pozostałe pomieszczenia gospodarskie miały być zawsze na poddaszu, co miało uniemożliwić czy raczej utrudnić rozprzestrzenianie się pożarów.

Przy ulicy znajduje się wiele ważnych pomników historii miasta. Obecnie stanowi popularne miejsce spacerów, zarówno wśród miejscowej ludności, jak i zagranicznych turystów. Służy również jako miejsce dorocznych uroczystości: procesji 3 lutego na cześć Świętego Błażeja, patrona miasta oraz obchodów przyjęcia Nowego Roku.^[3]

Atrakcja turystyczna w Dubrowniku, Chorwacja. Lovrijenac - fort w zespole umocnień Dubrownika, na zewnątrz murów miejskich, na skalistym półwyspie Lovrijenac między zatoczkami Uvala Kolorina i Uvala Pile. Nazwa pochodzi od świętego Wawrzyńca.

Skała, na której posadowiono fort, sięga 37 m nad poziom morza. Fort jest trójpoziomową budowlą na planie trójkąta. Ściany od strony lądu i morza mają grubość 4-12 m, sufit ma grubość 1,5 m. Ściana od strony miasta ma grubość tylko 0,6 m - jako zabezpieczenie na wypadek przejęcia fortu przez wroga zewnętrznego bądź wewnętrznego. Prowadziły do niego dwa mosty zwodzone i dwoje wrót. Załogę stanowiło 20-25 żołnierzy, których dowódcę zmieniano co miesiąc. Fort był wyposażony w 10 dział dużego kalibru.

We wnęce w ścianie nad bramą stoi renesansowy posąg świętego Błażeja dłuta Vicka Lujova z Korčuli. Nad bramą widnieje napis NON BENE PRO TOTO LIBERTAS VENDITUR AURO - "Wolność nie jest na sprzedaż za wszystko złoto".

Legenda głosi, że fort został zbudowany na początku XI wieku, w ciągu trzech miesięcy po tym, jak dubrowniczanie dowiedzieli się, że Republika Wenecka planuje na tym półwyspie budowę fortu szachującego Dubrownik. W rzeczywistości pierwsza wzmianka o forcie pochodzi z 1301 i dotyczy wyboru jego dowódcy. Fort był systematycznie naprawiany, został również odbudowany po częściowym zniszczeniu w trzęsieniu ziemi 1667 roku. Za panowania austriackiego fort został pozbawiony funkcji militarnej. Dziś odbywają się w nim przedstawienia teatralne.

Źródła:

• Sławomir Adamczak, Katarzyna Firlej Chorwacja i Czarnogóra. Praktyczny przewodnik, wydanie pierwsze, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2003, ISBN 83-7304-154-0, s.234-252
• Zuzanna Brusić, Salomea Pamuła Chorwacja. W kraju lawendy i wina. Przewodnik, wydanie III zaktualizowane, Wydawnictwo Bezdroża, Kraków 2006, ISBN 83-60506-45-0, s.260-282
• Piers Letcher Chorwacja. Przewodnik turystyczny National Geographic, wydanie polskie, Wydawnictwo G+J RBA, b.m.w. 2008, ISBN 978-83-60006-70-2, s.343-381
• Robert Župan Dubrovnik. Plan grada - city map - Stadtplan - pianta della citta, TRSAT d.o.o. Zagreb 2006, ISBN 978-953-6107-35-3
• Dubrovnik. Gradske utvrde i vrata od Grada (chorw.)

Zabytkowy kościół katolicki z IV wieku. Katedra w Splicie pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, znana także jako katedra Świętego Domniona – główna świątynia rzymskokatolickiej archidiecezji splicko-makarskiej w Chorwacji. Jest to dawne mauzoleum cesarza Dioklecjana, wchodzące w skład Pałacu Dioklecjana, przebudowane w VIII wieku na katedrę. Katedra całkowicie zachowała architekturę ośmiokątnej budowli. W XIII wieku otrzymała monumentalne drewniane odrzwia i kamienną ambonę. Katedra przykryta jest kopułą, wewnątrz której niegdyś znajdowała się piękna mozaika. Główny ołtarz pochodzi z XVII wieku. Romańskie stalle z XIII wieku są najstarszymi na terenie całej Dalmacji. Pod katedrą znajduje się krypta, która w okresie późniejszym zamieniona została w kaplicę św. Łucji. W katedralnym skarbcu bogate zbiory srebrnych i złotych naczyń liturgicznych, a w archiwum bezcenne materiały. Romańska wieża katedry została zbudowana w XIII-XVI wieku. U podnóża dzwonnicy - dwa romańskie lwy oraz egipski sfinks z czarnego granitu. Zachowała się jedynie cella z bogatym portalem.^[5]

Historyczne mury miejskie z malowniczymi widokami. Mury Dubrownika to seria kamiennych murów obronnych otaczających miasto Dubrownik w południowej Chorwacji. Dzięki licznym uzupełnieniom i modyfikacjom w ciągu swojej historii, są uważane za jeden z największych systemów fortyfikacyjnych średniowiecza, ponieważ nigdy nie zostały naruszone przez wrogą armię w tym okresie. W 1979 r. stare miasto Dubrownik, do którego należy znaczna część starych murów Dubrownika, zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Najstarszymi systemami fortyfikacji wokół miasta były prawdopodobnie drewniane palisady. Dzisiejsze nienaruszone mury miejskie, zbudowane głównie w XII-XII wieku, w większości w podwójnej linii, od dawna są powodem do dumy dla Dubrownika. Mury mają nieprzerwany przebieg o długości około 1 940 metrów (6 360 stóp), otaczając większość starego miasta, i osiągają maksymalną wysokość około 25 metrów (82 stóp). Większa część istniejących murów i fortyfikacji powstała w XIV i XV wieku, ale były one stale rozbudowywane i wzmacniane aż do XVII wieku.

Ta złożona struktura, należąca do największych i najbardziej kompletnych w Europie, chroniła wolność i bezpieczeństwo "cywilizowanej" i "wyrafinowanej" Republiki Ragusy, która kwitła w pokoju i dobrobycie przez około pięć wieków. Mury wzmocnione były trzema okrągłymi i 14 czworokątnymi wieżami, pięcioma bastionami (wałami), dwiema kanciastymi fortyfikacjami i dużą twierdzą św. Mury lądowe były dodatkowo wzmocnione jednym większym bastionem i dziewięcioma mniejszymi półokrągłymi bastionami, takimi jak kazamata Fortu Bokar, najstarszego zachowanego fortu tego typu w Europie. Fosa, która biegła wokół zewnętrznego odcinka murów miejskich, uzbrojona w ponad 120 dział, zapewniała doskonałe możliwości obrony miasta.^[9]

Gotycko-renesansowy kościół z kamienia. Katedra Świętego Jakuba – katedra rzymskokatolicka w Szybeniku w Chorwacji. Od 2000 roku jest wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Pierwsze plany wybudowania okazałej świątyni pojawiły się już w 1298, po uzyskaniu przez Szybenik praw miejskich. Ostatecznie w 1431 rozpoczęto rozbudowę istniejącego od początków XV wieku kościoła. Budowa trwała aż 124 lata. Od 1441 do swojej śmierci w 1475 głównym projektantem i kierownikiem prac był Giorgio Orsini zwany również jako Giorgio da Sebenico (w języku chorwackim Juraj Dalmatinac), który budował katedrę w stylu gotyckim. Następnie w latach 1475-1536 prace nadzorował Niccolò di Giovanni Fiorentino, który postanowił nadać jej renesansowy wygląd. Konsekracja nastąpiła ostatecznie w 1555.

Kopuła katedry doznała poważnych uszkodzeń w czasie wojny w 1991. Obecnie skutki tych zniszczeń zostały już całkowicie usunięte.^[12]

Duży przedromański kościół katolicki. Kościół Świętego Donata − świątynia katolicka w kształcie rotundy, znajdująca się w Zadarze, jeden z symboli tego miasta.

Wzniesiona została w IX wieku w stylu wczesnoromańskim (w niektórych źródłach przedromańskim albo bizantyńskim) z inicjatywy biskupa Zadaru, Donata (Donatusa), ogłoszonego później świętym. Kościół stanął w północno-wschodniej części dawnego rzymskiego forum. Okrągła świątynia, największa z tego okresu w Chorwacji, ma nietypowy cylindryczny kształt, z trzema wąskimi i wysokimi apsydami od wschodniej strony. Do budowy użyto fragmentów wcześniejszych rzymskich konstrukcji (dobrze widoczne są one wewnątrz i w murach zewnętrznych), a w całości przeniesiono do środka dwie antyczne kolumny. We wnętrzu, wysokim na 27 i szerokim na 22 metry, znajduje się piętro z galerią, do której prowadzą kręte schody.

Pomyślany początkowo jako obiekt wolno stojący, stał się częścią kompleksu biskupiego. Kościół pierwotnie nosił wezwanie Świętej Trójcy (Crkva Sv. Trojstva), lecz w XV wieku przemianowano go na kościół św. Donata. Sam budowniczy został w nim pochowany po swojej śmierci, jednak po wkroczeniu wojsk francuskich do Dalmacji w 1809 roku przeniesiono jego sarkofag do sąsiedniej katedry. Kościół został zbombardowany w czasie II wojny światowej, zniszczone zostało wówczas baptysterium pomiędzy nim a katedrą (po wojnie zrekonstruowano tylko jego fundamenty).

Kościół nie posiada obecnie żadnego wyposażenia i od dawna nie pełni już funkcji religijnych. Od 1893 do 1954 mieściło się w nim Muzeum Archeologiczne. Obecnie, ze względu na świetną akustykę, często odbywają się w nim koncerty muzyki poważnej, znane jako Glazbene večeri u sv. Donatu ("Muzyczne wieczory u św. Donata").^[13]

Atrakcja turystyczna w Chorwacji. Morskie organy – miejska instalacja architektoniczna, powstała w 2005 roku w Zadarze. W odróżnieniu od zwykłych organów obiekt ten wydaje dźwięk pod wpływem fal oraz pływów morskich. Morskie organy znajdują się w pobliżu przystani promowej w zachodniej części starego miasta.

Instalację zaprojektował w 2004 roku chorwacki architekt Nikola Bašić we współpracy z gronem specjalistów, wśród których znaleźli się Ivan Stamać (dźwięk), Vladimir Andročec (hydraulika), Tomislav Heferer (projekt i strojenie instrumentu) i Matija Galošić (design).

Wchodzące do morza kamienne schody podzielone są na 7 dziesięciometrowych sekcji, pod którymi wybudowano 35 polietylenowych rur o różnych długościach, średnicach i nachyleniach. Woda popycha powietrze, nabierające prędkości w rurach i wytwarza dźwięk, który dzięki otworom w kamieniu wydobywa się na zewnątrz w przestrzeń promenady. W ten sposób morskie fale produkują niepowtarzalne melodie.

Uroczyste otwarcie morskich organów w Zadarze odbyło się 15 kwietnia 2005 roku, kończąc jednocześnie prace nad renowacją części wybrzeża, sfinansowaną ze środków rządowych. Jest to jedna z najpopularniejszych atrakcji turystycznych miasta oraz częste miejsce spotkań. W maju 2006 roku dzieło Nikoli Bašića zostało nagrodzone Europejską Nagrodą Przestrzeni Publicznych (European Prize for Urban Public Space).^[17]

Podziemna jaskinia z wielką halą. Biserujka to jaskinia położona 6 km na północny wschód od Dobrinj, w miejscowości Rudine, nad Zatoką Slivanjską, na wyspie Krk, w Chorwacji.

Niewyróżniający się kamienny dom w środku nagiego krasowego krajobrazu kryje wejście do jaskini położonej 12 m pod powierzchnią ziemi. Mimo że w porównaniu z innymi jaskiniami nie jest zbyt długa - ma tylko 110 m głębokości - jaskinia Biserujka ma wszystko, co charakterystyczne dla zjawisk krasowych. Znajdują się w niej typowe elementy, takie jak stalaktyty i stalagmity, a także galeria lub sala, która nadaje się do organizowania koncertów. Jednak ze względu na niską temperaturę (około 13 °C) ludzie nie są w stanie długo tam przebywać, dlatego wykonuje się tylko krótkie utwory muzyczne. Od 1998 r. jaskinia jest udostępniona do zwiedzania, a gospodarze mogą przyjmować grupy liczące 25 osób jednocześnie.^[26]

Zamek Tvrdalj to zamek w miejscowości Stari Grad, na wyspie Hvar, w Chorwacji.

Tvrdalj była letnia rezydencja Petar Hektorović, chorwacki poeta (1487-1572). Podczas 16 wieku, wyspa Hvar przyszedł pod atakiem z Turków osmańskich. Hektorović, jeden z miejscowych szlachciców, zobowiązał się do ufortyfikowania swojego domu, tak aby mógł on służyć jako schronienie dla mieszkańców.

Tvrdalj to dobrze zachowany renesansowy budynek z długą, zamkniętą fasadą od strony morza, która miała chronić go przed atakiem. Na wewnętrznym dziedzińcu znajduje się basen z morską wodą, otoczony sklepionym i arkadowym tarasem. Obok znajduje się wieża z gołębnikiem. Wokół basenu rozmieszczone są pomieszczenia mieszkalne, służbowe i kilka studni. Za głównymi budynkami znajduje się otoczony murem ogród, w którym Hektorović uprawiał zioła i rośliny lecznicze.

Na ścianach rezydencji umieszczono szereg napisów w języku łacińskim i chorwackim. Te w języku chorwackim uważane są za jedne z najstarszych zachowanych.

PETRVS HECTOREVS MARINI FILIVS PROPRIO SVMPTV ET INDVSTRIA AD SVVM ET AMICOR, VSVM CONSTRVXIT

Tłumaczenie: Petar Hektorović, syn Marina, zbudował to na własny koszt i własnymi siłami, do użytku własnego i swoich przyjaciół.^[34]

Marka Ewangelisty to barokowy kościół i dawna katedra w archidiecezji Split-Makarska. Znajduje się w centrum miasta Makarska, w Chorwacji, na placu Andrija Kačića Miošića.

Dawna katedra została zbudowana w stylu barokowym w 1700 r. jako katedra ówczesnej diecezji makarskiej z inicjatywy biskupa makarskiego Nikoli Bijankovića, ale nigdy nie została w pełni ukończona. W 1756 roku katedra została konsekrowana przez późniejszego biskupa makarskiego, Stjepana Blaškovića. W 1828 roku diecezja makarska stała się częścią zjednoczonej archidiecezji splicko-makarskiej, a katedra diecezjalna znajdowała się w Splicie.

Fasada, zwrócona na południowy zachód, ozdobiona jest dwoma prostymi oknami słupowymi i mniejszym okulusem w stylu gotyckim. Po prawej stronie od wejścia do współkatedry znajduje się ołtarz, w którym umieszczono kości patrona miasta Makarska i diecezji, św. Klemensa. Kości zostały przywiezione do katedry z rzymskich katakumb w 1725 roku. Po lewej stronie od wejścia do współkatedry znajduje się ołtarz poświęcony Matce Bożej, a nad nim mały ołtarz poświęcony Matce Bożej Różańcowej, ozdobiony obrazem na drewnie przedstawiającym Matkę Bożą z Dzieciątkiem, namalowanym przez mistrza ze szkoły bizantyjskiej. Ołtarz ten, jak twierdzą miejscowi, został zbudowany w czasie epidemii dżumy, która nawiedziła Makarską w 1815 r. Drugi ołtarz po lewej stronie to ołtarz św. Jest on poświęcony Kalwarii, a zdobią go naturalnej wielkości drewniane rzeźby.

Współkatedra została poważnie uszkodzona podczas wielkiego trzęsienia ziemi, które nawiedziło Makarską w 1962 roku. Renowacja wnętrza współkatedry zmieniła jej pierwotny wygląd. Ołtarz główny, dzieło weneckich mistrzów, został przeniesiony do kaplicy Najświętszego Sakramentu w prowincji. Trzęsienie ziemi uszkodziło także chór. W 1970 r. zainstalowano nowe organy, dzieło słoweńskiej firmy Jenko.^[36]

Zamek Dubovac to zamek znajdujący się w miejscowości Karlovac w Chorwacji.

Z zamku Dubovac rozciąga się widok na chorwackie miasto Karlovac. Jego kwadratowa wieża została zbudowana prawdopodobnie w XIII wieku. W XV wieku zamek został przebudowany w stylu renesansowym. Zamek miał różnych właścicieli - od słowiańskiej rodziny szlacheckiej Sudar po słynnych chorwackich hrabiów i książąt Frankopan i Zrinski. Od 1671 do 1809 r. Dubovac był własnością generałów z Karlovaca. W 1837 r. nowy właściciel, hrabia Laval Nugent, przebudował zamek w duchu romantyzmu. Dubovac został ponownie odnowiony w 1952 r. w nawiązaniu do grafik z końca XVIII w.". Na tej stronie znajduje się zdjęcie zamku.

Przez kilka ostatnich lat zamek był wykorzystywany jako hotel, a szkody wyrządzone we wnętrzach, aby pomieścić pokoje, są obecnie naprawiane. Znajdują się tu eksponaty muzealne i duża makieta krajobrazu. Materiały z przewodnika wskazują, że twierdza została zbudowana na wzgórzu wzniesionym przez ludność w celu zapewnienia maksymalnej obrony i widoków na okolicę.

Niedawno zamek znalazł się na pamiątkowym chorwackim znaczku pocztowym, wraz z fotografią.^[38]