Kraków - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Muzeum w Krakowie, Polska. Fabryka Emalia Oskara Schindlera – fabryka założona w 1937 jako miejsce produkcji wyrobów emaliowanych i blaszanych. Wydzierżawiona, a potem przejęta przez niemieckiego przedsiębiorcę Oskara Schindlera w 1939, jako Niemiecka Fabryka Wyrobów Emaliowanych – Deutsche Emailwarenfabrik, prowadzona przez Schindlera do roku 1945. Fabryka mieści się przy ulicy Lipowej 4, na krakowskim Zabłociu. Schindler zatrudniał w niej zagrożonych eksterminacją Żydów, wpisanych następnie na tzw. listę Schindlera i uratowanych od zagłady.

Po II wojnie światowej fabrykę przejął skarb państwa, a w 2005 miasto Kraków. Od 2007 fabryka została podzielona między dwie instytucje: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa (które utworzyło tu wystawę stałą Kraków – czas okupacji 1939-1945) i Muzeum Sztuki Współczesnej.

Fabryka Schindlera jest jednym z obiektów na trasie Krakowskiego Szlaku Techniki.^[5]

Nowoczesne miejsce upamiętniające kulturę żydowską. Żydowskie Muzeum Galicja – muzeum założone w Krakowie przy ulicy Dajwór 18 przez brytyjskiego fotografa Chrisa Schwarza. Oficjalnie otwarte zostało 27 czerwca 2004 roku. Mieści się w odrestaurowanym budynku byłej żydowskiej fabryki mebli. Zajmuje 920 m² powierzchni.

Muzeum prezentuje wystawę „Śladami Pamięci”, będącą fotograficznym hołdem dla nieistniejącego już świata oraz uznaniem dla dziedzictwa ponad 800-letniej kultury żydowskiej w Polsce. Wystawa składa się ze 140 kolorowych fotografii dużego formatu zrobionych przez Schwarza w miasteczkach i wioskach na terenie Galicji.

Muzeum posiada księgarnię prezentującą książki w językach: polskim, angielskim, niemieckim i francuskim dotyczące żydowskiego życia, kultury, tożsamości, literatury oraz kawiarnię.^[8]

Muzeum samolotów wojskowych i komercyjnych. Muzeum Lotnictwa Polskiego – muzeum w Krakowie zlokalizowane na terenach dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny, gromadzące eksponaty związane z historią rozwoju lotnictwa. Liczba eksponowanych obecnie statków powietrznych przekracza 200. Muzeum wydaje własne publikacje, organizuje imprezy o charakterze edukacyjnym. Jest też uczestnikiem i organizatorem konferencji poświęconych historii lotnictwa i muzealnictwu. Posiada również bibliotekę z ponad 30 tysiącami pozycji. Znalazło się na ósmym miejscu listy najlepszych muzeów lotnictwa na świecie w rankingu telewizji CNN. Na terenie Muzeum znajduje się baza Sekcji Lotnictwa Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie, w której stacjonuje śmigłowiec PZL W-3 Sokół.^[10]

Centrum handlowe w Krakowie, Polska. Galeria Kazimierz – jedna z największych galerii handlowych Krakowa. Znajduje się przy ulicy Podgórskiej 34 w dzielnicy Grzegórzki, a jej nazwa wiąże się z sąsiadującym z Grzegórzkami Kazimierzem.

W galerii znajduje się około 160 sklepów i punktów usługowych, a parking mieści 1800 samochodów. W roku 2007 rozpoczęto dobudowywanie sześciokondygnacyjnej części biurowej Galerii Kazimierz, które zakończyło się w 2009.

Galeria powstała w miejscu zabudowań rzeźni miejskiej, z czego kilka budynków zachowano i odrestaurowano. Budowę obiektu rozpoczęto w 2004 roku, a centrum otworzono 16 marca 2005. Powierzchnia handlowa: 36 200 m².

Inwestorem była Globe Trade Centre SA. W 2013 roku centrum handlowe kupiła za 760 mln złotych amerykańska firma Invesco.^[11]

Znana jaskinia z posągiem smoka. Smocza Jama – jaskinia krasowa w obrębie zrębu Wawelu, jedna z turystycznych atrakcji Krakowa. Z jaskinią wiąże się legenda o Smoku Wawelskim. W roku 1972 przed wejściem do niej ustawiono rzeźbę Smok Wawelski autorstwa Bronisława Chromego.

Główny ciąg jaskini stanowi trasa turystyczna o długości 82 metrów. Rozpoczyna się ona na terenie zamku na Wawelu, za pomocą kręconych schodów o długości ok. 21 metrów zwiedzający dostają się do jaskini. Na trasie znajdują się trzy komory, największa o długości 25 metrów i wysokości do 10 metrów. W niektórych miejscach ściany i sklepienie jaskini wzmocnione są ceglanymi murami i filarami, jeden z nich zasłania komin prowadzący do innego otworu jaskini. Wyjście znajduje się poza obrębem murów zamku, w pobliżu koryta Wisły.

Pozostałe części jaskini są niedostępne dla turystów. Stanowią je dwa ciągi korytarzy: pierwszy rozpoczynający się w pobliżu wyjścia, prowadzi w kierunku południowym w stronę rzeźby Smoka Wawelskiego. Do drugiego, znacznie dłuższego, uzyskano dostęp po przebiciu tunelu w 1974. Jest to system niewielkich sal i korytarzy z syfonem w początkowej części. Osobliwością znajdujących się tam jeziorek jest rzadki skorupiak – studniczek tatrzański.^[21]

Samodzielny rektorat Bożego Miłosierdzia – kompleks sakralny, sanktuarium, położone w Krakowie–Łagiewnikach przy ul. Siostry Faustyny. Związane jest z życiem i działalnością Faustyny Kowalskiej. Od lat 40. XX wieku miejsce pielgrzymek związanych z obecnością obrazu Jezusa Miłosiernego oraz grobu Faustyny.

Dekretem Metropolity Krakowskiego ks. kard. Franciszka Macharskiego w dniu 28 września 2002 roku zostało ustanowione Rektoratem. Rektorem (kustoszem) Rektoratu Sanktuarium Bożego Miłosierdzia został mianowany ks. Infułat Jan Zając (obecnie biskup). Zastępcami rektora Sanktuarium zostali mianowani z dniem 25 marca 2003 roku ks. prałat Marian Rapacz – prezes Fundacji Sanktuarium Miłosierdzia Bożego oraz ks. dr Franciszek Ślusarczyk, dotychczasowy wicerektor Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej. Rektorat działa na podstawie osobnego statutu Kościoła Rektoralnego, zatwierdzonego przez Metropolitę Krakowskiego.^[26]

Dom Włoski w Krakowie, zwany również Włoską Kamienicą lub Kamienicą Montelupich – kamienica, znajdująca się przy Rynku Głównym 7 w Krakowie.

Pierwotny dom gotycki znajdujący się w tym miejscu został gruntownie przebudowany w latach 1556-1561 na zlecenie rodziny Montelupich. Jednym z właścicieli kamienicy był Sebastian Montelupi, który na podstawie przywileju z dn. 22 czerwca 1569 r. objął zarząd działającej wówczas w Polsce poczty. Jego dom stał się zatem siedzibą tej instytucji. Głównym klientem poczty Montelupiego był dwór królewski i polska dyplomacja. Początkowo listy i pakunki przewożono na trasie z Krakowa do Wenecji i z powrotem. Gońcy mieli przemierzać tę trasę co 15 dni. Później, gdy uruchomiono połączenie Warszawa - Wilno, ta nowa trasa obsługiwana była co 17 dni. Królowi zapewniono otrzymywanie przesyłek co tydzień (podczas jego pobytu w dowolnym miejscu w Koronie) lub co trzy tygodnie (podczas jego pobytu na Litwie). Za swoje usługi Montelupi otrzymywał rocznie 1300 talarów oraz korzystał z opłat za przesyłki prywatne. Do jego dyspozycji stały ponadto podwody królewskie. Po wymarciu rodu Montelupich kamienica stała się własnością rodziny Cortinich. W 2. połowie XVII wieku przejęło ją Bractwo Włoskie, skupiające Włochów zamieszkałych w Krakowie. Pod koniec XIX wieku kamienicę odrestaurował architekt Władysław Ekielski.

Do obszernej sieni prowadzi manierystyczny portal z łacińską sentencją Te cum habita. Na sklepieniu sieni zachowały się herby pierwszych właścicieli rodziny Montelupich. Z sieni na podwórze prowadzi portal, pochodzący z połowy XVI wieku, przeniesiony tutaj z sąsiedniej kamienicy. Obok portalu z lewej strony obejrzeć można barokową płaskorzeźbę św. Floriana, pochodzącą z XVII w. W podworcu w oficynie mieściła się do 1990 słynąca ze znakomitych wyrobów firma cukiernicza Scherchardta, której właściciel pochodził ze Lwowa, a w Krakowie osiedlił się w 1946.

Pod bramą tej kamienicy odprawiano polskich kurierów pocztowych wyruszających regularnie z listami do Wenecji. Pierwszy kurier wyruszył z tego miejsca w 1569; informuje o tym wydarzeniu tablica pamiątkowa wmurowana tutaj w 400-lecie poczty polskiej w 1969.

Obecnie (2009) dwa piętra kamienicy zajmuje hostel.^[27]

Plac w Krakowie, Polska. Rynek Główny – główny rynek Starego Miasta w Krakowie, regularny, kwadratowy, u zbiegu 11 ulic, wytyczony w 1257 na północ od Okołu i jego przedpola; na wschód od Rynku Głównego wytyczono Mały Rynek.

Rynek Główny zajmuje cztery kwartały miasta lokowanego na prawie magdeburskim, wytyczonego w układzie szachownicowym; ma kształt kwadratu 200 × 200 m, w części południowej dostosowanego do przedlokacyjnej zabudowy Okołu. Przez rynek przebiega Droga Królewska, główny trakt komunikacyjny miasta średniowiecznego, wiodący od Bramy Floriańskiej przez Stare Miasto i Okół na Zamek Królewski na Wawelu. Do rynku od strony wschodniej przylega plac Mariacki, otaczający kościół Mariacki.

W południowej części rynku, u lejkowatego wylotu ulicy Grodzkiej, położony jest niewielki kościół św. Wojciecha, w północnej części wschodniego bloku przyrynkowego wznosi się kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (Mariacki), kościół farny (od 1223). Obie świątynie, pierwotnie romańskie, zostały ufundowane przed lokacją Krakowa.

Historia Rynku sięga XIII wieku; jest największym (4 ha powierzchni) placem Krakowa, a także jednym z największych rynków w Europie (w Polsce większe są w Olecku – ponad 5,5 ha i Latowiczu – ok. 4,3 ha, natomiast rynki w Tarnogrodzie i Wrocławiu są nieco mniejsze).

Na Rynku Głównym i w jego sąsiedztwie znajdują się ważne zabytki – kościół Mariacki, Sukiennice, kościół św. Wojciecha czy wieża ratuszowa, pozostałość ratusza zburzonego w 1820 r.^[29]

Cmentarz w Krakowie, Polska. Nowy cmentarz żydowski – kirkut znajdujący się w Krakowie w Dzielnicy II przy ul. Miodowej 55, na Grzegórzkach.

Cmentarz został założony w 1800 roku na gruncie kupionym przez gminę żydowską od augustianów. W 1836 roku teren cmentarza powiększono o dalszy kawałek zakupiony od zakonników. Podczas II wojny światowej cmentarz został zamknięty przez Niemców, a macewy sprzedane kamieniarzom. Po zakończeniu wojny inż. Stending odnalazł na terenie niemieckiego obozu w Płaszowie wiele nagrobków i znów umieścił je na cmentarzu. W 1957 roku przeprowadzono uporządkowanie terenu ze środków Joint Distribution Committee.

Cmentarz ma powierzchnię ok. 4,5 ha, lapidarium, pomnik oraz 10000 nagrobków (najstarszy z 1809 roku). Na terenie cmentarza jest wiele płyt upamiętniających śmierć Żydów zabitych podczas II wojny światowej. Na kirkucie znajduje się także dom przedpogrzebowy, projektu Władysława Kleinbergera, zbudowany w 1903 roku.^[32]

Muzeum w Krakowie, Polska. Podziemia Rynku Głównego w Krakowie – oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa znajdujący się pod wschodnią częścią płyty Rynku Głównego. Zajmuje powierzchnię ponad 6 tys. m², z czego rezerwat archeologiczny - blisko 4 tys. m².

Pierwsze prace pod ziemią rozpoczęły się w połowie 2005 roku. Koszt całej inwestycji wyniósł prawie 38 mln zł. Pierwotnie otwarcie muzeum miało nastąpić 5 czerwca 2010, jednak zakończenie prac przesunięto na 31 sierpnia 2010. Muzeum zostało oficjalnie otwarte 24 września 2010. Prace przy udostępnieniu podziemi zostały współfinansowane przez UE ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013.

Projekt architektoniczny ekspozycji stworzył prof. Andrzej Kadłuczka z zespołem Studia Archecon. Twórcą koncepcji wystawy był dr Cezary Buśko. Trasę zaaranżowali Mieczysław Bielawski, Marcin Pietuch i Tomasz Salwierz.^[33]