Malta - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Pałac w Valletcie, Malta. Pałac Wielkiego Mistrza – zabytkowy pałac w Valletcie na Malcie. Mieści się tu urząd prezydenta. Do 4 maja 2015 miał tu również swoje posiedzenia Parlament Malty, przeniesiony teraz na nowe miejsce.

Pałac Wielkiego Mistrza był centrum administracyjnym Malty przez prawie trzy i pół wieku. Oryginalny pałac, zbudowany w 1571, był siedzibą Wielkiego Mistrza Zakonu Maltańskiego Św. Jana, a później, podczas brytyjskiego okresu kolonialnego, służył jako pałac gubernatora. Dziś jest miejscem pracy Prezydenta Republiki Malty. Pałac jest otwarty dla zwiedzających od poniedziałku do niedzieli, lecz gdy pełni ważne funkcje państwowe budynek jest zamknięty.

W zbrojowni pałacu znajduje się jedna z największych kolekcji broni okresu Kawalerów Maltańskich.

Obiekt jest wpisany na listę National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod numerem 01134.^[2]

Park rozrywki i były plan filmowy Popeye. Popeye Village – park rozrywki na Malcie w gminie Mellieħa, nad zatoką Anchor Bay. Park ma postać wioski, którą zbudowano w ciągu ostatnich 7 miesięcy 1979 roku na potrzeby filmu Popeye, kręconego tu w 1980 roku. Dziś wioska jest otwarta cały rok dla turystów jako skansen i kompleks rozrywki rodzinnej, jest jedną z atrakcji turystycznych Malty.

Do budowy filmowej wioski Sweetheaven użyto drewna z Holandii, natomiast gonty drewniane użyte do budowy dachów zostały sprowadzone z Kanady. Niektóre z domów w wiosce Popeya zostały wyposażone w różne przedmioty związane z filmem, w tym rekwizyty wykorzystywane w produkcji filmu. Dla turystów są organizowane 15-minutowe rejsy łodzią po zatoce, gdzie można fotografować krajobrazy i oglądać wioskę od strony morza. W dolnym kompleksie znajduje się kino, gdzie co godzinę wyświetlane są projekcje dotyczące filmu, jak i jego powstawania. W ośrodku organizowane są również pokazy np. teatrzyki kukiełkowe. Na ulicach Sweetheaven można spotkać przechadzające się postacie z filmu, z którymi można porozmawiać i zrobić sobie zdjęcie. Wstęp do wioski jest płatny zaś nie są pobierane opłaty za korzystanie z niektórych atrakcji np. rejs łodzią.^[4]

Ruiny świątyni z 3200 roku p.n.e.. Ħaġar Qim – stanowisko archeologiczne w Republice Malty. Zachowały się tu pozostałości megalitycznych świątyń, datowanych na IV i III tysiąclecie p.n.e. Kompleks odsłonięto w 1839 roku. W 1992 roku wpisano go na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Stanowisko archeologiczne znajduje się na południowym wybrzeżu wyspy Malta na zboczu łagodnie opadającym do morza naprzeciw wysepki Filfla. Około 300 metrów dalej w kierunku morza położona jest inna megalityczna świątynia Mnajdra. Obydwa kompleksy ruin znajdują się w niezabudowanej, opuszczonej części wyspy (w odróżnieniu od kompleksu Ħal Tarxien, położonego w środku miasta).

Kompleks Ħaġar Qim składał się pierwotne z czterech świątyń, z których najlepiej zachowała się południowa. W jednej z apsyd głównej świątyni jest niewielki otwór przez który w dniu przesilenia letniego wpadają promienie wschodzącego słońca.

Na terenie świątyni znajduje się tu monolit wysoki na 3 metry i szeroki na 6 metrów. Jego waga sięga 20 ton. Inny monolit (menhir) mierzy około 5 metrów wysokości.

Na terenie kompleksu znaleziono wiele figurek, z których najważniejsza jest tzw. Maltańska Wenus.

Świątynia została wpisana na listę National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod numerem 00025.^[5]

Pałac w St. Julian's, Malta. Spinola Palace, znany też jako Spinola House oraz Villa Spinola – pałac w St. Julian’s na Malcie. Został zbudowany w XVII wieku przez Fra Paolo Rafela Spinolę, rycerza Zakonu Maltańskiego, a powiększony w XVIII wieku. Przebudowa ta została zaprojektowana przez Romano Carapecchię, co uważane jest za jego majstersztyk, z eleganckim zegarem na szczycie, będącym unikalną cechą świeckiej architektury barokowej na Malcie.

Pałac był przekształcony w szpital wojskowy, służąc armii w latach 1860–1922, i znany był wówczas jako Forrest Hospital. Później służył kilku innym celom, w tym jako powojenne schronisko dla bezdomnych, przez krótki czas Muzeum Sztuki Nowoczesnej (Museum of Modern Art) oraz Ministerstwo Turystyki. Od drugiej połowy roku 2007 aż do dzisiaj, w budynku mieści się Sekretariat Zgromadzenia Parlamentarnego Regionu Morza Śródziemnego (PAM).

Podczas budowy samego pałacu, postawiono też kilka budynków pomocniczych. Był to kościół, dwa hangary na łodzie, oraz belweder i budynki służące jako stajnie. Wszystkie przetrwały do dzisiaj, należąc teraz do różnych właścicieli, z pałacem należącym do rządu Malty. Oryginalnie budynek miał rozległe ogrody, w tym ogrody barokowe oraz winnice, jednakże zostały one zmniejszone do zamkniętego tylnego ogrodu oraz frontowego ogrodu publicznego.^[9]

XVII-wieczna forteca z widokiem na wyspę. Wieża Świętej Agaty, nazywana także Czerwoną Wieżą ze względu na kolor na jaki pomalowane są zewnętrzne ściany obiektu – jedna z tzw. wież Lascarisa, wież obserwacyjnych, zbudowana za czasów wielkiego mistrza kawalerów maltańskich Juana de Lascaris-Castellara na wyspie Malta w latach 1637 do 1650 r. Były budowane w takiej odległości od siebie, by każda była w zasięgu wzroku z sąsiedniej. Oprócz funkcji obserwacyjno-ostrzegawczych przed piratami służyły jako wieże komunikacyjne pomiędzy Gozo i Wielkim Portem. Budowle te uzupełniały zbudowany w latach 1610-1620, za panowania Alofa de Wignacourta, ciąg fortyfikacji zwanych jako wieże Wignacourta.

Wieża Świętej Agaty jest usytuowana w północno-zachodniej części Malty. Prowadzono z niej obserwacje obszaru pomiędzy Maltą a wyspami Comino oraz Gozo. Powstała w 1649 roku, w czasie gdy na wyspie pracował Vincenzo Maculani, włoski kardynał i architekt, wysłany przez papieża Innocenta X na Maltę w celu pomocy zakonowi w budowie nowych fortyfikacji. Zbudowana jest na planie kwadratu, wieńczą ją cztery niewielkie wieżyczki na każdym z rogów. Ściany osiągają grubość 4 metrów u podstawy. Obiekt stanowił jeden z kluczowych punktów obrony za czasów panowania kawalerów maltańskich. Posiadał działo i załogę składającą się z 30 żołnierzy oraz zapasy żywności i amunicji wystarczające na 40 dni obrony. W okresie panowania brytyjskiego, podobnie jak większość wież, była używana przez wojsko brytyjskie. Należała do sieci fortyfikacji obronnych w czasie oblężenia Malty podczas II wojny światowej. Po wycofaniu się Royal Navy z Malty została przejęta przez armię maltańską, która ulokowała tu stację radarową. W latach 1999-2001 zabytek odnowiono, co obejmowało m.in. odbudowę zniszczonych wieżyczek, wymianę zerodowanych kamieni, renowację wnętrza oraz wykonanie wewnętrznych schodów. Odkryto oryginalną podłogę, która obecnie jest zabezpieczona przez niszczeniem nałożoną na nią drewnianą podłogą z szybami, przez które można ją oglądać.

Wieża jest administrowana przez Din l-Art Ħelwa National Trust of Malta i jest dostępna dla zwiedzających. Została wpisana na listę National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod numerem 00033.^[10]

Wykopalisko archeologiczne w Xagħra, Malta. Ġgantija – stanowisko archeologiczne na wyspie Gozo w Republice Malty, w 1980 roku wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Zachowały się tu dwie megalityczne świątynie, zaliczane do najstarszych wolno stojących budowli na świecie.

Kompleks świątynny w Ġgantija liczy około 5800 lat, przy czym mniejsza ze świątyń powstała około 150 lat później niż większa. Do naszych czasów zachowały się zewnętrzne mury, miejscami sięgające 6 metrów. Na podstawie rozmiarów wapiennych bloków, ważących niekiedy ponad 50 ton, ocenia się, że świątynie były pierwotnie jeszcze wyższe.

Świątynie były najprawdopodobniej miejscami prehistorycznego kultu płodności.

Świątynia została wpisana na listę National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod numerem 00001.^[11]

Muzeum w Mdina, Malta. Palazzo Falson, znany poprzednio jako Palazzo Cumbo-Navarra, Casa dei Castelletti oraz Norman House – XIII-wieczny średniowieczny pałac w Mdinie na Malcie. Zbudowany został jako rezydencja rodzinna, i jego nazwa pochodzi od byłych właścicieli - rodziny Falson. Jest teraz dostępny dla publiczności jako dom-muzeum, z siedemnastoma pokojami wypełnionymi historycznym mieniem domowym oraz kilkoma kolekcjami antyków.

Jest to drugi pod względem wieku budynek w Mdinie, z modyfikacjami strukturalnymi poczynionymi głównie podczas renowacji w wiekach XV i XVI. Architekt pierwotnego budynku nie jest znany, lecz charakterystyczne okna wyższego piętra przypisywane są Jacobo Dimegowi. W czasie rządów Zakonu Joannitów budynek był siedzibą Philippe l'Isle Adama, pierwszego Wielkiego Mistrza Malty, podczas jego wizyty w Mdinie w roku 1530.

Od roku 2007 budynek został udostępniony publiczności jako Palazzo Falson Historic House Museum, i jest zarządzany przez Fondazzjoni Patrimonju Malti, fundację maltańskiego dziedzictwa narodowego. Wystawiane są tam stale kolekcje byłego właściciela Olofa Fredericka Gollchera, okazjonalnie organizowane są inne czasowe wystawy z prywatnych kolekcji.

Budynek został wpisany na "Antiquities List of 1925", od roku 1992 ma status zabytku 1 klasy, oraz umieszczony jest na liście National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands.^[13]

XVIII-wieczny fort na Wyspie Manoela. Fort Manoel jest to twierdza gwiazda na Manoel Island w Gżira na Malcie. Został zbudowany w pierwszej połowie XVIII wieku przez Zakon Maltański, w czasie rządów Wielkiego Mistrza Antonio Manoela de Vilheny, po którym otrzymał swoją nazwę. Wojska brytyjskie przejęły fort w roku 1800 i pozostał on w ich użytkowaniu aż do roku 1964. Fort został mocno zniszczony podczas II wojny światowej, lecz został odbudowany i teraz jest w dobrej kondycji.

Fort Manoel leży na północny zachód od Valletty i obejmuje zasięgiem Port Marsamxett oraz kotwicowisko Sliema Creek. Fort jest przykładem architektury barokowej i został zaprojektowany z myślą o funkcjonalności i estetyce.

Fort Manoel jest na maltańskiej wstępnej Liście światowego dziedzictwa UNESCO od roku 1998, jako część Fortyfikacji Rycerzy wokół portów na Malcie.^[16]

Teatr Orpheum to budynek znajdujący się w miejscowości Gżira na Malcie. Został zaprojektowany w 1932 roku przez maltańskiego architekta Harolda J. Borga, wówczas jeszcze dwudziestokilkuletniego, w stylu secesyjnym z elementami hiszpańskimi.

Teatr został zbudowany na zlecenie Felixa Gerady, dewelopera, który mieszkał między Maltą a Detroit (stąd inicjały FG na fasadzie), na ziemi, którą kupił od markiza Desain, i miał służyć jako kino. Rzeźbiona płaskorzeźba jest podobno dziełem rzeźbiarza Alfreda Azzopardiego, który pracował już wcześniej nad budynkami w Ballucie, a także nad kościołem parafialnym w Msidzie. Od 2001 r. sala Orpheum jest obiektem wpisanym na listę zabytków klasy 1 ze względu na znajdujący się na suficie obraz Orfeusza autorstwa Rafaela Bonnici Calì (1907-2002).

Orpheum to niemal kompletny przykład dużego, jednosalowego kina, które przetrwało na Malcie. Podobnie jak wiele innych kin na wyspie, kino to miało płaską podłogę w salach i pojedynczy balkon.^[21]

Miejsce historyczne w Birżebbuġa, Malta. Fort San Lucian, znany również jako Wieża św. Lucjana lub Fort Rohan – duża, silnie ufortyfikowana wieża obserwacyjna oraz fort poligonalny w Marsaxlokk na Malcie.

Pierwotna wieża została zbudowana za czasów wielkiego mistrza Kawalerów maltańskich Alofa de Wignacourt, w okresie pomiędzy latami 1610–1611. Wieże Wignacourta różnią się od wież Lascarisa oraz wież De Redina. Nie są prostymi wieżami obserwacyjnymi, a w zasadzie sporymi fortyfikacjami, umożliwiającymi stawianie oporu i stanowiącymi schronienie dla załogi. Bateria artyleryjska została dobudowana około roku 1715, w latach 1790. cały kompleks został zmodernizowany do poziomu fortu. W latach 1870. istniejący fort został przebudowany przez Brytyjczyków na fort poligonalny.

Wieża św. Lucjana jest drugą co do wielkości, po wieży św. Tomasza, wieżą strażniczą na Malcie. Dziś, wieża i fort mieszczą Malta Aquaculture Research Centre.^[23]

Megalityczne świątynie z 3600 r. p.n.e.. Świątynie w Tarxien – ruiny maltańskich świątyni megalitycznych w Tarxien.

Kompleks budowli megalitycznych z okresu neolitu i epoki brązu został przypadkowo odkryty w 1914 roku przez miejscowego rolnika. Obiekty wzniesiono z obrobionych bloków skalnych i ozdobiono rytymi i malowanymi dekoracjami. Budowa najstarszej świątyni datowana jest na około 3500 p.n.e. Kompleks dzieli się na pięć części, z których najważniejsze to:

• Świątynia Południowa – zdobiona motywem spirali. W kamiennym ołtarzu świątyni znaleziono ukryty nóż, co świadczy o składaniu ofiar. W świątyni zachował się fragment olbrzymiego posągu otyłej kobiety – charakterystyczny dla cywilizacji okresu neolitu na Malcie.
• Świątynia Centralna – największa część kompleksu – 24 m długości. Ściany ozdobione motywami zwierzęcymi.

Miejsce historyczne w Birżebbuġa, Malta. Fort San Lucian, znany również jako Wieża św. Lucjana lub Fort Rohan – duża, silnie ufortyfikowana wieża obserwacyjna oraz fort poligonalny w Marsaxlokk na Malcie.

Pierwotna wieża została zbudowana za czasów wielkiego mistrza Kawalerów maltańskich Alofa de Wignacourt, w okresie pomiędzy latami 1610–1611. Wieże Wignacourta różnią się od wież Lascarisa oraz wież De Redina. Nie są prostymi wieżami obserwacyjnymi, a w zasadzie sporymi fortyfikacjami, umożliwiającymi stawianie oporu i stanowiącymi schronienie dla załogi. Bateria artyleryjska została dobudowana około roku 1715, w latach 1790. cały kompleks został zmodernizowany do poziomu fortu. W latach 1870. istniejący fort został przebudowany przez Brytyjczyków na fort poligonalny.

Wieża św. Lucjana jest drugą co do wielkości, po wieży św. Tomasza, wieżą strażniczą na Malcie. Dziś, wieża i fort mieszczą Malta Aquaculture Research Centre.^[29]

Wieża w Munxar, Malta. Wieża Xlendi – jedna z małych umocnionych kamiennych wież obserwacyjnych zbudowana za czasów wielkiego mistrza Kawalerów maltańskich Juana de Lascaris-Castellara w okresie pomiędzy latami 1637 - 1650 na wyspie Gozo. Każda z wież znajduje się w zasięgu wzroku z sąsiedniej i służyły jako wieże komunikacyjne pomiędzy Gozo i Wielkim Portem, oprócz funkcji obserwacyjno-ostrzegawczych przed piratami.

Wieża Xlendi, jest usytuowana na południowym brzegu Gozo. Usytuowana jest na przylądku Ras il-Bajjada nad zatoką Xlendi. Najbliższą miejscowością jest wioska Xlendi. Wieża została zbudowana w roku 1650. Ma podstawę około 10 m i wysokość około 12 m. Uzbrojona była najpierw w 6 funtowe, a następnie 4 funtowe działo sygnalizacyjne. W okresie II wojny światowej służyła jako punkt obserwacyjny.

Wieża jest administrowana przez Din l-Art Ħelwa National Trust of Malta w kooperacji z Munxar Local Council. Została wpisana na listę National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod numerem 00036.

Jest najstarszą istniejącą do dziś wieżą obserwacyjną na Gozo.^[33]

Fort z historycznymi ekspozycjami. Fort Saint Angelo jest wielkim fortem w Birgu na Malcie, w środku Grand Harbour. Zbudowany w czasach średniowiecza jako zamek zwany Castrum Maris lub Castello al Mare. Został przebudowany w latach 1530. - 1630. przez Zakon św. Jana jako fort z bastionami, nazwany Fort Saint Angelo, i jest najbardziej znany jako główna kwatera Zakonu podczas Wielkiego Oblężenia Malty w roku 1565.

Fort zajmowany był przez garnizon brytyjski w latach 1800-1979, zakwalifikowany jako kamienna fregata, znana jako HMS Egmont, a później HMS St Angelo. Fort uległ poważnym zniszczeniom w czasie II wojny światowej, lecz został odnowiony. W roku 1998 górna część fortu została zwrócona Zakonowi Maltańskiemu. Fort umieszczony jest na maltańskiej wstępnej liście światowego dziedzictwa UNESCO od roku 1998, jako część „Knights' Fortifications around the Harbours of Malta” (Fortyfikacje Rycerzy wokół portów na Malcie).^[34]

Wieża w Saint Paul's Bay, Malta. Wieża Wignacourt – jedna z grupy pięciu pozostałych umocnionych kamiennych wież obserwacyjnych zbudowana za czasów wielkiego mistrza kawalerów maltańskich Alofa de Wignacourt w okresie pomiędzy latami 1610–1649. Wieże Wignacourta różnią się od wież Lascarisa oraz wież de Redina. Nie są prostymi wieżami obserwacyjnymi, a w zasadzie sporymi fortyfikacjami umożliwiającymi stawianie oporu i stanowiącymi schronienie dla załogi.

Wieża Wignacourt została zbudowana w roku 1610 na wysuniętym cyplu w miejscowości Saint Paul’s Bay na zachodniej części zatoki św. Pawła. Zaprojektował ją Vittorio Cassar. Na wschód od niej znajduje się wieża Għallis, jedna z wież De Redina. Jest najstarszą zachowaną z wież obserwacyjnych na wybrzeżu Malty.

Wieża od 1970 roku jest administrowana przez Din l-Art Ħelwa National Trust of Malta i jest dostępna dla zwiedzających. Znajduje się w niej ekspozycja modeli fortyfikacji znajdujących się na wyspie oraz typowych dla okresu działalności obiektu w XVII-XIX wieku wyposażenia i uzbrojenia. Została wpisana na listę dziedzictwa National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod numerem 00055.^[35]

Katolicka bazylika i sanktuarium z widokiem. Bazylika i sanktuarium Ta’ Pinu - kościół katolicki zlokalizowany w pobliżu miejscowości Għarb na Malcie. Należy do najważniejszych świątyń w kraju.

Obecny kościół powstał w latach 1919-1931, na miejscu wcześniejszej świątyni z XVI wieku. Świątynia ta uległa z czasem zniszczeniu, w związku z czym lokalny biskup, za zgodą papieża, postanowił jej resztki rozebrać. Rozpoczynając prace rozbiórkowe, robotnik który wbił pierwszy kilof złamał rękę. Uznano to za cud i ostatecznie postanowiono pozostawić ruiny nietknięte. 22 czerwca 1883 miały miejsce kolejne wydarzenia uznane z czasem za nadnaturalne. Karmel Grima, lokalna rolniczka, schodząc ze swojego pola i przechodząc koło kapliczki w pobliżu ruin, usłyszała głos nakazujący jej wejście do świątyni. Posłuchała go, odmówiła modlitwę i wtedy usłyszała kolejny głos - nakazujący jej odmówienie trzech modlitw Zdrowaś Maryjo. Po objawieniu kobieta ciężko się rozchorowała na przeciąg około roku, zwierzając się ze swojego przypadku przyjacielowi - Francesco Portelli, który oświadczył, że w tym samym miejscu miał podobne zdarzenia, w wyniku których uzdrowiona została jego matka. Swoje przypadki zgłosili u lokalnego biskupa, który oficjalnie stwierdził ich cudowność. Spowodowało to powstanie ruchu pielgrzymkowego i sprowokowało władze kościelne do budowy nowego, obecnego kościoła. Świątynię ukończono w 1931, a w 1935 otrzymała ona tytuł bazyliki mniejszej. W 1958 nadano jej obecne imię - Pinu oznacza Filip i upamiętnia właściciela ziemskiego, który w XVI wieku nadał te ziemie kościołowi pod pierwotną świątynię. W maju 1990 miejsce to odwiedził Jan Paweł II. Dołożył on do obrazu Matki Boskiej pięć złotych gwiazd. Benedykt XVI w 2010 ofiarował kościołowi złotą różę.

Obiekt jest wpisany na listę National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod numerem 00972^[47]