Szwecja - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Monolityczny budynek w stylu narodowo-romantycznym. Stadshuset – ratusz w Sztokholmie, zbudowany w latach 1911 – 1923. Uznawany jest za jeden z symboli stolicy Szwecji. Architektem ratusza był Ragnar Östberg, zainspirowany weneckim Pałacem Dożów, zaliczany do najważniejszych budowli stylu narodowo – romantycznego. Wnętrza ozdobione są przez wielu szwedzkich artystów, m.in. księcia Eugeniusza, Einara Forsetha, Carla Malmstena i Maję Sjöström.

Za wspaniałą fasadą na którą zużyto 8 milionów cegieł, znajdują się biura, lokale konferencyjne i sale przyjęć. Od roku 1934 w sali błękitnej (Blå hallen) ratusza wydawane są 10 grudnia, każdego roku, uroczyste przyjęcia na cześć laureatów Nagrody Nobla. Gośćmi honorowymi bankietu są m.in. członkowie Szwedzkiej Rodziny Królewskiej.

Sala Błękitna początkowo miała być koloru niebieskiego. Ragnar Östberg zmienił jednak decyzję, kiedy zobaczył ciekawy, ceglany kolor i nie chciał pokryć cegieł niebieskim tynkiem. Nazwa sali rozpowszechniona w mediach pozostała taka jak w planach projektowych. Jest to największa sala przyjęć w ratuszu, znajdują się w niej jedne z największych organów w Europie Północnej. Mają ponad 10 tysięcy piszczałek i 135 skal głosowych.

Sala Konferencyjna - sala obrad, w której zbierają się i obradują radni miasta Sztokholmu. Trybuny dla publiczności mogą pomieścić 200 słuchaczy. Sufit sali daje wrażenie otwartego dachu, nieba nad łodzią z czasów wikingów. Meble w sali zostały wykonane przez Carla Malmstena, a ich obicia i inne tekstylia we wnętrzu (zasłony, materiały na ścianach) przez Maję Sjöström.

Sala Stu Sklepień jest honorowym wejściem, które prowadzi do sal balowych. Sufit sali zbudowany jest ze stu skrzyżowanych sklepień. Na jednej ze ścian widoczna jest część zegara, któremu towarzyszą trzy postacie opowiadające legendę o św. Jerzym. W okresie letnim o godz. 12:00 i 18:00 w czasie kiedy dzwony grają melodię Örjana, na balkonie ukazuje się św. Jerzy i smok.

Oval jest przedpokojem sal balowych. Znajdują się tu tkane tapety Tureholm, wykonane w Beauvais we Francji pod koniec XVII w. W sali owalnej udzielane są śluby cywilne, w każdą sobotę.

Galeria Książęca – oficjalna sala przyjęć Sztokholmu. Ma wspaniały widok na Riddarfjärden. Ozdoby sztukatorskie i ornamenty ram okiennych zostały wykonane przez J.A.G. Acke.

Sala Trzech Koron – nazwę zawdzięcza trzem pozłacanym żyrandolom, które zwisają z drewnianego sufitu. Północna ściana pokryta jest jedwabnym brokatem utkanym w Chinach. Wśród malowideł wyróżnia się obraz Eliasa Martina "Widok z Mosebacke" z 1790 roku.

Do Złotej Sali prowadzą dwie pary miedzianych drzwi, każda waży 1 tonę. Twórcą błyszczącej sali bankietowej był Einar Forseth. Sala bankietowa została ułożona z ponad 18 milionów kawałków mozaiki ze szkła i złota, jest w niej miejsce dla 700 siedzących gości.^[3]

Helix to stalowa kolejka górska znajdująca się w Liseberg w Göteborgu, w Szwecji. Zbudowany przez Mack Rides, posiada dwa liniowe silniki synchroniczne i osiąga maksymalną prędkość 100 km/h. Posiada 41-metrową podwójną spiralę startową. Kolejka została otwarta 26 kwietnia 2014 r., w dniu otwarcia sezonu 2014 w Liseberg. Helix jest pierwszą kolejką górską na świecie, która posiada replikę 1 na 1 w wirtualnej rzeczywistości. Doświadczenie to zostało stworzone przez ArchiVision, holenderskie studio 3D. Przez pierwsze dwa tygodnie po premierze odwiedzający mogli podziwiać replikę w wirtualnej rzeczywistości obok wejścia na kolejkę.

Budynek stacji kolejki znajduje się w miejscu, gdzie kiedyś było kino 3D Maxxima, u stóp wieży AtmosFear. Trasa o długości 1 381 metrów (4 531 stóp) biegnie po zboczu wzgórza w specjalnie zaprojektowanym torze. Do elementów przejazdu należą dwa korkociągi, węzeł precla, kapelusz, jazda z prędkością zero-g oraz rzadko spotykana pętla norweska. Szacowany koszt projektu to około 239 000 000 koron szwedzkich.^[5]

Wieżowiec w Malmö, Szwecja. HSB Turning Torso – wieżowiec sfinansowany przez firmę HSB w Malmö, a zaprojektowany i wybudowany przez architekta Santiaga Calatravę. Budowa wieżowca rozpoczęła się latem 2001 i zakończyła się 27 sierpnia 2005 r.

Konstrukcja zbudowana jest na 9 pięciobocznych bryłach z pięcioma piętrami każda. Licząc międzypiętra budynek ma 54 piętra. Każde piętro ma blisko 400 m². Powierzchnia biurowa liczy sobie 4200 m² i znajduje się w dwóch najniższych modułach wieżowca. Od trzeciego do dziewiątego segmentu jest 147 mieszkań. Dwa ostatnie piętra (53 oraz 54) zostały poświęcone jako sale konferencyjne Turning Torso Meetings. Cała budowla przekręca się w górę co 10 stopni, co oznacza, że skręt budynku od podstawy do szczytu wynosi 90 stopni.

Budynek nie ma punktu widokowego dla szerszej publiczności. Postanowiono, że jest to prywatny budynek mieszkalny i tylko osoby w nim mieszkające będą miały taką możliwość. Grupy mogą zarezerwować sale konferencyjną na najwyższych piętrach budynku. W sąsiednim budynku jest całoroczna wystawa Turning Torso specjalnie dla turystów. W tym samym budynku znajduje się pięciopiętrowy parking. Pomiędzy budynkami istnieje podziemne przejście.^[8]

Zamek zbudowany przez Gustawa Wazę w 1549 r.. Zamek w Uppsali – XVI-wieczny zamek wybudowany w czasach, gdy Szwecja była jedną z europejskich potęg. Odegrał dużą rolę w historii tego kraju.

Konstrukcja zamku została zapoczątkowana przez Gustawa Wazę w 1549. W nim w 6 czerwca 1654 ogłoszono abdykację królowej Krystyny. W 1702 budowla została poważnie uszkodzona przez pożar i omal nie popadła w ruinę. Rekonstrukcja zajęła wiele lat.

Zamek w Uppsali był siedzibą władz dawnej krainy o nazwie Uppland. Dzieciństwo spędził tam szwedzki dyplomata Dag Hammarskjöld, kiedy jego ojciec Hjalmar był gubernatorem hrabstwa Uppsala.

Obecnie jest siedzibą Muzeum Sztuki w Uppsali.

Zamek znajduje się pod adresem Drottning Christinas väg 1, 752 37 Uppsala.^[13]

Renesansowy zamek z muzeum historii. Zamek kalmarski – warownia położona w średniowiecznej części szwedzkiego miasta Kalmar, na samym brzegu Cieśniny Kalmarskiej.

Historia budowy zamku sięga XII wieku, kiedy to wybudowano ufortyfikowaną wieżę obronną i obserwacyjną. W latach 80. XIII wieku król Szwecji Magnus I Birgersson rozbudował fortyfikacje i wieża obserwacyjna stała się częścią zamku. W następnych latach twierdza była wielokrotnie przebudowywana. 20 lipca 1397 roku na zamku zawarto akt Unii kalmarskiej pomiędzy władcami Szwecji, Danii i Norwegii.

Największe zmiany forteca przeszła w XVI wieku, kiedy to królowie z dynastii Wazów (Gustaw I i jego dwaj synowie: Eryk XIV i Jan III) przebudowali średniowieczną warownię w zamek godny siedziby królewskiej. Forteca była wielokrotnie oblegana. W roku 1598 król Polski Zygmunt III Waza zdobył zamek, a następnie, przez rok, wojska polskie (pod wodzą Władysława Bekiesza) broniły twierdzy przed atakami oddziałów Karola Sudermańskiego. Najtrudniejszą bitwą o zamek była ta z roku 1611, kiedy podczas wojny kalmarskiej Szwedzi przegrali walki na otwartym polu, ale obrońcy zamku, choć pozostawieni bez wsparcia, nie poddali się. Wiele krwi przelano także podczas wojny skańskiej, ale był to ostatni tak krwawy konflikt w dziejach zamku.

Ostatnim królem, który rezydował na zamku był Karol XI Wittelsbach (panował w latach 1660-1692). Po opuszczeniu twierdzy przez dwór królewski, zaczęła ona tracić na znaczeniu (podobnie jak całe miasto Kalmar). Zamek od XVII wieku do dzisiaj pozostał w niemal niezmienionym kształcie i jest jedną z najlepiej zachowanych renesansowych twierdz w Szwecji. W latach 1914 - 1941 zamek został odrestaurowany z wykorzystaniem dawnych metod. W roku 1997 na zamku świętowano sześćsetną rocznicę zawarcia Unii kalmarskiej.^[17]

Miejsce historyczne w Visby. Mury miejskie w Visby to średniowieczne mury obronne otaczające szwedzkie miasto Visby na wyspie Gotlandia. Jako najsilniejszy, najbardziej rozległy i najlepiej zachowany średniowieczny mur miejski w Skandynawii, mur stanowi ważną i integralną część Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Visby.

Zbudowany w dwóch etapach w XIII i XIV wieku, zachował się do dziś odcinek o długości około 3,44 km (2,14 mil) z pierwotnego odcinka o długości 3,6 km (2,2 mil). Z 29 dużych i 22 mniejszych wież zachowało się 27 dużych i 9 małych. W jednej z dwóch faz budowy wbudowano w mur szereg domów, które powstały przed jego powstaniem. W XVIII wieku w kilku miejscach mur został wzmocniony, a niektóre z wież przebudowano tak, by mogły pomieścić armaty.^[18]

Obiekt historyczny w Szwecji. Gammelstad – miasto-kościół w pobliżu Luleå w północnej Szwecji. Uważane jest za najlepiej zachowany spośród tego rodzaju obiektów, niegdyś często spotykanych na północy Skandynawii. Z tego względu zostało w 1996 wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Miasta-kościoły budowane były w regionach, gdzie ze względu na ukształtowanie terenu, warunki atmosferyczne i małą gęstość zaludnienia niektórzy wierni mieli do najbliższego kościoła tak daleko, że nie byli w stanie wykonać podróży w obie strony jednego dnia. Dlatego wokół świątyń budowano dla nich miejsca noclegu, tworząc niewielkie miasteczka. Były one zaludniane wyłącznie w niedziele oraz podczas świąt religijnych.

Gammelstad powstało na początku XV wieku. Składa się kamiennego kościoła oraz otaczających go 424 drewnianych domków.^[21]

Przed Kościołem Admiralicji w Karlskronie, w Szwecji, od połowy XVIII wieku stoi popularna drewniana figura Gubbena Rosenboma. W 1956 roku oryginał został zastąpiony kopią i umieszczony w bezpieczniejszym miejscu wewnątrz kościoła. Naturalnej wielkości figura jest w rzeczywistości skrzynką dla ubogich, co oznacza, że jeśli podniesie się jej kapelusz, można wrzucić monetę dla biednych.

Postać trzyma w jednej ręce tabliczkę z napisem w nieco staroświeckim języku szwedzkim: Pokornie proszę cię, choć głos mam słaby, przyjdź i wrzuć grosik, ale najpierw podnieś mój kapelusz. Błogosławieni, którzy troszczą się o biednych.

Postać Rosenboma jest szczególnie znana, ponieważ pojawia się w książce Selmy Lagerlöf "Cudowne przygody Nilsa". Tytułowy bohater spotyka tam Rosenboma i rozmawia z nim.^[24]

Dom Kultury Dunkers to muzeum i centrum sztuki znajdujące się w Helsingborgu w Szwecji. Jest to muzeum dziedzictwa kulturowego Helsingborga, a jego tematem jest prześledzenie historii od epoki lodowcowej do czasów współczesnych.

Obiekt został zaprojektowany przez duńskiego architekta Kima Utzona i nazwany na cześć przedsiębiorcy i przemysłowca Henry'ego Dunkera (1870-1962). Środki finansowe na budowę pochodziły z funduszu Henry'ego i Gerdy Dunkerów (Henry och Gerda Dunkers donationsfond). Henry Dunker był lokalnym biznesmenem, który był właścicielem i operatorem największego pracodawcy w Helsingborgu, producenta polimerów, gumy i tworzyw sztucznych Trelleborg. Na rok przed śmiercią w 1962 r. Dunker był prezesem zarządu swojej firmy Trelliborgs Gummifabriks AB. Firma ta zatrudniała 24 000 osób i posiadała 50 placówek na całym świecie.

Budynek został otwarty 27 kwietnia 2002 r. przez księżniczkę Wiktorię, a całkowity koszt budowy, łącznie z wnętrzami, wyniósł 300 mln koron.^[29]

Katedra w Kalmar, Szwecja. Katedra w Kalmarze – kościół położony w Kalmarze, region terytorialny Kalmar, region historyczny Smalandia. Kościół parafialny w parafii katedralnej Kalmar w diecezji Växjö szwedzkiego kościoła ewangelicko-luterańskiego; diecezja w Kalmarze istniała w latach 1603-1915 ale po jej zniesieniu i połączeniu z diecezja w Växjö formalna nazwa katedry w Kalmarze została nadal utrzymana.

Katedra w Kalmarze jest jednym z dwóch kościołów w Szwecji noszących miano katedry, chociaż nie ma podporządkowanej sobie żadnej diecezji; drugim jest katedra w Mariestad.

Katedra ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (Prawo o pamiątkach kultury) ponieważ została wzniesiona do końca 1939 (3 §).^[32]

Spokojny park z drzewami i ławkami. Lundagård to park znajdujący się w Lund w Szwecji. Położony jest pomiędzy budynkiem głównym Uniwersytetu w Lund na północy a katedrą w Lund na południu, pomiędzy nimi znajduje się Kungshuset.

Lundagård to pierwotnie nazwa twierdzy arcybiskupiej zbudowanej na początku XII wieku na północ od katedry w Lund. Przez długi czas murowany ogród oddzielał "miasto" od "sukni". Dziś jedyną zachowaną bramą (z trzech pierwotnych) jest wejście do muzeum Kulturen. Znany dziś park został zaprojektowany w 1745 r. przez królewskiego architekta Carla Hårlemana i pierwotnie obejmował ogród botaniczny.

Kungshuset, zbudowany w 1584 roku jako rezydencja duńskiego króla, stał się później pierwszym głównym budynkiem Uniwersytetu w Lund. Wraz z rozwojem uniwersytetu ogród botaniczny został zastąpiony przez Universitetsplatsen w latach osiemdziesiątych XIX wieku i nowy budynek uniwersytetu, położony na północ od Kungshuset.

Inne budynki w Lundagård to AF Borgen, Muzeum Historyczne Uniwersytetu w Lund oraz Palaestra et Odeum. Pomnik Tegnérsplatsen znajduje się między Muzeum Historycznym a AF Borgen i zawiera pomnik Esaiasa Tegnéra. W centrum Lundagård znajduje się pomnik zatytułowany "człowiek, który odrywa się od skały". Przy Universitetsplatsen znajduje się Runstenskullen, niewielkie wzniesienie z kolekcją kamieni runicznych powstałych w 1868 roku.^[36]

Kościół katedralny w Linköping, Szwecja. Katedra w Linköping – kościół katedralny w Linköpingu położony jest w centrum miasta przy ulicy noszącej wezwanie jego patrona, św. Piotra, naprzeciwko dawnego pałacu biskupów a obecnie zamku w Linköping.

Katedra należy najważniejszych budynków w Szwecji okresu pełnego i późnego średniowiecza. W jego architekturze widoczne są zwłaszcza wpływy angielskie i niemieckie. Transept i jego filary pochodzą z najwcześniejszego okresu budowy (I połowa XIII wieku), korpus nawowy z XIV, a prezbiterium – z końca XV wieku. Części te razem tworzą bardzo spójną całość. Katedra oraz kościół klasztorny w Vadstenie były największymi przedsięwzięciami budowlanymi w Östergötland w późnym średniowieczu. W jej wnętrzu znajduje się rzadka, bogata, średniowieczna dekoracja rzeźbiarska, mająca wartość artystyczną i historyczną, podobnie jak liczne nagrobki, pomniki nagrobne i broń pogrzebowa. Wartość artystyczną i regionalną mają również ambona i prospekt organowy, należące do czołowych dzieł rzeźbiarza Niclasa Österboma z Norrköping.

Świątynia należy do Kościoła Szwecji. Jest siedzibą luterańskich biskupów diecezji Linköping.

Katedra ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (pol. Prawo o pamiątkach kultury) ponieważ została wzniesiona do końca 1939 roku (3 §).^[37]

Kościół w Umeå, Szwecja. Kościół farny w Umeå – kościół luterański położony w centrum Umeå, przy ul. Storgatan naprzeciwko parku Vänortsparken, nad północnym brzegiem rzeki Ume.

Został zbudowany jako trzynawowy kościół halowy w stylu neogotyckim z więżą ustawioną z boku nawy głównej przy fasadzie północnej. Kościół został zaprojektowany przez architekta miejskiego Fredrika Olausa Lindströma i zbudowany w latach 1892–1894 z cegły na kamiennej podmurówce. Jest trzecim kościołem na tym miejscu. Obecny jego wygląd różni się w pewnej mierze od pierwotnego, ponieważ był on trzy razy restaurowany oraz przebudowywany.

Należy do Kościoła Szwecji.

Kościół farny w Umeå ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (pol. Prawo o pamiątkach kultury), ponieważ został wzniesiony do końca 1939 (3 §).^[38]

Zamek w Mariefred, Szwecja. Gripsholm – renesansowy zamek w Szwecji nad jeziorem Melar, rezydencja królów szwedzkich.

Pierwotna twierdza średniowieczna została zbudowana w 1380 przez Bo Jonssona Gripa i należała do jego rodziny aż do konfiskaty zamku przez króla Gustawa I Wazę w 1526. Ten dokonał gruntownej przebudowy budynku w stylu renesansowym. Do 1713 był rezydencją królewską.

W latach 1563–1567 król Szwecji Eryk XIV Waza więził tu swojego przyrodniego brata, księcia Finlandii Jana III Wazę i jego żonę Katarzynę Jagiellonkę. Tu 20 czerwca 1566 urodził się ich syn, późniejszy król Polski i Szwecji Zygmunt III Waza. W latach 1713–1773 zamek był więzieniem. W 1773 został wyremontowany przez króla Gustawa III. Kolejną restaurację zamek przeszedł w 1889–1894.

W zbiorach zamkowych znajdują się polskie zabytki zrabowane przez Szwedów podczas najazdów na Polskę.^[39]

Kościół katedralny w Karlstad, Szwecja. Katedra w Karlstad – kościół położony w Karlstad, region terytorialny Värmland, region historyczny Värmland.

Kościół diecezjalny diecezji Karlstad i parafialny w parafii katedralnej Karlstad szwedzkiego kościoła ewangelicko-luterańskiego. Jest położony w centrum miasta na Lagberget na wyspie Tingvallaön.

Miejsce lokalizacji katedry używane było w dawnych czasach jako ting – miejsce zwyczajowych zebrań wikingów.

Katedra została wzniesiona na planie zbliżonym do krzyża greckiego. Podstawowym budulcem był cios kamienny, a detale wykonano z cegły. Budynek zarówno zewnątrz, jak i wewnątrz został otynkowany na biało.

Katedra w Karlstad ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (pol. Prawo o pamiątkach kultury), ponieważ została wzniesiona do końca 1939 (3 §).^[40]

Ufortyfikowana XVI-wieczna cytadela. Cytadela Landskrona znajduje się w Landskronie, w Skanii, w południowej Szwecji. Duża część oryginalnej konstrukcji jest nienaruszona. Zachowały się przykłady wszystkich głównych części fortyfikacji, co jest rzadkością w tak dostępnym terenie. Fosa wokół centralnej części fortyfikacji jest nienaruszona, podobnie jak północno-zachodnia i północno-wschodnia część najbardziej zewnętrznej fosy, która pierwotnie łączyła się z fosą otaczającą samo miasto. Najbardziej centralnie położona cytadela znajduje się na wyspie otoczonej własną fosą. Na północ od fortu, pomiędzy drugą, trzecią i czwartą fosą, znajduje się najstarszy w Szwecji ogród działkowy. Kilka z jego domków ogrodowych jest atrakcją samą w sobie. Również sam zamek warowny kryje w sobie zarówno historię jako taką, jak i historyczne horrory, takie jak XVI-wieczny loch w starej zachodniej wieży, do którego nieszczęśni więźniowie byli zrzucani przez właz. Jeśli przeżyli upadek z wysokości 4-5 metrów, nie mieli światła dziennego ani możliwości wydostania się na zewnątrz. Również wieża wschodnia służyła w późniejszych wiekach jako więzienie dla osób odbywających karę dożywotniego więzienia. Około 1900 r. do 1940 r. część twierdzy służyła jako zakład pracy przymusowej dla włóczęgów.^[43]

Kościół w Växjö, Szwecja. Katedra w Växjö – kościół położony w Växjö, region terytorialny Kronoberg, region historyczny Smalandia. Kościół diecezjalny diecezji Växjö i parafialny w parafii katedralnej Växjö domkyrkoförsamling szwedzkiego kościoła ewangelicko-luterańskiego.

Początki katedry sięgają czasów średniowiecza, jednak swój obecny wygląd zawdzięcza ona w dużym stopniu XIX- i XX-wiecznym restauracjom.

Katedra leży w centrum miasta, w Linné park (Parku Linneusza) blisko jeziora Växjö w miejscu, które pierwotnie było półwyspem, dopóki poziom wód w jeziorze nie obniżył się (1814).

Choć katedra jest stosunkowo niewielka, jeśli chodzi o rozmiary, dominuje do dziś w panoramie miasta a jej wieża mierząca 69,5 m jest najwyższym punktem Växjö.

Katedra ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (pol. Prawo o pamiątkach kultury) ponieważ została wzniesiona do końca 1939 (3 §).^[44]

Katedra w Västerås, Szwecja. Katedra w Västerås – kościół położony w Västerås, region Västmanland. Kościół parafialny w parafii katedralnej Västerås i diecezjalny w diecezji Västerås szwedzkiego kościoła ewangelicko-luterańskiego.

Katedra w Västerås otrzymała w średniowieczu wezwanie Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela i dlatego bywa czasem nazywana katedrą Mariacką (Domkyrkan Vårfru).

W czasie średniowiecza katedra przypuszczalnie nosiła miano Najświętszej Marii Panny i św. Jana (szw. Sankta Maria och Sankt Johannes domkyrka). Herbem diecezji Västerås jest Baranek Boży, który zwykle symbolizuje św. Jana Chrzciciela. W herbie miasta Västerås widnieją natomiast dwa symbole Maryi: róża i monogram maryjny.

Katedra ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (pol. Prawo o pamiątkach kultury) ponieważ została wzniesiona do końca 1939 (3 §).^[50]