Florencja - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Zabytek sakralny pokryty marmurem. Baptysterium San Giovanni – najstarszy budynek usytuowany na Piazza San Giovanni we Florencji. Znajduje się w pobliżu wejścia do katedry Santa Maria del Fiore.

Pierwsza budowla powstała w okresie wczesnego chrześcijaństwa w IV – VI wieku niedaleko bram ówczesnego miasta, przed wejściem do znajdującej się dawniejszej katedry Santa Reparata. Baptysterium zostało zaplanowane jako budowla centralna, na planie ośmioboku z półkolistą absydą. W XI – XIII wieku, w okresie romańskim została przebudowana uzyskując zachowany do dnia dzisiejszego wygląd. Ściany zewnętrzne zostały pokryte okładziną z białego i zielonego marmuru. Na każdej z nich wprowadzono podział na trzy pola zwieńczone półkolistymi arkadami, oddzielone od siebie pilastrami. Podział poziomy na dwie wewnętrzne kondygnacje odzwierciedla poziome belkowanie. Pod łukami arkad osadzono okna doświetlające wnętrze. Budynek przykrywa namiotowy dach z 1128 r. zwieńczony latarnią z 1150 r. W 1202 dobudowano prostokątne prezbiterium. Do wnętrza prowadzi troje drzwi z brązu:

• od południa dzieło Andrei Pisano, ozdobione scenami z życia św. Jana Chrzciciela (20 kwater) i alegoriami cnót (8 kwater) umieszczonych w 28 kwaterach. Drzwi zostały wykonane ok. 1330 r. Pierwotnie były to drzwi wschodnie, czyli główne, ale musiały ustąpić miejsca Drzwiom Raju.
• od północy dzieło Lorenzo Ghibertiego, wykonane w latach 1402–1425 zdobi 20 scen z Nowego Testamentu, a dolne 8 kwater przedstawia Ewangelistów i czterech Doktorów Kościoła (w sumie 28 kwater). Wygrał on w konkursie na wykonanie tych drzwi z Filippem Brunelleschim.
• od wschodu, najbardziej znane Drzwi Raju, dzieło wykonane także przez Lorenzo Ghibertiego zdobi 10 scen ze Starego Testamentu oraz postacie biblijne i artystów żyjących w czasach twórcy, wykonane zostały w latach 1425–1450.

W środku baptysterium zbudowano otwarte do wnętrza empory oparte na kolumnach o gładkich trzonach i kanelurowanych filarach. Dwudzielne, arkadowe okna umieszczono pomiędzy pilastrami. Głowice kolumn, pilastrów i filarów wzorowane są na porządku korynckim. Powierzchnie ścian i posadzkę zdobią barwne płyty kamienne ułożone w geometryczne wzory. Łuk tęczowy i wewnętrzną powierzchnię dachu zdobią mozaiki z XIII wieku. Jedną z powierzchni sklepienia zdobi postać Chrystusa na tronie, w sąsiednich polach umieszczone są sceny ze Starego Testamentu. Pozostałe pięć pól podzielono na sześć pasów. Pas najbliżej latarni wykonano na wszystkich ośmiu polach, zdobią go postacie Chóru Anielskiego z dekoracyjnym ornamentem z wici roślinnej. Niżej ukazano sceny ilustrujące Księgę Rodzaju z postaciami Adama i Ewy, Kaina i Abla, Noego z rodziną, dalej z życia św. Józefa, poniżej z życia Jezusa Chrystusa i Marii, najniżej z życia św. Jana Chrzciciela.

W baptysterium znajduje się nagrobek antypapieża Jana XXIII, dwa sarkofagi rzymskie oraz sarkofag biskupa Ranieri.^[1]

Średniowieczny kamienny most ze sklepami. Ponte Vecchio, in. most Złotników – najstarszy z florenckich mostów, na rzece Arno. Został zbudowany z ciosów kamiennych w latach 1335–1345 według projektu Neriego di Fioravante i Taddeo Gaddi w tym samym miejscu, w którym postawiono pierwszy, drewniany most już w okresie starożytnego Rzymu. Zbudowane w czasach późniejszych kolejne dwa mosty zostały zniszczone w wyniku powodzi w latach 1117 i 1333. Zatem jest to czwarta konstrukcja spinająca brzegi rzeki w tym samym miejscu. W XIII w. powstały tu też pierwsze sklepy, początkowo handlarzy rybami i mięsem, później garbarzy. W 1593 decyzją księcia Ferdynanda I Medyceusza zostały one usunięte z mostu, a na ich miejscu powstały warsztaty jubilerów i złotników.

Konstrukcja mostu złożona jest z trzech przęseł o rozpiętości: 28, 30 i 27 metrów, podpartych masywnymi filarami, które podtrzymują płytę o szerokości 32 metrów. Dwie środkowe podpory znajdują się w nurcie rzeki. Po obu stronach mostu już w XIV wieku zbudowano niewielkie budynki nad dwiema skrajnymi arkadami. Początkowo mieściły się w nich jatki rzeźników. W XVI wieku zamieniono je na warsztaty i kramiki innych rzemieślników, wśród których przeważały sklepiki złotników. Wystające elementy wsparte są na kroksztynach.

Nad kramami Giorgio Vasari poprowadził korytarz (tzw. korytarz Vasariego), który łączy Palazzo Vecchio z Palazzo Pitti. Nadbudowa została wykonana w 1565 na polecenie Kosmy I. Korytarz nad środkowym przęsłem mostu podparto dwoma filarami połączonymi łukową arkadą. W luce zabudowy, po przeciwległej stronie mostu, w 1900 ustawiono pomnik – popiersie Celliniego. Podczas II wojny światowej w całym mieście ocalał tylko jeden most – Ponte Vecchio, jednak uszkodzony został korytarz Vasariego. Pozostałe zostały wysadzone w dniu 4 sierpnia 1944. Ponte Vecchio był także zaminowany, ale cofające się oddziały wojsk niemieckich nie zdążyły zdetonować ładunków.^[3]

Renesansowy pałac z galerią sztuki. Palazzo Pitti, pałac Pittich – renesansowy pałac znajdujący się we Florencji. Położony jest na południowym brzegu rzeki Arno, niedaleko od Ponte Vecchio.

Budowę pałacu rozpoczął w 1458 roku florencki bankier Luca Pitti i z tego czasu pochodzi zasadnicza część dzisiejszej budowli. Nie ma pewności kto zaprojektował budynek. Zgodnie z XVI-wiecznym przekazem Giorgio Vasariego miał nim być Filippo Brunelleschi, jednak informacja ta wzbudza kontrowersje – budowę rozpoczęto bowiem dopiero 12 lat po śmierci Brunelleschiego, a ponadto kierownikiem budowy miał być według tego samego przekazu Luca Fancelli, wówczas jeszcze dziecko. Część badaczy, opierając się na cechach stylistycznych budynku, uważa pałac raczej za dzieło Leona Battisty Albertiego.

Budowę pałacu przerwano w 1472 roku, po śmierci właściciela. Do 1550 budynek stał nieukończony, aż kupili go florenccy Medyceusze na oficjalną rezydencję panujących w Wielkim Księstwie Toskanii i przebudowali.

Obecnie Palazzo Pitti stanowi największy kompleks muzealny we Florencji, składający się z:

• Galleria Palatina (m.in. dzieła malarskie Rafaela i Tycjana)
• Galleria d'Arte Moderna (Galeria Sztuki Współczesnej)
• Museo degli Argenti (Muzeum Wyrobów Srebrnych)
• Galleria del Costume (Galeria Kostiumów)

Plac przy ratuszu Palazzo Vecchio. Piazza della Signoria – plac w centrum Florencji zbudowany w okresie od XII do XIV wieku. Powstał po wyburzeniu domów należących do rodzin gibelinów. Otoczony szeregiem pałaców wraz z eksponowanymi tutaj rzeźbami tworzy urbanistyczny kompleks odwiedzany przez licznych turystów. Jedną z najważniejszych budowli jest Pałac Vecchio, usytuowany w jego południowo-wschodniej części. Przed nim znajdują się:

• fontanna Neptuna (fontanna di Piazza), zaprojektowana przez Bartolomeo Ammanatiego w latach 1563 – 1575, centralną postacią fontanny jest Neptun, rzeźba wykonana z białego marmuru. Posąg umieszczono na niewielkim powozie ciągniętym przez konie. Na obrzeżach fontanny umieszczono wykonane w brązie rzeźby fantastycznych stworów z atrybutami morza (muszle, delfiny itp.),
• Dawid - kopia rzeźby Michała Anioła, (w 1873 r. oryginał został przeniesiony do muzeum – Galleria dell’Accademia), posąg Dawida został wyrzeźbiony w 1501,
• grupa Herkules i Kakus – rzeźba Bandinellego.

Na placu, na lewo od fontanny Neptuna, znajduje się konny posąg Kosmy I, księcia Toskanii. Pomnik z 1594 r. jest dziełem Giambologni. Ustawiony na cokole ozdobionym płaskorzeźbami ukazującymi dokonania księcia. Są to sceny: "Wejście Kosmy I do Sieny"; "Nadanie Kosmie I insygniów władzy książęcej przez papieża Piusa V"; "Nadanie Kosmie I tytułu Wielkiego Księcia przez senat toskański".

Niewielka marmurowa płyta w pobliżu fontanny została wmurowana w miejscu "ogniska próżności" rozpalonego przez Savonarolę i stosu, na którym spalono jego ciało.

Na prawo od Pałacu Vecchio mieści się późnogotycka Loggia dei Lanzi.^[5]

Historia nauki w budownictwie antycznym. Museo Galileo, dawniej Istituto e Museo di Storia della Scienza, znajduje się we Florencji, we Włoszech, na Piazza dei Giudici, wzdłuż rzeki Arno i w pobliżu Galerii Uffizi. Muzeum, poświęcone astronomowi i naukowcowi Galileo Galilei, mieści się w Palazzo Castellani, XI-wiecznym budynku znanym wówczas jako Castello d'Altafronte.

Museo Galileo posiada jedną z największych na świecie kolekcji instrumentów naukowych, która świadczy o roli, jaką wielcy książęta Medyceusze i Lotaryngia przywiązywali do nauki i naukowców.

Museo di Storia della Scienza zostało ponownie otwarte dla zwiedzających pod nową nazwą Museo Galileo 10 czerwca 2010 r., po dwuletnim okresie zamknięcia spowodowanym przebudową i renowacją. Otwarcie nastąpiło czterysta lat po opublikowaniu w marcu 1610 r. dzieła Galileusza Sidereus Nuncius (Gwiezdny posłaniec).^[6]

Zabytkowe miejsce kultu franciszkańskiego. Kościół Santa Croce we Florencji – jedna z najważniejszych świątyń franciszkańskich we Włoszech, bazylika mniejsza. Mieści się przy placu św. Krzyża, ok. 800 metrów na południowy wschód od florenckiej katedry. Najprawdopodobniej został zaprojektowany przez Arnolfo di Cambio, mistrza kierującego budową od chwili jej rozpoczęcia w dniu 3 maja 1294 r. Budowa była kontynuowana do 1442. Kościół został konsekrowany przez papieża Eugeniusza IV w 1443 r.

W XV wieku dobudowano nowe kaplice, dziedziniec klasztoru (według projektu Filippo Brunelleschi). Trwały też prace związane z upiększaniem wnętrza.

Neogotycka fasada zwieńczona trzema tympanonami została zaprojektowana przez N. Matasa w XIX wieku. Również neogotycka dzwonnica pochodzi z okresu późniejszego. Projekt G. Baccaniego zrealizowano w 1847 r.

Trójnawowa, gotycka bazylika została zaprojektowana na planie krzyża egipskiego (w kształcie litery T). Nawy oddzielają od siebie rzędy ośmiobocznych filarów połączonych zaostrzonymi łukami arkad. W konstrukcji dachu nawy głównej zastosowano otwartą więźbę związaną. Całą posadzkę przykrywają kamienne płyty nagrobne. Na przedłużeniu nawy głównej znajduje się Główna Kaplica Capella Maggiore z freskami przedstawiającymi legendę o św. krzyżu, namalowanymi przez Agnola Gaddiego w 1380. Nad poliptykiem z Madonną i świętymi wykonanym według projektu Geriniego umieszczony został krucyfiks według szkoły Giotta. Do nawy poprzecznej przylegają liczne kaplice. Wśród nich:

• kaplica Castellanich - znajduje się grobowiec polskiego malarza Michała Bogoria-Skotnickiego (1775-1808), wykonany przez Stefano Ricci, oraz również arystokraty, polityka (posła na Sejm Czteroletni) i kompozytora, księcia Michała Kleofasa Ogińskiego (1765-1833). W drugim krużganku znajduje się tablica nagrobna Aleksandry Moszczeńskiej, zmarłej w wieku 22 lat w 1838 roku, ukochanej Juliusza Słowackiego. Kaplica ozdobiona jest freskami Agnola Gaddiego z 1385.
• kaplica Baroncellich z freskami Taddea Gaddiego i obrazem Giotta – Koronacja Marii,
• kaplica Medyceuszów, zaprojektowana przez Michelozza, z płaskorzeźbą Donatella i rzeźbami Andrei della Robbia,
• kaplica Veluttich ozdobiona freskami przypisywanymi Cimabuemu,
• kaplica Peruzzich i Bardich z freskami Giotta przedstawiającymi życie św. Jana Ewangelisty i św. Franciszka z Asyżu oraz drewnianym krucyfiksem Donatella,
• kaplica Tosinglich z freskiem Giotta Wniebowzięcie,
• kaplica Pulcich z freskami Bernarda Daddiego,
• kaplica Salvatich - znajduje się nagrobek córki kolekcjonerki Izabeli Czartoryskiej - Zofii Zamoyskiej z Czartoryskich, zmarłej w 1837 roku. Pomnik wykonał Lorenzo Bartolini. Obok znajduje się nagrobek Zofii Cieszkowskiej z Kickich w formie brązowych "drzwi śmierci", wykonany w latach 1870-72 przez mieszkającego we Florencji poetę i rzeźbiarza Teofila Lenartowicza. Jego dziełem jest również znajdująca się w tym kościele płaskorzeźba – epitafium Włocha Stanislao Bechiego, powstańca styczniowego, przedstawiająca moment jego egzekucji przez Rosjan (1882) we Włocławku.

Wejście do zakrystii zdobi portal Michelozza. Wewnątrz znajduje się kaplica Riuncinich z freskami Giovanniego da Miliano ukazującymi sceny z życia Magdaleny i Marii.

Okna zdobią witraże z końca XIV wieku. W nawie środkowej, po prawej stronie, znajduje się piętnastowieczna ambona Benedetta da Maiano.

Kościół Santa Croce stał się miejscem spoczynku wielu osobistości Florencji. Z tego powodu często bywa nazywany Panteonem. Wśród wielu innych w kościele zostali pochowani:

• Michał Anioł, nagrobek zaprojektował Vasari w 1579,
• Dante Alighieri, nagrobek według projektu Ricciego z 1829 (jest to cenotaf, Dante jest pochowany w Rawennie),
• Galileusz, nagrobek Foggiego 1737,
• Vittorio Alfieri, nagrobek Canovy 1810,
• Ugo Foscolo
• Gioacchino Rossini
• Niccolò Machiavelli,
• Leonardo Bruni,
• Leone Battista Alberti,
• Julia Clary-Bonaparte i Charlotta Bonaparte, żona i córka Józefa Bonaparte.

Na zewnątrz, po lewej stronie kościoła, pod arkadowym portykiem znajduje się nagrobek Franciszka Pazzi. Po prawej stronie, krużganki i przylegająca do nich kaplica Pazzich oraz Muzeum Kościoła Santa Croce.^[8]

Porwanie Sabinek – grupa rzeźbiarska autorstwa Giambologny stanowiąca część wielkoksiążęcego wyposażenia Loggia dei Lanzi przy Piazza della Signoria we Florencji.

Grupa ma ponad 410 cm wysokości (dzięki czemu pod względem wysokości dorównuje posągowi Dawida dłuta Michała Anioła) i przedstawia młodzieńca podtrzymującego ponad swoją głową dziewczynę, podczas gdy między nogami młodego mężczyzny kłębi się postać starca; z tego powodu rzeźba jest też nazywana trzema etapami życia człowieka.

W podstawę została wmontowana brązowa płytka z przedstawieniem porwania, na której różne możliwe kombinacje figur zostały powtórzone w różnych rozmiarach i z zastosowaniem różniących się poziomów głębi płaskorzeźby. Posąg został ustawiony w Loggia dei Lanzi (Loggia della Signoria) razem z szeregiem innych dzieł rzeźbiarskich takich jak Perseusz z głową Meduzy Benvenuto Celliniego w celu zatarcia pierwotnego charakteru loży, która pełniła fundamentalne funkcje reprezentacyjne za czasów rządu republikańskiego; w ten sposób powstało swoiste muzeum na otwartym powietrzu. Początkowo w miejscu gdzie obecnie znajduje się Porwanie Sabinek znajdowała się brązowa Judyta Donatella. Symboliczne znaczenie i dzieje posągu (młoda Żydówka odcinająca głowę tyranowi, swego rodzaju żeński odpowiednik Dawida, została objęta sekwestrem przez Gminę Florencką w ciągu jednej z rewolt skierowanych przeciwko rządom Medyceuszy), a ponadto mniejsza skala dzieła podkreślona wielkością potężnych arkad były przyczyną przeniesienia Judyty w pobliże Palazzo Vecchio i postawienia na tym samym miejscu dzieła wygodniejszego pod względem treści i bardziej odpowiadającego skali otoczenia w 1583 r.

Jean de Boulogne zwany il Giambologna otrzymał zlecenie na figurę jako nadworny rzeźbiarz rodziny Medyceuszy. Giambologna tworząc Porwanie Sabinek postanowił wykorzystać technikę rzeźbiarską autorów starożytnych (wierzono, że byli oni w stanie wyrzeźbić jedną grupę w jednolitym bloku marmuru, co jak się później okazało było błędnym przekonaniem). Wyrzeźbienie tak dużej kompozycji w jednym bloku wymagało od Giambologny ogromnego wysiłku; de Boulogne zdołał osiągnąć bardzo rozmaite efekty kompozycyjne, przede wszystkim udało mu się stworzyć pierwszą rzeźbę przeznaczoną do oglądania z wielu punktów, niejako zachęcającą oglądającego do okrążenia grupy rzeźbiarskiej i obserwowania jej z różnych miejsc.

W Museo dell'Accademia znajduje się gipsowa kopia dzieła. Kompozycja narażona na działanie czynników środowiskowych i akty wandalizmu (znany jest przypadek grupy osób pod wpływem alkoholu, które wspięły się na rzeźbę, aby włożyć w rękę młodej kobiety pustą butelką powodując znaczne szkody) oraz na oddziaływanie smogu i zmian degradacyjnych w strukturze krystalicznej marmuru wymagała niezbędnej serii zabiegów konserwatorskich.

Kompleksową renowację rzeźby przeprowadzono w 2001 r. i od tamtego czasu stan obiektu jest monitorowany. W 2007 r. zauważono, że pomimo pokrycia dzieła warstwą substancji ochronnej na powierzchni kamienia pojawiły się oznaki degradacji spowodowanej czynnikami atmosferycznymi. W 2008 r. zakończono cykl badań, który niemal jednogłośnym zdaniem specjalistów powinien zakończyć się przeniesieniem obiektu do muzeum, co wiązałoby się ze znaczącym uszczupleniem dekoracji artystycznej Piazza della Signoria; specjaliści są jednak z drugiej strony niechętni najprostszemu rozwiązaniu polegającemu na zastąpieniu oryginału kopią, gdyż mogłoby to prowadzić do degradacji muzeum w przestrzeni miejskiego placu i utraty zainteresowania nim widzów. Zamiast tego rozważa się stworzenie pod arkadami rodzaju muzeum wirtualnego. Przeniesienie rzeźby z Loggia dei Lanzi wydaje się jednak nieuniknione i będzie wiązać się z umieszczeniem jej w Galleria dell'Accademia (gdzie mogłaby być eksponowana razem z kopią gipsową lub na jej miejscu) lub w Palazzo Vecchio.^[9]

Muzeum rzeźby w XIII-wiecznym pałacu. Palazzo del Bargello we Florencji został zbudowany w 1255 r. jako siedziba trybuna ludowego. W latach późniejszych w jego pomieszczeniach mieścił się urząd rady sądowniczej i podesty, czyli naczelnika administracji i wojska. Od 1574 pałac stał się siedzibą prefekta policji. Jego obecna nazwa związana jest z nazwiskiem prefekta.

Pałac to budowla zwieńczona blankami, które podparte są z zewnątrz arkadowymi konsolami z przylegającą wysoką wieżą. Skrzydła pałacu rozplanowano wokół wewnętrznego dziedzińca, który z trzech stron obiegają arkadowe krużganki. W XIV wieku dobudowano górne piętro loggii i zewnętrzne schody umożliwiające do nich dostęp. Ściany dziedzińca zdobią liczne herby prefektów policji i sędziów.

W 1859 r. w pomieszczeniach pałacu umieszczono zbiory Muzeum Narodowego (Museo Nazionale del Bargello), w którym zgromadzono bogatą kolekcję rzeźb renesansu.

Na wystawie można oglądać m.in. dzieła:

• Baccio Bandinellego (popiersie Kosmy I);
• Ammanatiego (Leda z łabędziem, Parnas, Zwycięstwo);
• Giambologni (Merkury, Indyk);
• Tina di Camaino (Madonna z Dzieciątkiem, Anioł);
• Nicola Pisana (Madonna ze świętym Piotrem i Pawłem);
• Michała Anioła Buonarroti (Bachus, Brutus, Dawid/Apollo, Tondo Pitti (madonna));
• Donatella (Dawid – rzeźba z marmuru i rzeźba z brązu, Amor Attis, św. Jerzy, św. Jan, Alegoryczna figurka chłopca);
• Jacopo Sansovina (Bachus, Madonna z dzieciątkiem);
• Gianlorenzo Berniniego (popiersie Costanzy Bonarelli)
• Filippo Brunelleschiego (Ofiara Izaaka)
• Andrei del Verrocchio (Portret kobiety, Młody Dawid)

W kaplicy Podesty na ścianach znajdują się freski Giotta a w Sali Podesty zgromadzono dzieła sztuki złotniczej i emalierskiej od czasów średniowiecza do XV wieku. W muzeum umieszczona jest także kolekcja dzieł islamskiej i europejskiej sztuki użytkowej oraz rzeźby z kości słoniowej.^[12]

Pełne posągów renesansowe ogrody. Ogród Boboli, – największy park we włoskiej Florencji rozciągający się na powierzchni blisko 11 hektarów.

Park rozciąga się za florenckim Palazzo Pitti. Założony został w roku 1549 przez Kosmę Medyceusza Starszego dla żony Eleonory di Toledo, a w 1766 został udostępniony publiczności. Jest ogrodem w stylu francuskim z licznymi fontannami i rzeźbami. Spotkać tu można rzadkie także dla Włoch odmiany roślin. Ogród jest czynny we wszystkie dni poza pierwszym i ostatnim poniedziałkiem miesiąca.

Budowy ogrodu jako pierwszy podjął się Niccolò Tribolo, a po jego śmierci w 1550 roku prace kontynuowali Bartolomeo Ammanati oraz Giorgio Vasari. Ich koncepcja zagospodarowania parku kładła duży nacisk na obecność rzeźb. Większość z nich (jak również dziedziniec oddzielający ogród od pałacu) stworzył Bernardo Buontalenti. Rzeźby nawiązują głównie do czasów starożytnych.

Dużym problemem dla projektantów był brak naturalnego źródła wody, która do parku została doprowadzona specjalnym kanałem zasilającym połączonym z rzeką Arno.

Ogród Boboli jako jeden z pierwszych nie tylko w Toskanii, ale całych Włoszech założony został na wzgórzu (o tej samej nazwie) w ten sposób, że widoczne z niego było niemal całe miasto. Poza rzeźbami i fontannami w licznych grotach zobaczyć tu można także obrazy przedstawiające władców oraz rzymskie bóstwa.

Główna oś ogrodu znajdująca się za Palazzo Pitti prowadzi z położonego niżej amfiteatru i kończy się fontanną Neptuna (Stoldo Lorenzi), na wzgórzu znajduje się krzyżująca się z nią prostopadle ścieżka schodząca w dół, przy której położone są tarasy i różne instalacje wodne.

W czerwcu 2013 obiekt został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.^[14]

Kościół z 1400 roku związany z Medyceuszami. Bazylika San Lorenzo – bazylika we Florencji budowana od roku 1419 do lat 80. XV wieku. Zaprojektował ją florencki architekt Filippo Brunelleschi. Bazylika powstała na miejscu świątyni z okresu romańskiego, założonej w 393 roku.

Bazylika jest trójnawowa, została założona na planie krzyża łacińskiego. Nawa główna przekryta jest drewnianym stropem kasetonowym, nawy boczne sklepione są żaglasto. Na skrzyżowaniu naw umiejscowiona jest kopuła bez bębna. Po lewej stronie do jednego z ramion krzyża przylega stara zakrystia (1) sklepiona charakterystycznym sklepieniem (kopuła podzielona na 16 korytek, poprzez żebrowanie). Drugą zakrystię przylegającą z prawej strony do nawy poprzecznej (transeptu), tzw. nową (2) projektował Michał Anioł. Oddzielenie poszczególnych naw następuje za pomocą dwóch rzędów korynckich kolumn, na których spoczywa belkowanie, a później archiwolty. Na osi bazyliki dobudowano ośmioboczną kaplicę książęcą Medyceuszy (3) (Cappella dei Principi) o bogatym wystroju Pietra dura. Kopuła tej kaplicy dominuje nad bryłą bazyliki. Po lewej stronie znajduje się też biblioteka (6) oraz dwa dziedzińce arkadowe (4 i 5). Fasada frontowa jest surowa, pozbawiona okien, z trzema portalami wejściowymi. Zachował się drewniany model nie zrealizowanej fasady bazyliki projektu Michała Anioła. Artysta zerwał podpisany już kontrakt na budowę fasady, bo władze Florencji nie zgodziły się na użycie marmuru z Carrary.^[15]

Atrakcja turystyczna we Florencji, Włochy. Dzwonnica Giotta – kampanila stojąca przy katedrze Santa Maria del Fiore we Florencji.

Została zaprojektowana przez Giotta na planie kwadratu o boku długości 16 m z graniastymi wzmocnieniami w narożnikach. Rozpoczętą przez Giotto w 1334 budowę kontynuował po jego śmierci w 1337 Andrea Pisano. Po nim od 1348 do 1359 budową kierował Francisco Talenti, który kampanilę ukończył. On też zaprojektował okno na najwyższej kondygnacji.

Cała budowla ma 84,75 m wysokości. Na taras widokowy prowadzi 414 schodów. Jej elewacje zostały obłożone kolorowymi płytami marmuru: białego z Carrary, zielonego z Prato i różowego z Monsummano Terme, Sieny i Stazzemy.

z Maremmy w pobliżu Sieny (obecnie częściowo zastąpionego wapieniem), ułożonego w geometryczny wzór. Dolny pas płyt ozdobiony jest sześciokątami, w których przedstawiono sceny Stworzenia i pracy ludzkiej. Wyższy pas zdobią romby z płaskorzeźbami autorstwa Andrea Pisano oraz Luca della Robbia i jego uczniów przedstawiającymi 7 Planet (od Jowisza w narożniku od strony północnej), Cnoty, Sztuki i rzemiosła (m.in. astronomię, budownictwo, medycynę, tkactwo) i 7 Sakramentów. Nad nimi, w niszach, znajduje się 16 posągów przedstawiających proroków izraelskich, Sybillę i św. Jana Chrzciciela. Obecnie w niszach znajdują się kopie rzeźb, oryginały umieszczono w muzeum - Museo dell’Opera del Duomo.^[19]

Skarby sztuki i zabytki funeralne. Kościół Santa Maria Novella – kościół we Florencji przy placu o takiej samej nazwie. Został zbudowany w miejscu wcześniejszego oratorium pw. Marii Panny Patronki Winnic.

Inicjatorami rozpoczętej w 1246 r. budowy gotyckiej bazyliki byli dwaj dominikanie: Sista z Florencji i Ristora z Campi. Nawy bazyliki były gotowe w 1279 a cały obiekt ukończono dopiero w drugiej połowie XIV wieku pod kierunkiem Jacopa Talentiego. W latach 1456–1470 Leon Battista Alberti kierował przebudową fasady. Kolorowe (zielone, białe i różowe) płyty marmuru dzielą elewację na mniejsze pola. Górną część, zwieńczoną tympanonem, ograniczają dwie duże woluty, które w łagodny sposób pozwalają połączyć wysoki front nawy głównej ze znacznie niższymi nawami bocznymi. Rozwiązanie to zastosowane po raz pierwszy przy przebudowie tej elewacji stało się bardzo popularne w czasie renesansu i baroku (tzw. esownice Albertiego). Pośrodku górnej części elewacji umieszczono duże okno – tzw. rozeta. Poniżej znajduje się duży portal ozdobiony herbami rodziny Rucellaich, mecenasów kościoła. Po prawej stronie, do budynku kościoła przylega murowane ogrodzenie ozdobione biało-zieloną arkadą, za którym znajduje się stary cmentarz przyklasztorny. Po lewej stronie romański krużganek z 1350 r. ozdobiony freskami Paola Uccella ze scenami ilustrującymi Stary Testament. Łączy się on Małym Krużgankiem Zmarłych z Dużym Krużgankiem otaczającym wirydarz.

Trójnawowe wnętrze bazyliki dzieli kolumnada, w której rozstaw kolumn zmniejsza się w kierunku ołtarza (co optycznie wydłuża nawę). Nawy kończy transept poprzedzający prezbiterium.

We wnętrzu znajduje się kaplica Capella Strozzi di Montova wykonany na zlecenie Tomasa Strozziego przez braci Cione. Ołtarz kaplicy został wykonany przez Andrea di Cione a sąsiadujące freski przez jego brata Nardo di Cione. Na ścianie głównej został namalowany fresk przedstawiający Sąd Ostateczny, ściany boczne pokrywają freski ze scenami inspirowane Boską komedią Dantego.

Główne prezbiterium Santa Maria Novella zostało ozdobione freskami autorstwa Domenico Ghirlandaio. Prace zostały zlecone przez bankiera Giovanni Tornabuoni. Dwadzieścia jeden fresków przedstawia zdarzenia z życia Maryi i Jana Chrzciciela. Przy freskach pracowało kilku artystów. Prócz samego Ghirlanda, był to jego brat David, Sebastiano Mainardi oraz prawdopodobnie 13-letni Michał Anioł. Na freskach zostali sportretowani zleceniodawcy oraz wielu ówczesnych florenckich osobistości. Na sklepieniu prezbiterium znalazły się trzy freski, Śmierć i wniebowzięcie Maryi, Ukoronowanie Maryi, Uczta Heroda. Poniżej w lewej części znajdują się od góry Pokłon trzech Króli, Rzeź niewiniątek w Betlejem, poniżej Służba Maryi w świątyni, Zaślubiny Maryi i na samym dole Wypędzenie Joachima ze świątyni i Narodziny Maryi. W środkowej części prezbiteriom bo obu stronach okna namalowano sześć fresków. Od góry od lewej strony znajduje się scena Spalenie ksiąg, a następnie Męczeństwo Piotra, poniżej Zwiastowanie, Jan na pustyni. Dwa dolne freski po lewej i prawej stronie przedstawiają fundatorów dzieł Giovanniego Tornabuon i Francessca Pitti-Tornabuoni. Prawa część ściany udekorowana została kolejnymi sześcioma freskami: (od góry) Kazanie Jana Chrzciciela, Chrzest Chrystusa poniżej Nadanie imienia i Narodziny Jana Chrzciciela (na dole) Nawiedzenie i Zwiastowanie Zachariaszowi.

We wnętrzu bazyliki znajduje się wiele cennych dzieł sztuki z okresu XIV – XVI wieku. Jedną ze ścian nawy zdobi fresk Trójca Święta, dzieło Tommaso Masaccio z 1427 r. Na uwagę zasługują także dzieła:

• Rossellina – pomnik na nagrobku Beaty Villona z 1451
• Tino di Camaino – popiersie św. Antoniego i nagrobek biskupa Fiesole
• Lorenzo Ghibertiego – nagrobek Leonarda Dantego z 1423
• Benedetto da Maiano – nagrobek Filippo Strozziego z 1491
• Giorgia Vasari – Matka Boska Różańcowa z 1568
• Agnolo Bronzino – Cud Jezusa
• Domenico Ghirlandaio – freski z życia Jana Chrzciciela i Madonny w kaplicy za ołtarzem głównym (kaplica Tornabuonich)
• Filippo Brunelleschiego – brązowy krucyfiks w Capella Gondi, kaplicy zaprojektowanej przez Giuliano da Sangallo
• Filippino Lippiego – freski na ścianach Kaplicy Filippo Strozziego, w tym Św. Jan wskrzesza Druzjannę
• Nardo di Cione – freski: Sąd Ostateczny, Raj i Piekło na ścianach kaplicy Strozzich z Mantui.

Krużganki otaczające klasztorny wirydarz zdobią freski malarzy flamandzkich z XV i XVI wieku. Do wirydarza przylega kaplica Hiszpanów (Cappellone degli Spagnoli) przebudowana z dawniejszego kapitularza klasztornego. Kapitularz został wybudowany w 1359 r. przez Jacopa Talentiego, a w 1540 przeznaczony przez żonę Kosmy I, Eleonorę z Toledo, na kaplicę dla swojej świty. W kaplicy zachowane są bogate freski Andrei Bonaiuti z ok. 1365 r.

Przeoryszą klasztoru była między innymi święta Agnieszka z Montepulciano.^[20]

Niezwykły renesansowy pałac i muzeum sztuki. Pałac Medyceuszy – pałac we Florencji, zbudowany w latach 1444–1462 dla Cosimo de' Medici na podstawie projektu Michelozza. W 1517 zostały dodane okna po obu stronach wejścia, zaprojektowane przez Michała Anioła.

Był domem rodowym Medyceuszy do 1540, kiedy Cosimo I Medici przeniósł się do pałacu Vecchio. Jego skromna fasada, wykończona ciosanym kamieniem, wywarła wpływ na projekty innych, późniejszych, pałaców florenckich.

Wewnątrz udostępniona są dla zwiedzających dwa pomieszczenia:

• kaplica Trzech Króli (wł. Cappella dei Magi), w której znajduje się trzy-częściowy fresk Benozzo Gozzoliego.
• sala di Luca Giordano, nazwana od autora fresków z 1683 roku przedstawiających apoteozę rodu Medyceuszów.

Ponadto wewnątrz pałacu można podziwiać wiele rzeźb w tym Orfeusza Bandinellego.

W budynku mieści się również Biblioteca Riccardiana,założona w XVI wieku, a udostępniona w 1715. W zbiorach znajduje się wiele cennych rękopisów, w tym Boska komedia Dantego.^[23]

Łukowaty otwarty budynek pełen posągów. Loggia dei Lanzi, zwana także: Loggia della Signoria lub Loggia Orcagni. Została zaprojektowana przez Benciego di Cione i Simone Talentiego w latach 1376 – 1382. Jest to niewielka, otwarta, florencka budowla przy placu della Signoria i odchodzącym od niego Piazza degli Uffizi. Łuki arkad wspierają się na masywnych filarach o bogato profilowanych trzonach. Nad nimi, w ozdobnych kasetonach, umieszczono alegorie cnót zaprojektowane przez Agnolo Gaddiego w latach 1384 – 1389. Nad nimi herby możnych rodów florenckich. Przy schodach prowadzących do galerii ustawiono rzeźby lwów (jeden z nich jest dziełem Flaminio Vacciego z 1600 r. drugi zabytkiem z czasów antycznych. Loggia została zbudowana jako miejsce spotkań Signorii, obecnie znajdują się tu znane rzeźby:

• Perseusz z głową Meduzy Celliniego 1554 (oryginał znajduje się Museo Nazionale del Bargello),
• Porwanie Sabinek Giambologni 1583 (oryginał w Galeria dell’Academia),
• Herkules i Centaur Giambologni 1599,
• Menelaos i Patrokles (rzeźbiarze szkoły helleńskiej)
• Porwanie Poliksene Pia Fediego 1866,
• pod ścianą ustawiono 6 posągów kobiet zachowanych z czasów starożytnych.

Na ścianie widoczna jest, wmurowana w 1750 r. tablica z łacińską inskrypcją informującą o przejściu z kalendarza florenckiego na kalendarz gregoriański. (Według kalendarza florenckiego rok zaczynał się 25 marca).^[24]

Palazzo delle Assicurazioni Generali to budynek przy Piazza della Signoria we Florencji, we Włoszech. Pierwotnie był to Palazzo Fenzi, zbudowany dla rodziny bankierskiej Fenzi i zaprojektowany w stylu neorenesansowym przez Giuseppe Martelliego. Jest to jeden z niewielu specjalnie zbudowanych budynków komercyjnych w centrum miasta, choć na wyższych piętrach mieściły się sale recepcyjne dla rodziny Fenzi.

W miejscu tym znajdowały się wcześniej Loggia Pisana i Kościół Świętej Cecylii. Choć architektura pałacu jest niewątpliwie inspirowana architekturą Palazzo Medici Riccardi, również znajdującego się we Florencji, Palazzo delle Assicurazioni Generali nigdy nie miał być domem prywatnym, lecz lokalną siedzibą Powszechnego Towarzystwa Ubezpieczeniowego, które zostało założone w Trieście w 1831 roku. Inne Palazzi delle Assicurazioni Generali znajdują się w innych włoskich miastach, przede wszystkim w Rzymie i Mediolanie. W drugiej połowie XIX wieku Assicurazioni Generali (powszechnie znane jako "Generali") rozwijało się nie tylko we Włoszech, ale także w całej Europie.

Assicurazioni Generali zazwyczaj stosowali retrospektywny styl architektoniczny, aby odzwierciedlić otoczenie swoich siedzib. W Rzymie pałac naśladuje Palazzo Venezia, przed którym się znajduje, natomiast w Mediolanie Palazzo delle Assicurazioni Generali ma formę XIX-wiecznego barokowego Palazzo delle Assicurazioni Generali, Milano, znanego jako Beaux Arts.

Florencki Palazzo delle Assicurazioni bezskutecznie walczy o dominację na placu z bardziej historycznym i ważniejszym architektonicznie Palazzo Signoria, dziś znanym jako Palazzo Vecchio. Pomimo swojej wysokości i rozmiarów architektura Palazzo delle Assicurazioni Generali harmonizuje z otaczającymi go budynkami i nie sprawia wrażenia nowego impastu na placu. Jednak nie wszyscy podzielają ten pogląd, jedno ze źródeł opisuje budynki przy Piazza della Signoria zajmowane przez banki i towarzystwa ubezpieczeniowe jako "sprawiające wrażenie, jakby należały raczej do jakiegoś zimnego północnego klimatu niż do miasta, które dało początek kolorom i witalności renesansu". Na parterze znajduje się jedna z bardziej modnych i historycznych kawiarni florenckich - "Rivoire", założona w 1872 r.^[29]

Sierociniec wzniesiony w według projektu Brunelleschiego. Szpital Niewiniątek, zw. także szpitalem dla podrzutków – budowla przy placu Santissima Annunziata we Florencji, wzniesiona w latach 1419-24 według projektu Filippa Brunelleschiego. Jedna z pierwszych budowli renesansowych.

Szpital Niewiniątek był przytułkiem dla opuszczonych dzieci, ufundowanym przez florencki cech jedwabników i złotników, do którego należał także Brunelleschi. Architekt wykonał projekt i nadzorował budowę, ale nie brał w niej bezpośrednio udziału, gdyż równocześnie zajmował się wznoszeniem kopuły florenckiej katedry Santa Maria del Fiore. Zgodnie z życzeniem cechu, który dążył do jak najszybszego i najtańszego wzniesienia ochronki, jej jedyna widoczna fasada – czyli ta od strony placu – miała być prosta, a zarazem estetyczna. Brunelleschi zdecydował się dostawić do niskiego i dość długiego budynku szpitala lekką loggię kolumnową, spoczywającą na dziewięciostopniowym podwyższeniu. Loggia złożona jest z dziewięciu okrągłołukowych arkad wspartych na kolumnach z kompozytowymi kapitelami. Skrajne arkady zostały ujęte w żłobkowane pilastry z kapitelami korynckimi. Łuki arkad są oprofilowane, a nad nimi znajduje się nieklasyczne belkowanie. W wolnych polach umieszczone zostały płaskorzeźbione medaliony z wizerunkami niemowląt, wykonane przez Andrea della Robbia.

Już wcześniej we Florencji wznoszono podobne loggie, takie jak Loggia dei Lanzi z lat 1376-82. Ta jednak jest jeszcze zdecydowanie gotycka, z oprofilowanymi filarami, przechodzącymi w łuki. Podobnie gotycki charakter (ale już elementami renesansowymi) ma loggia w Palazzo Busini-Bardi, uważanym za wczesne dzieło Brunelleschiego. Arkady są tam niezwykle wysmukłe i pozbawione oprofilowań, kapitele nieklasyczne (nie odpowiadają żadnemu ze starożytnych porządków). Późniejsze dzieło Brunelleschiego, czyli loggia Szpitala Niewiniątek, to pierwsza w pełni renesansowa loggia i w ogóle budowla renesansowa. Architekt sięgnął po wzorce starożytne i w swojej loggii zastosował kolumny z głowicami kompozytowymi i bazami attyckimi. Nie wzorował się jednak na żadnej konkretnej budowli antycznej, dość swobodnie czerpiąc z repertuaru form starożytnych.

Obecnie w budynku mieści się galeria sztuki renesansowej (Galleria dello Spedale degli Innocenti).^[31]

Renesansowy pałac z wystawami sztuki. Palazzo Strozzi – florencki, renesansowy pałac zaprojektowany przez Benedetto da Maiano i wybudowany w latach 1489 – 1538 na polecenie Filippo Strozzi. W dolnej części elewacji znajduje się portal zamknięty szerokim łukiem, po jego bokach rząd prostokątnych okien. Wyżej, pomieszczenia dwóch pięter oświetlają dwudzielne okna w górnej części zamknięte łukami. Budynek wieńczy podwójny, ząbkowany gzyms zaprojektowany przez Il Cronaca. Płaszczyzny kamiennej, rustykalnej elewacji zdobi boniowanie.

Przez portal i znajdującą się za nim sień wchodzi się na prostokątny, wewnętrzny dziedziniec otoczony krużgankami usytuowanymi w trzech poziomach. Stanowią one układ komunikacyjny umożliwiającymi dostęp do poszczególnych pomieszczeń. Loggie pięter są zamknięte oknami.^[34]