Paryż - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Zabytkowe muzeum sztuki z bogatą kolekcją. Luwr – dawny pałac królewski w Paryżu, obecnie muzeum sztuki. Jedno z największych muzeów na świecie, jest też najczęściej odwiedzaną placówką tego typu na świecie. Stanowi jeden z ważniejszych punktów orientacyjnych stolicy Francji. Luwr położony jest między rue de Rivoli i prawym brzegiem Sekwany oraz ogrodami Tuileries i rue du Louvre w obrębie 1. dzielnicy. W kompleksie budynków o całkowitej powierzchni wynoszącej 60 600 metrów kwadratowych znajdują się zbiory liczące około 350 000 dzieł sztuki od czasów najdawniejszych po połowę wieku XIX, dzieła światowego dziedzictwa o największej sławie takie jak np. stela z kodeksem Hammurabiego, Nike z Samotraki, Wenus z Milo, Mona Lisa Leonarda da Vinci.

Muzeum znajduje się w Pałacu Luwru (Palais du Louvre) znanym już w średniowieczu. U schyłku XII wieku, król Filip II August wzniósł w tym miejscu zamek warowny. W drugiej połowie XIV wieku Karol V Mądry uczynił z zamku rezydencję królewską. W XVI wieku Franciszek I zamienił tę budowlę w monumentalny renesansowy pałac. Autorem barokowej przebudowy pałacu był Jacques Lemercier. W 1672 Ludwik XIV przeprowadził się do Wersalu, natomiast w Luwrze zostawił bogatą kolekcję dzieł sztuki antycznej. W 1692 gmach został siedzibą Académie des Inscriptions et Belles Lettres oraz Académie Royale de Peinture et de Sculpture, w roku 1699 Akademia zorganizowała pierwszy Salon wystawowy. Podczas rewolucji francuskiej 8 września 1793 r. Konwent Narodowy wydał dekret o zamienieniu pałacu w muzeum.

Muzeum zostało otwarte 10 sierpnia 1793 r. Ekspozycja liczyła 537 obrazów. Lwią część stanowiły konfiskaty dóbr kościelnych i królewskich. Ze względu na problemy związane ze stanem budynku muzeum zamknięto na lata 1796–1801. Kampania napoleońska wpłynęła na duży wzrost kolekcji, przy czym większość stanowiły łupy ze zbiorów na terenach podbitych przez Napoleona I Bonaparte, po porażce wojsk dyktatora pod Waterloo dzieła zwrócono prawowitym właścicielom. Za czasów panowania Ludwika XVIII i Karola X oraz Drugiego Cesarstwa nastąpił wzrost kolekcji, która przekroczyła 20 tysięcy dzieł. Kolejny wzrost kolekcji to owoc licznych nabytków muzeum i darów prywatnych kolekcjonerów dzieł sztuki. W 2008 roku zbiory Luwru podzielono na osiem kategorii, każdej z nich przypada odrębny dział. Są to Działy: Starożytnego Egiptu, Starożytnego Bliskiego Wschodu, Starożytnej Grecji, Starożytnego Rzymu, Sztuki Islamu, Rzeźby, Malarstwa, Rzemiosła Artystycznego, Rysunku i Grafiki.^[2]

324-metrowy zabytek z XIX wieku. Wieża Eiffla – najbardziej znany obiekt architektoniczny Paryża, uznawany za symbol tego miasta i niekiedy całej Francji. Jest najwyższą budowlą w Paryżu, a w momencie powstania była najwyższą budowlą na świecie.

„Żelazna dama” stoi w zachodniej części miasta, nad Sekwaną, na północno-zachodnim krańcu Pola Marsowego.

Wieżę zbudowano specjalnie na paryską wystawę światową w 1889 roku. Miała upamiętnić setną rocznicę rewolucji francuskiej oraz zademonstrować poziom wiedzy inżynierskiej i możliwości techniczne epoki, być symbolem ówczesnej potęgi gospodarczej i naukowo-technicznej Francji. Projekt podkreślał architektoniczne walory stali, wbrew dominującemu w XIX wieku akademizmowi, który uważał żelazo za prosty materiał budowlany. Projekt wykorzystywał doświadczenia epoki i jej konstruktora, Gustave’a Eiffela, w budowie kolejowych mostów stalowych. Po 20 latach budowla miała być rozebrana, lecz Eiffel nie chciał do tego dopuścić i założył na wieży laboratorium aerodynamiczne i meteorologiczne. Jednak dopiero udane eksperymenty (z udziałem Juliana Ochorowicza, wynalazcy i konstruktora) z umieszczonym na szczycie telegrafem „bez drutu” ocaliły wieżę i odstąpiono od jej demontażu. W przededniu I wojny światowej stała się obiektem militarnym: zapewniała Paryżowi łączność z posterunkami wojskowymi na granicy z Niemcami (do tej pory do komunikacji używano gołębi pocztowych). Zachowana budowla z czasem stała się największą atrakcją turystyczną Paryża, którą zwiedziło już ponad 200 milionów ludzi.^[3]

Park z wypielęgnowanymi trawnikami i posągami. Ogród Luksemburski – park miejski w Paryżu, we Francji o powierzchni 224 500 m².

Ten paryski ogród powstał około roku 1630 na życzenie drugiej żony i wdowy po Henryku IV, Marii Medycejskiej. W północnej części parku wzniesiono Pałac Luksemburski. Pałac i ogród miały jej przypominać o pałacu Pitti i ogrodach Boboli w rodzinnej Florencji.

Pałac, który obecnie jest siedzibą Senatu, jest charakterystycznym elementem paryskiej architektury, a ogród jest głównym miejscem rekreacji i wypoczynku na lewym brzegu Sekwany. Największą letnią atrakcją jest Fontanna Medyceuszy (La fontaine Médicis) znajdująca się na lewo od wejścia od strony od placu Edmond-Rostand. W północno-wschodniej części parku, 100 m za sadzawką mieści się kawiarnia. W bardziej spokojnej, zachodniej części parku mieści się jedna z paryskich Statui Wolności (ma 2 m), wykonana z brązu. Oprócz tego w ogrodach znajduje się też pomnik Eugène'a Delacroix – dłuta Jules'a Dalou i pomnik Fryderyka Chopina. W parku znajdują się również korty tenisowe, teatr marionetek, estrada koncertowa, szkoła jazdy konnej.

Ogród Luksemburski pojawia się w powieści Wiktora Hugo Nędznicy. Tu poznają się Mariusz z Kozetą.^[6]

Park krajobrazowy z rozległymi trawnikami. Pole Marsowe – rozległy park, znajdujący się w Paryżu, między wieżą Eiffla na północnym zachodzie i École militaire na południowym wschodzie.

Powierzchnia parku wynosi 24,5 ha.

Nazwa pochodzi od rzymskich Pól Marsowych, na których (zarówno w Rzymie, jak i Paryżu) odbywały się ćwiczenia wojskowe.

Pole Marsowe zostało przeznaczone do tych ćwiczeń w roku 1751, gdy Ludwik XV utworzył szkołę wojskową dla ludzi z biednej szlachty. Odbywały się tam różne wydarzenia rewolucyjne, a także m.in. próby lotów balonem. To właśnie tutaj świętowano zdobycie Bastylii (14 lipca 1789). Przez jakiś czas na Polu Marsowym odbywały się wystawy światowe, których główną atrakcją była wieża Eiffla. W końcu sprzedano dużą część terenu i utworzono ogród.^[8]

Gotycka kaplica z witrażami. Sainte-Chapelle – dwukondygnacyjna kaplica zamkowa położona w centrum dawnej siedziby królewskiej na wyspie Cité w Paryżu.

Ufundowana przez króla Francji Ludwika IX jako miejsce przechowywania cennych relikwii: Chrystusa, z koroną cierniową na czele, oraz świętych patronów Francji. Należy do cennych przykładów architektury gotyckiej ściśle zintegrowanej z gotyckim wystrojem z dziełami malarstwa ściennego i witrażowego oraz rzeźbami zawierającymi bogate treści ideowe podkreślające Chrystusa jako Najwyższego Króla, a co za tym idzie potęgę władzy monarszej we Francji. Swoim wyglądem nawiązuje do relikwiarzy skrzynkowych, powszechnych już w złotnictwie doby romanizmu. Jest przykładem sztuki dworskiej o wysokim znaczeniu dla rozwoju architektury sakralnej, stanowi wzór dla licznych gotyckich kaplic zamkowych w Europie Łacińskiej.

Jej architektem był prawdopodobnie Pierre de Montreuil.^[12]

Pałac w Paryżu, Francja. Pałac Elizejski – obiekt znajdujący się w Paryżu przy rue du Faubourg Saint Honoré nieopodal Pól Elizejskich, będący oficjalną rezydencją prezydenta Francji oraz miejscem posiedzeń Rady Ministrów. Ważni goście podczas wizyt międzynarodowych lokowani są w pobliskim pałacu Hôtel de Marigny.

Historia Pałacu Elizejskiego rozpoczęła się od architekta Armanda Klaudiusza Molleta, który posiadał nieruchomość tuż przy drodze do miasteczka Roule (wtedy na zachód od Paryża, a obecnie przy ulicy Faubourg Saint-Honoré). Z tyłu nieruchomości znajdowały się ziemie królewskie. Architekt sprzedał swoją nieruchomość w 1718 Henrykowi Ludwikowi de La Tour d’Auvergne, hrabiemu Évreux, z którym zawarł umowę, że zaprojektuje mu dom odpowiedni dla królewskiego dworzanina – z przodu będzie dziedziniec, a z tyłu ogrody. Hôtel d'Évreux został skończony i ozdobiony w 1722 i mimo że od tego czasu wielokrotnie był przebudowywany, nadal jest świetnym przykładem stylu z czasów regencji. W chwili śmierci hrabiego w 1753, pałac był jednym z najbardziej podziwianych w całym Paryżu i dlatego kupił go król Ludwik XV Burbon jako rezydencję dla swojej metresy Madame Pompadour. Przeciwnicy metresy okazywali jej swoją nienawiść wypisując wciąż na bramie ten sam napis: „Dom dziwki króla”.

Po śmierci Madame Pompadour pałac wrócił do domeny królewskiej, aż do 1773, kiedy został kupiony przez zamożnego bankiera dworskiego – Nicolasa Beaujon, najbogatszego człowieka we Francji, który potrzebował dla siebie „wiejskiego domku” (wtedy Pałac Elizejski znajdował się poza Paryżem). W pałacu bankier trzymał prywatną kolekcję dzieł najwspanialszych malarzy, a żeby jeszcze bardziej go upiększyć zatrudnił architekta Étienne-Louis Boullée. Beaujon był właścicielem pałacu aż do swojej śmierci, potem gmach przeszedł na własność króla Ludwika XVI Burbona.

Podczas wielkiej rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich, pałac stracił na znaczeniu i został przekształcony w magazyn mebli i drukarnię. W 1814 Rosjanie, którzy okupowali Paryż, urządzili sobie tam swoją siedzibę. Dawne znaczenie Hôtel d’Évreux odzyskał w czasie stu dni Napoleona, kiedy stał się oficjalną siedzibą władz Napoleona. Po 1816 upomniał się o niego król Ludwik XVIII Burbon. W czasie drugiej republiki pałac zmienił nazwę na Élysée National i został oficjalną rezydencją prezydenta republiki.^[13]

Pałac. Luwr – dawny pałac królewski w Paryżu, obecnie mieszczący największe na świecie muzeum sztuki, ponadto mieści wiele instytucji o charakterze naukowym. Jedna z największych historycznych rezydencji w Europie. Stanowi jeden z ważniejszych punktów orientacyjnych Paryża, położony jest przy prawym brzegu Sekwany w obrębie Pierwszej Dzielnicy. W obecnym stanie Luwr jest dziełem renesansowej, barokowej, klasycystycznej i eklektycznej architektury, a jego poszczególne elementy tworzą potężny gmach zbudowany na planie zbliżonym do wydłużonego prostokąta. Składa się z trzech części, najstarszej wschodniej z zabudowaniami wokół Cour Carree, południowej z XVII i XVIII w. oraz północnej z pierwszej połowy XIX w. W kompleksie budynków o całkowitej powierzchni wynoszącej 60 600 metrów kwadratowym znajduje się muzeum liczące około 35 000 dzieł sztuki światowego dziedzictwa od czasów najdawniejszych po połowę wieku XIX, w tym tych o największej sławie jak np. stela z kodeksem Hammurabiego, Nike z Samotraki, Mona Lisa pędzla Leonarda.

U schyłku XII wieku, król Filip II August wzniósł w tym miejscu zamek warowny. W drugiej połowie XIV wieku Karol V Mądry uczynił z zamku rezydencję królewską. W XVI wieku Franciszek I zamienił tę budowlę w monumentalny renesansowy pałac. W 1672, Ludwik XIV przeprowadził się do Wersalu, natomiast w Luwrze zostawił bogatą kolekcję dzieł sztuki antycznej. W 1692, gmach został siedzibą Académie des Inscriptions et Belles Lettres oraz Académie Royale de Peinture et de Sculpture, w roku 1699 Akademia zorganizowała pierwszy Salon wystawowy. Podczas rewolucji francuskiej Zgromadzenie Narodowe wydało dekret o zamienieniu pałacu królewskiego na muzeum.

Położony jest w centrum historycznym Paryża – między prawym brzegiem Sekwany, a ulicą Rivoli oraz ogrodami Tuilerie, a kościołem Saint Germain l’Auxerrois. Luwr położony jest na jednej linii z Polami Elizejskimi, wchodząc w skład tzw. osi historycznej Paryża. Po zniszczeniu podczas Komuny Paryskiej a następnie rozebraniu Pałacu Tuileries oś uległa wydłużeniu o dawny dziedziniec zwany Cour Carrousel.^[15]

Hala wystawowa z przeszklonym dachem. Grand Palais – duża, przeszklona hala wystawowa położona w paryskiej 8 dzielnicy. Hala została zbudowana na wystawę światową jaka odbyła się w Paryżu w 1900 roku.

Grand Palais został zbudowany w tym samy czasie co Petit Palais oraz most Aleksandra III. Celem budowy wszystkich wymienionych budynków było jak najlepsze przyjęcie przez Paryż wystawy Expo.

Zewnętrzna część Grand Palais została zbudowana w stylu neobarokowym końca XIX w.

W 1993 ze względu na szeroko rozwinięte prace restauracyjne Grand Palais został zamknięty na następne 12 lat. Ponowne otwarcie budynku odbyło się oficjalnie 24 września 2005.

Mało znanym faktem jest posiadanie przez Grand Palais dużego posterunku policji, który ma na celu odpowiednią ochronę eksponatów wystawianych podczas wystaw.^[16]

Publiczny park z rzeźbami i fontanną. Jardins du Trocadéro to otwarta przestrzeń w Paryżu, położona w 16. okręgu paryskim, ograniczona od północnego zachodu skrzydłami Palais de Chaillot, a od południowego wschodu Sekwaną i Pont d'Iéna, z Wieżą Eiffla na przeciwległym brzegu Sekwany.

Główny element, zwany Fontanną Warszawską, to długi basen, czyli lustro wodne, z dwunastoma fontannami tworzącymi kolumny wody o wysokości 12 metrów, dwudziestoma czterema mniejszymi fontannami o wysokości czterech metrów i dziesięcioma łukami wodnymi. Na jednym końcu, zwróconym w stronę Sekwany, znajduje się dwadzieścia potężnych armatek wodnych, mogących wystrzelić strumień wody na odległość pięćdziesięciu metrów. Nad długą niecką znajdują się dwie mniejsze niecki, połączone z dolną kaskadami, z których tryskają 32 strumienie wody o wysokości czterech metrów. Fontanny te są jedynymi fontannami wystawowymi, które istnieją do dziś i nadal działają tak, jak kiedyś. W 2011 r. przeprowadzono gruntowną renowację wodociągów fontanny i zainstalowano nowoczesny system pomp.^[17]

Zabytek architektury w kształcie sześcianu. Grande Arche, właściwie: Grande Arche de la Fraternité – pomnik-budynek w biznesowej dzielnicy Paryża – La Défense.

Powstanie Grande Arche poprzedzał międzynarodowy konkurs na jego projekt, który ogłosił ówczesny prezydent Francji – François Mitterrand. Konkurs wygrał Duńczyk – Johann Otto von Spreckelsen (1929–1987) i on zaprojektował „dwudziestowieczną wersję Łuku Triumfalnego” – tym razem nie dla upamiętnienia zwycięstw nad wrogiem, ale dla uczczenia ludzkości i idei humanitarnych. Grande Arche był budowany w latach 1982–1989. Po śmierci von Spreckelsena w 1987, prace dokończył jego wspólnik – architekt Paul Andreu.

Grande Arche został wykonany z białego marmuru karraryjskiego i jest prawie doskonałym sześcianem (szerokość: 108 m, wysokość: 110 m, głębokość: 112 m), a swym wyglądem przypomina hipersześcian. Znajduje się w jednej linii z Łukiem Triumfalnym (Grand Arche jest odchylony z powodów technicznych o 6,33 stopni od linii ze względu na konieczność dopasowania fundamentów do linii metra, kolei oraz autostrady), oba obiekty łączy szeroka Avenue Charles de Gaulle. Pod Grande Arche mieści się stacja metra i RER (Réseau express régional d’Île-de-France, pl. Regionalna sieć ekspresowa Île-de-France) oraz autostrada.

W Grande Arche znajdują się biura francuskiego Ministerstwa Ekologii, Zrównoważonego Rozwoju i Energii. Do 24 kwietnia 2010 roku możliwy był wyjazd panoramiczną windą na szczyt budowli, gdzie znajdował się taras widokowy, restauracja oraz muzea informatyki i gier komputerowych. 4 kwietnia 2010 miała miejsce awaria windy panoramicznej (odpadł jeden z elementów), która nie pociągnęła za sobą żadnych ofiar. Natychmiast zawieszono użytkowanie wind, a do 24 kwietnia pozwolono zwiedzającym korzystać z wind w kolumnach Łuku. W sierpniu 2010 roku zarządca budynku ogłosił ostateczne zamknięcie dachu dla zwiedzających i likwidację istniejących tam muzeów informatyki, gier komputerowych oraz restauracji. Zwolnione pomieszczenia zostały zaadaptowane na biura.^[19]

Rozległe XVII-wieczne ogrody botaniczne. Jardin des plantes, znany również jako Jardin des plantes de Paris, gdy odróżnia się go od innych jardins des plantes w innych miastach, jest głównym ogrodem botanicznym we Francji. Nazwa Jardin des plantes jest obecnie nazwą oficjalną, ale w rzeczywistości jest to eliptyczna forma Jardin royal des plantes médicinales, co wiąże się z pierwotnym przeznaczeniem ogrodu w XVII wieku.

Siedziba Muzeum Narodowego Historii Naturalnej (Muséum national d'histoire naturelle). Jardin des plantes znajduje się w 5. okręgu paryskim, na lewym brzegu Sekwany, i zajmuje 28 hektarów (280 000 m2). Od 24 marca 1993 r. cały ogród i znajdujące się w nim budynki, archiwa, biblioteki, szklarnie, ménagerie (ogród zoologiczny), dzieła sztuki i kolekcja okazów są klasyfikowane jako narodowy zabytek historyczny we Francji (oznaczony jako monument historique).^[23]

Muzeum w Paryżu, Francja. Musée des arts et métiers – muzeum historii techniki założone w 1794 w Paryżu, część Conservatoire national des arts et métiers; najstarsze muzeum techniki na świecie.

Musée des arts et métiers gromadzi i prezentuje urządzenia, modele i rysunki techniczne. Są tam m.in. pionierski pojazd parowy zbudowany w 1769 r. jako ciągnik artyleryjski przez Nicolasa Cugnota, pierwsze silniki spalinowe konstrukcji Étienne'a Lenoira, najstarsze francuskie samochody z przełomu lat 80.i 90. XIX stulecia. Odrębne miejsce zajmuje zespół modeli przedstawiających różne procesy wytwórcze, od młynarstwa aż po metalurgię, wykonanych na podstawie rycin i opisów, zawartych w Wielkiej Encyklopedii Francuskiej z XVIII w. W zbiorach znajdują się też zachowane instrumenty z laboratorium Antoine'a Lavoisiera.

Część szczególnie cennych eksponatów jest zgromadzona w nawie i prezbiterium dawnego kościoła św. Marcina, gdzie było umieszczone wahadło Foucaulta (obecnie znajduje się w Panteonie w Paryżu), dowodzące swym ruchem trwające obroty Ziemi.

Początkowo ekspozycje paryskiego muzeum poświęcone były poszczególnym dziedzinom nauki i techniki, obecnie po wielkiej przebudowie podjętej przed przypadającą w 1994 r. 200. rocznicą utworzenia muzeum ekspozycje te mają charakter problemowy i dotyczą np. zdobywania surowców czy międzyludzkiej komunikacji.

Podobnie jak Conservatoire National des Arts et Métiers, tak i Musée des Arts posiada swoją siedzibę na ulicy rue Réaumur położonej w 3 dzielnicy Paryża. Najbliższą stacją paryskiego metra jest Arts et Métiers.

Muzeum występuje w powieści Wahadło Foucaulta napisanej przez Umberto Eco.^[27]

Muzeum w Paryżu. Musée National d'Art Moderne jest narodowym muzeum sztuki nowoczesnej Francji. Znajduje się w Paryżu i mieści się w Centre Pompidou w 4. okręgu miasta. W 2021 roku zajęło 10. miejsce na liście najczęściej odwiedzanych muzeów sztuki na świecie, z liczbą 1 501 040 zwiedzających. Jest to jedno z największych muzeów sztuki nowoczesnej i współczesnej.

W 1937 roku Musée National d'Art Moderne zastąpiło Musée du Luxembourg, założone w 1818 roku przez króla Ludwika XVIII jako pierwsze muzeum sztuki współczesnej powstałe w Europie, poświęcone żyjącym artystom, których prace miały trafić do Luwru 10 lat po ich śmierci. Już w 1929 roku Auguste Perret wyobrażał sobie, że muzeum zastąpi stary Palais du Trocadero. W 1934 roku podjęto oficjalną decyzję o budowie muzeum sztuki nowoczesnej w zachodnim skrzydle Palais de Tokyo. Ukończone w 1937 roku z okazji Międzynarodowej Wystawy Sztuki i Techniki, zostało tymczasowo wykorzystane do innych celów, ponieważ wystawy sztuki narodowej i zagranicznej indépendant odbywały się wówczas najlepiej w Petit Palais i Musée du Jeu de Paume. Budowę muzeum, które miało zostać otwarte w 1939 roku, przerwała wojna; po mianowaniu pierwszego głównego konserwatora we wrześniu 1940 roku, muzeum zostało częściowo otwarte w 1942 roku, z zaledwie jedną trzecią zbiorów przywiezionych z ukrytych na prowincji skrytek zbiorów narodowych. Prawdziwa inauguracja nastąpiła jednak dopiero w 1947 roku, po II wojnie światowej i po dołączeniu kolekcji szkół zagranicznych z Muzeum Luksemburga, która od 1922 roku znajdowała się w Musée du Jeu de Paume.

W 1947 roku, kiedy muzeum mieściło się w Pałacu Tokijskim, jego kolekcja została znacznie powiększona przez pierwszego dyrektora, Jeana Cassou, dzięki jego szczególnym relacjom z wieloma wybitnymi artystami lub ich rodzinami, takimi jak Picasso i Braque. Wraz z powstaniem Centre Pompidou, w 1977 roku muzeum przeniosło się do obecnej siedziby.

Muzeum posiada drugą co do wielkości kolekcję sztuki nowoczesnej i współczesnej na świecie, po Museum of Modern Art w Nowym Jorku, liczącą ponad 100 000 dzieł sztuki autorstwa 6400 artystów z 90 krajów od czasów fowizmu w 1905 roku. Dzieła te obejmują malarstwo, rzeźbę, rysunek, grafikę, fotografię, kino, nowe media, architekturę i design. Część kolekcji jest wystawiana co dwa lata na przemian w przestrzeni o powierzchni 18 500 metrów kwadratowych podzielonej na dwa piętra - jedno przeznaczone na sztukę nowoczesną (od 1905 do 1960 r., na 5. piętrze), drugie na sztukę współczesną (od 1960 r., na 4. piętrze) oraz 5 sal wystawowych o łącznej powierzchni 28 000 m2 (300 000 stóp kwadratowych) w Centrum Pompidou. Atelier Brancusi mieści się we własnym budynku przylegającym do muzeum.

Dzieła prezentowane w muzeum często się zmieniają, aby pokazać publiczności różnorodność i głębię kolekcji. Na przestrzeni lat na osobnym piętrze (6.) odbyło się wiele ważnych wystaw czasowych sztuki nowoczesnej i współczesnej, w tym wiele wystaw indywidualnych. Od 2010 r. muzeum prezentuje również wyjątkowe wystawy czasowe w swoim oddziale na prowincji, Centrum Pompidou-Metz, w przestrzeni o powierzchni 10 000 metrów kwadratowych podzielonej na 3 galerie, a od 2015 r. w Maladze (Hiszpania) i od 2018 r. w Brukseli (Belgia).^[28]

Wielki kompleks budynków wraz z grobem Napoleona Bonaparte. Les Invalides – wybudowany z inicjatywy króla Ludwika XIV wielki kompleks budynków w Paryżu, na lewym brzegu Sekwany. Od początku istnienia służył jako szpital i pensjonat dla inwalidów wojennych. W swoich salach mógł pomieścić około cztery tysiące chorych i rannych. Kompleks ten składa się z Pałacu Inwalidów, wybudowanego według projektu Libérala Bruanta w stylu klasycystycznym w 1676 oraz Kościoła Inwalidów, wzniesionego w 1706 roku przez Jules'a Hardouin-Mansarta, w którym spoczywają szczątki Napoleona Bonaparte.

W Pałacu Inwalidów znajdują się:

• Musée de l’Armée,
• Musée de l'Ordre de la Liberation,
• Musée des Plans-Reliefs.

Legendarny kabaret Belle Epoque. Moulin Rouge – music-hall i kabaret otwarty 6 października 1889 przez Josepha Ollera, właściciela paryskiej Olympii. Położony w dzielnicy czerwonych latarni niedaleko Montmartre w Paryżu, jest znany z wielkiej, czerwonej imitacji młyna na dachu.

Kabaret od czasu powstania prezentuje przedstawienia taneczne, w których na scenie występują tancerze i tancerki ubrani w kolorowe, wymyślne stroje. Tancerki często prezentują się topless, ozdobione biżuterią lub barwnymi piórami. Na przestrzeni lat Moulin Rouge stało się słynne z wykonywanego tu kankana. Najbardziej znani wykonawcy z Moulin Rouge to między innymi La Goulue, Yvette Guilbert, Jane Avril, Mistinguett i Le Pétomane.

Wygląd i nazwa tego kabaretu jest często kopiowana przez inne kluby na świecie.^[31]

Bulwar Haussmanna – jeden z paryskich bulwarów, położony wzdłuż 8 i 9 dzielnicy Paryża. Długość bulwaru wynosi 2,53 km.

Bulwar powstał za czasów wielkiej przebudowy Paryża, którą wykonał Georges-Eugène Haussmann na polecenie cesarza Napoleona III w trakcie trwania II Cesarstwa.

Przy bulwarze znajdują się słynne paryskie domy handlowe: Galeries Lafayette oraz Printemps. Oba domy są jednymi z najbardziej rozpoznawalnych oraz budynkami Paryża tłumnie odwiedzanymi zarówno przez turystów, jak i przez paryżan.

W przeszłości bulwar zamieszkiwało wiele sławnych osobistości, w tym m.in. pisarz i nowelista Marcel Proust (zamieszkiwał bulwar w latach 1906-1919). Bulwar Haussmanna był także miejscem akcji produkcji telewizyjnej Docudrama, której autorem był Alan Bennett. Bulwar oraz życie codzienne jego mieszkańców były także częstym motywem prac francuskiego Impresjonisty Gustave’a Caillebotte’a.^[35]