Albania - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Duże muzeum historii Albanii. Narodowe Muzeum Historyczne – największe muzeum albańskie otwarte 28 października 1981, z siedzibą w Tiranie, mieszczące się w budynku zaprojektowanym przez grupę architektów pod kierunkiem Envera Faji.

Placówka muzealna położona przy Placu Skanderbega w Tiranie, znana jest przede wszystkim z ogromnej mozaiki, umieszczonej na frontonie budynku, a stanowiącej jeden z symboli stolicy. Mozaika według projektu Josifa Droboniku zajmuje powierzchnię 400 m.kw. i przedstawia trzynaście postaci Albańczyków z różnych okresów ich historii. Cztery kondygnacje muzeum przedstawiają kolejne epoki – od prehistorii po okres komunizmu. Zbiory liczą ponad 4700 eksponatów.

Od 2017 dyrektorem Muzeum jest historyk Dorian Koçi^[1]

Wieża zegarowa w Tiranie, została zbudowana w 1822 r. w Tiranie w Albanii przez Etëhem Bey Mollaj, poetę z Bejtexhinj, który ukończył również meczet Et'hem Bey znajdujący się obok wieży zegarowej. Zegarmistrz Ismail Tufina jako pierwszy zamontował mechanizm zegara w Tiranie w 1822 roku. Jest to zabytek kultury pierwszej kategorii, zatwierdzony 24 maja 1948 r.

Schody składają się z 90 stopni, które biegną spiralnie. Wieża ma 35 metrów wysokości i w tamtych czasach była najwyższym budynkiem w mieście. Od czasu renowacji w 2016 r. naliczono 9 833 zwiedzających, którzy odwiedzili wieżę. Montaż zegara został wykonany przez renomowanych zegarmistrzów z firmy Tufina. Tufina's opiekowali się zegarem od 1822 r. do 1973 r., kiedy to został on siłą usunięty przez reżim komunistyczny.^[3]

Rezerwat przyrody w Albanii. "Niebieskie Oko" to źródło wody i zjawisko naturalne występujące w pobliżu wsi Muzinë w gminie Finiq, w południowej Albanii. Jest to popularna atrakcja turystyczna. Czystą, błękitną wodę rzeki można zobaczyć z głębokości ponad pięćdziesięciu metrów. Nurkowie zeszli na głębokość pięćdziesięciu metrów, ale wciąż nie wiadomo, jaka jest rzeczywista głębokość otworu krasowego.

Zjawisko to znane jest również jako "źródła Bistricë", ponieważ jest to początkowe źródło wody rzeki Bistricë o długości 25 km, która kończy swój bieg w Morzu Jońskim na południe od Sarandë. Źródło znajduje się na wysokości 152 m n.p.m., a jego wydajność wynosi 18400 l/s.

Najbliższy obszar o powierzchni 1,8 km2 (0,69 m²) jest pomnikiem przyrody i charakteryzuje się występowaniem dębów i jaworów. Latem 2004 roku źródło zostało tymczasowo osuszone.

Latem 2017 r. część tego miejsca została spalona przez dziki ogień.^[4]

XII-wieczna forteca i muzeum wojskowe. Zamek w Gjirokastrze – zamek w Gjirokastrze, w południowo-zachodniej Albanii.

Zamek jest ulokowany na wysokim skalistym wzniesieniu, dominującym nad południową, starą częścią miasta. Pierwsze fortyfikacje w tym miejscu wzniesiono w tym miejscu w XII wieku. Stanowił ważny ośrodek władzy w Despotacie Epiru, w czasach Gjina Bua Spaty. W 1417 twierdza została zdobyta przez Turków osmańskich, po krótkim oblężeniu. Obszerny opis zamku pozostawił w swoich relacjach z Bałkanów Ewlija Czelebi, który odwiedził go w 1672.

Z czasem popadł w ruinę, ale został odbudowany po 1812 przez Alego Paszę. Jest jedną z największych zachowanych twierdz na ziemiach albańskich, otoczonych przez pięć wież, do jej murów przylega wieża zegarowa i cerkiew. W okresie rządów Ahmeda Zogu pełnił funkcję więzienia. Po 1944 przetrzymywano w nim więźniów politycznych.

Współcześnie zamek jest otwarty dla zwiedzających. W jego murach znajduje się muzeum militariów z okresu II wojny światowej oraz amerykański samolot zwiadowczy Lockheed T-33, który w 1957 lądował awaryjnie na terytorium Albanii. Na dziedzińcu zamku corocznie odbywa się festiwal folklorystyczny.^[6]

Ruiny weneckiego zamku na wzgórzu. Zamek Rozafy – zamek w pobliżu Szkodry, w północno-zachodniej Albanii.

Według legendy nazwa twierdzy pochodzi od imienia kobiety – Rosaphy (Rozafy), którą żywcem zamurowano w murach zamku, aby jego mury nie zawaliły się po raz kolejny.

Zamek wznosi się na skalistej górze, na południe od Szkodry, otoczony rzekami Buna i Drin. W przeszłości otoczony terenami podmokłymi, z własnym ujęciem wody był niezwykle trudny do zdobycia. Z uwagi na swoje strategiczne położenie wzgórze, na którym zbudowano zamek było zamieszkane od czasów antycznych. Na wzgórzu miała znajdować się twierdza iliryjska, opanowana przez Rzymian w 167 p.n.e. Badania prowadzone na terenie twierdzy przez zespół kierowany przez prof. Piotra Dyczka doprowadziły w latach 2011–2012 do odkrycia jednego z najważniejszych ośrodków iliryjskich w północnej części Albanii.

Zamek, który przetrwał do dnia dzisiejszego, pochodzi z czasów dominacji weneckiej. Po przejęciu Rozafat w 1396 Wenecjanie dokonali jego przebudowy i umocnienia. W czasach osmańskich zamek stanowił centrum administracyjne do 1863, kiedy urzędnicy przenieśli się do miasta. W historii Albanii znany jest przede wszystkim z heroicznej obrony przeciwko Turkom osmańskim w czasie bitwy o Szkodrę 1478-1479. Był także oblegany przez wojska czarnogórskie w czasie I wojny bałkańskiej. 7 kwietnia 1939 w czasie włoskiej inwazji na Albanię dwóch oficerów albańskich ostrzeliwało z zamku oddziały włoskie, dopóki nie skończyła im się amunicja.

Zamek zachował się w dobrym stanie i jest udostępniony do zwiedzania. Łączna długość murów przekracza 600 m, otaczają one obszar o powierzchni 9 ha.^[7]

Meczet. Meczet Ołowiany – meczet znajdujący się w Szkodrze, w północno-zachodniej Albanii.

Nazwa meczetu pochodzi od ołowiu, którym zostały pokryte kopuły świątyni. Wzniesiono ją w latach 1773–1774, inspirując się meczetami stambulskimi, na polecenie Mehmeta Paszy Bushatliego, w tym czasie paszy szkoderskiego. Bloki kamienne, z których zbudowano ściany, wydobyto we wsiach Gur i Zi. Pierwszym imamem świątyni został Hadżi Ahmet Misria, pochodzący z Egiptu.

Meczet jest zlokalizowany na południe od dominującej nad miastem twierdzy Rozafat. leży w terenie podmokłym. Po trzęsieniu ziemi w 1837 rzeka Drin zmieniła bieg i zalała okolice świątyni. Obecnie w otoczeniu meczetu nie ma domów mieszkalnych, a jedynie pola uprawne.

Świątynię co najmniej trzykrotnie poddano restauracji (1863, 1920, 1963). Największe zniszczenia świątyni odnotowano podczas I wojny światowej. Ołowiane kopuły zostały zdewastowane przez wojska austro-węgierskie okupujące Szkodrę, w gruzach legł minaret, odbudowany w 1920, z inicjatywy Xhelala Bushatlliego. W 1948 obiekt został wpisany na listę religijnych zabytków kulturowych Albanii. Minaret ponownie uległ zniszczeniu w 1967, prawdopodobnie od uderzenia pioruna.

W 1967, po ogłoszeniu Albanii państwem ateistycznym, Meczet Ołowiany został zamknięty, ale jako pomnik kultury nie został rozebrany. 16 listopada 1990 odbyło się w nim pierwsze po okresie ateizacji nabożeństwo, któremu przewodniczył Hafiz Sabri Koçi. W czasie kampanii przed wyborami 1991 wokół świątyni doszło do starć policji z miejscowymi muzułmanami. W styczniu 2021, w czasie powodzi wnętrze meczetu zostało zalane wodą. W czasie wizyty premiera Albanii Ediego Ramy w Turcji w styczniu 2021 podpisano umowę dwustronną zakładającą sfinansowanie restauracji meczetu przez Turcję.^[11]

Muzeum, Okręg Berat, Albania. Muzeum Ikon Onufrego – największe albańskie muzeum poświęcone największemu albańskiemu twórcy ikon Onufremu, utworzone 27 lutego 1986, z siedzibą w Beracie.

Muzeum zostało założone wewnątrz katedry Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny na terenie zamku w Beracie.

Kolekcja muzeum składa się ze 173 wybranych eksponatów z cerkwi i klasztorów z Albanii. 106 z nich to ikony, a 67 to obiekty sztuki sakralnej.

Muzeum posiada zbiory z okresu średniowiecza, głównie związane z bizantyjską i post-bizantyjską sztuką chrześcijańską. Należą do nich zbiory ikon. W zbiorach muzeum znajdują się dzieła najważniejszych albańskich twórców ikon, m.in. takich jak: Onufry, Nikolla, Dawid Selenica, Kostandin Shpataraku, Gjon Çetiri, Naum Çetiri, Gjergj Çetiri, Nikolla Çetiri, czy Ndin Çetiri.

Jednym z najcenniejszych obiektów sztuki sakralnej prezentowanych w muzeum jest ikonostas z 1806 roku będący oryginalnym ikonostasem katedry Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny. Ikonostat wypełnia wszystkie trzy nawy świątyni. Zawiera dwa rzędy ikon. 12 dużych i 27 małych, trzy wrota diakońskie, północne i południowe. Na jego koronie umieszczono rzeźbę orła z rozpostartymi skrzydłami - symbol Albanii. Za twórców prac snycerskich w części głównej uważa się dwóch mistrzów Andoniego i Stefaniego. Twórcami 27 małych ikon oraz 7 dużych są pisarze z rodziny Çetiri pod kierownictwem mistrza Gjona Çetiri.^[14]

Cerkiew Trójcy Świętej – prawosławna cerkiew w Beracie, okręg Berat, w Albanii. Usytuowana jest na wzgórzu Starego Miasta wewnątrz zamku, przy drugim rzędzie murów miejskich.

Wewnątrz cerkwi zachowała się kamienna płyta z nazwiskiem Andronikosa Palaiologosa, wojskowego gubernatora miasta i prowincji Belgrade (obecnie Bearat) w latach 1302–1326, za panowania cesarza bizantyńskiego Andronika II Paleologa. Przypuszcza się, że to właśnie Andronikos Palaiologos był fundatorem świątyni.

Cerkiew została odbudowana techniką clausonage technique (kamienie otoczone cegłami) na planie krzyża wpisanego w kwadrat, techniką charakterystyczną dla bizantyjskich kościołów z obszaru południowej Albanii w XII–XV wieku. Na ścianach cerkwi zachowały się fragmenty fresków anonimowych twórców z XIV w.

Po ogłoszeniu w 1967 przez Envera Hodżę „Rewolucji Ideologicznej i Kulturalnej” i deklarowaniu Albanii pierwszym na świecie państwem ateistycznym, rozpoczęły się represje wobec wszystkich wspólnot religijnych i kościołów w Albanii. Obiekty sakralne przejęło państwo, większość z nich zostało zdewastowanych, a nawet zburzonych. Jak większość obiektów sakralnych cerkiew Trójcy Świętej przez ponad 30 lat ulegała zniszczeniom.

W 1948 obiekt został wpisany na listę religijnych zabytków kulturowych Albanii (Objekte fetare me statusin Monument Kulture).^[18]

Meczet Muradie lub Ołowiany Meczet jest zabytkiem kultury Albanii, znajdującym się we Vlorë. Meczet został zbudowany w 1537 r. przez słynnego osmańskiego architekta tureckiego Mimara Sinana za panowania sułtana Sulejmana Wspaniałego. Budowę ukończono w 1542 roku.

Meczet znajduje się w centrum Vlory, na centralnym placu, otoczonym z czterech stron drogami. Znajduje się na zachód od ulicy Sadik Zotaj, na południe od ulicy Lef Sallata i na wschód od ulicy Papa Kristo Negovani.

Konstrukcja składa się z budynku głównego i minaretu. Ten pierwszy ma powierzchnię około 10-11 metrów kwadratowych, natomiast minaret ma długość 18 metrów. W przeszłości meczet posiadał również portyk, który został później zniszczony. Meczet ma kopułę z podstawą w kształcie wielokąta, łukowate okna i klasyczne trójkątne formy wieńczące ściany boczne. Cegła meczetu Muradie ma warstwy w dwóch różnych kolorach. Widoczny jest także kontrast między fakturą, jakością, kolorem, a także wielkością i kolejnością cegieł użytych do budowy islamskiej sali modlitewnej w porównaniu z większymi białymi, cyzelowanymi kamieniami użytymi do budowy minaretu.

Uważa się, że ten zabytek kultury został zaprojektowany przez wybitnego albańskiego architekta Mimara Sinaniego, czołowego budowniczego meczetów w Imperium Osmańskim i autora Wielkiego Meczetu Sulejmaniego w Stambule.^[19]

Muzeum, Korcza, Albania. Narodowe Muzeum Sztuki Średniowiecznej w Korczy – największe albańskie muzeum ze sztuką średniowieczną, utworzone 24 kwietnia 1980, z siedzibą w Korczy.

Muzeum posiada zbiory z okresu średniowiecza, głównie związane z bizantyjską i post-bizantyjską sztuką chrześcijańską. Należą do nich zbiory ikon, rzeźb kamiennych i drewnianych, ozdób metalowych. Najważniejszą kolekcją muzeum jest zbiór ponad 6500 ikon, uważany za jeden z ważniejszych w Europie. Na stałej wystawie prezentowanych jest około 200 ikon z okresu XIII – XIX wieku. W zbiorach muzeum znajdują się dzieła najważniejszych albańskich twórców ikon, m.in. takich jak: Onufry, Nikolla, Dawid Selenica, Kostandin Shpataraku, Kostandin Jeromonak, Kostandin i Athanas Zografi, Terpo Zografi, Efthim Zografi, Gjon Çetiri, Naum Çetiri, Gjergj Çetiri, Nikolla Çetiri, Ndin Çetiri, Joan Cetiri Grabovari.

Bardzo ważnym wydarzeniem w historii muzeum było nawiązanie współpracy z Muzeum Bizantyjskim w Salonikach. W wyniku wspólnych prac w Salonikach odrestaurowano 88 najważniejszych ikon z kolekcji muzeum. 14 marca 2006 roku 72 z nich zostało zaprezentowanych na czasowej wystawie w Salonikach.^[23]