Serbia - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Eksponaty lotnicze w unikalnym budynku. Muzeum Lotnictwa w Belgradzie zostało założone w 1957 roku. przy Dowództwie Lotnictwa Wojskowego. Od 1989 roku muzeum mieści się w nowoczesnym, szklano-betonowym budynku na belgradzkim lotnisku Nikola Tesla.

Zbiory muzeum obejmują ok. 200 samolotów i helikopterów, z czego wewnątrz budynku zwiedzający mogą zobaczyć 50 i około 10 poza nim. Niektóre eksponaty nie są udostępnione zwiedzającym i czekają na renowację. Wśród nich do najcenniejszych należy jedyny zachowany w świecie włoski samolot myśliwski Fiat G.50.

W muzeum znajduje się także zrekonstruowany samolot Ivana Saricia, mieszkańca Suboticy, który jako pierwszy na terenie dzisiejszej Serbii odbył lot w 1910 roku.

Oprócz samolotów konstrukcji jugosłowiańskiej w muzeum znajduje się także kolekcja samolotów, które w okresie II wojny światowej znajdowały się w wyposażeniu wojsk jugosłowiańskich. Znajdują się tu m.in. takie samoloty, jak Hawker Hurricane, Supermarine Spitfire, Republic P-47 Thunderbolt, Jak-3, Ił-2, Me 109G-2 i inne.

Po dokonanych przez NATO bombardowaniach terytorium FR Jugosławii, muzeum zdobyło wiele eksponatów, związanych z tym wydarzeniem. Najważniejsze są m.in. części amerykańskich myśliwców F-16 zestrzelonych przez jugosłowiańskich przeciwlotników. Czołowe miejsce w tej kolekcji zajmuje F-117 - jedyny zestrzelony przez nieprzyjaciela amerykański samolot o cechach obniżonej wykrywalności.^[2]

Niezwykły pomnik wojny na Bałkanach. Pobednik to pomnik w Górnym Mieście Twierdzy Belgrad, wzniesiony dla upamiętnienia zwycięstwa Serbii nad Osmanami i Austro-Węgrami podczas wojen bałkańskich i I wojny światowej. Odlany w 1913 r., wzniesiony w 1928 r. i mierzący 14 metrów wysokości, jest jednym z najsłynniejszych dzieł Ivana Meštrovicia. Jest to również jedna z najczęściej odwiedzanych atrakcji turystycznych Belgradu i najbardziej rozpoznawalny punkt miasta.

Jest to stojąca postać męska z brązu, naga, z sokołem w lewej ręce i mieczem w prawej (symbole pokoju i wojny), wymodelowana przez rzeźbiarza Ivana Meštrovicia, ustawiona na cokole w formie doryckiej kolumny na wysokiej sześciennej podstawie, zaprojektowanej przez architekta Petara Bajalovicia. Posąg spogląda na zbieg rzek Sawy i Dunaju oraz na rozległą równinę panońską w kierunku bardzo odległej Fruškiej Gory (do 1918 r. będącej domeną Austro-Węgier) i jest prawdopodobnie najpotężniejszym i najpopularniejszym wizualnym symbolem Belgradu.

W październiku 2019 r. figura została zdjęta z kolumny w celu przeprowadzenia naprawy. Po renowacji powróciła na cokół 14 lutego 2020 r.^[4]

Amidža Konak to XIX-wieczna rezydencja w stylu tureckim, położona w starej części miasta Kragujevac w środkowej Serbii. Została zbudowana w latach 1819-1824 przez serbskiego księcia Miloša Obrenovića, a nazwę wzięła od imienia Simy Milosavljević-Paštrmac, zwanej Amidža, serbskiej hajduczki i pracownicy dworu Obrenovića. Z dużego kompleksu budynków, który istniał za czasów Miloša Obrenovića, pozostał tylko Konak Amidža. Niedaleko znajdował się Konak Milosza, zniszczony w 1941 roku podczas II wojny światowej, a także Konak Księżnej Ljubicy, który spłonął w 1884 roku.

Amidža Konak służyła jako rezydencja Sima i jego kolegów, którzy przejeżdżali przez Kragujevac, a obecnie pełni funkcję muzeum narodowego.

Jest częścią sieci Zabytków Kultury o Wielkim Znaczeniu.^[10]

Październik w Kragujevac Memorial Park, znany również jako Šumarice Memorial Park, to miejsce w pobliżu Kragujevac, Serbia, gdzie 21 października 1941 roku, podczas II wojny światowej, niemieckie siły okupacyjne dokonały egzekucji około 2800 mężczyzn i chłopców z tego miasta. Wśród zabitych były setki uczniów szkół średnich. W miejscu masakry znajduje się Muzeum 21 Października, zaprojektowane przez architekta Ivana Anticia.

Wśród pomników znajdujących się w parku można wymienić pomnik zamordowanych uczniów i ich nauczycieli (pomnik "Przerwany lot") autorstwa rzeźbiarza Miodraga Živkovića; "Pomnik bólu i buntu" rzeźbiarza Ante Gržetića; pomnik "Sto za jeden" autorstwa Nandora Glida; pomnik "Opór i wolność" autorstwa Gržetića; oraz pomnik szewców ("Kryształowy kwiat") autorstwa architekta Nebojzy Delji. Na terenie kompleksu znajduje się także pomnik Słowaków poległych podczas I wojny światowej oraz stary cmentarz wojskowy z pomnikiem serbskiego żołnierza.

W grudniu 2020 r. odbyła się wystawa poświęcona obozowi koncentracyjnemu i zagłady Jasenovac.^[12]

Klasztor w Serbii. Monaster Grgeteg – prawosławny klasztor w kompleksie Fruškiej Gory. Święto monasteru przypada w dzień Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja.

Dokładny czas powstania oraz fundator monasteru nie są znane. Najprawdopodobniej powstał on między upadkiem Despotowiny w 1459 a ostatecznym podporządkowaniem sobie Sremu przez Turków w 1521. W XVI–XVIII w. należał do zamożnych serbskich wspólnot monastycznych, był w stanie wykupić od Turków swoje winnice, ogrody i pola oraz opłacać nałożone przez nich podatki od produkcji rolnej. W 1702 był zamieszkiwany przez 25 mnichów.

W 1739 w klasztorze Grgeteg schronili się mnisi z monasteru Slanci, uciekający z Serbii w granice austriackie z obawy przed Turkami. W tym samym roku do monasteru przeniesiono kilka ikon z kaplicy patriarchów serbskich. Monaster został spalony w czasie wojny turecko-austriackiej w 1688, przez co został całkowicie porzucony. Odbudowę klasztoru podjęto w 1691, kiedy też ponownie osiedlili się w nim mnisi. W 1841 kompleks budynków klasztornych ucierpiał w pożarze, po czym został odnowiony po raz kolejny. W XIX w. wykonano również nowy ikonostas dla głównej cerkwi klasztornej, zastępując dawny, osiemnastowieczny, składający się z 85 ikon, z których do naszych czasów przetrwały dwie.

Na przełomie XIX i XX wieku monaster Grgeteg został całkowicie przebudowany z inicjatywy jego przełożonego, archimandryty Hilariona (Ruvarca). W latach 1902–1904 powstał wykonany z metalu i marmuru ikonostas z 21 ikonami autorstwa Uroša Predicia i drewnianymi carskimi i diakońskimi wrotami. Artysta wykonał ikonostas z naruszeniem niektórych zasad ich tradycyjnego konstruowania: ikony Chrystusa i Matki Bożej znalazły się w drugim rzędzie, nie zaś po obydwu stronach carskich wrót, wizerunek Trójcy Świętej pojawił się w rzędzie świąt, obok ikon Narodzenia Pańskiego i Zmartwychwstania. Całość wieńczy postać Chrystusa na krzyżu.

Wnętrze głównej cerkwi klasztornej nie jest dekorowane freskami o tematyce religijnej, a jedynie malowidłami z motywami florystycznymi. Współczesny wygląd świątynia ta przybrała w czasie restauracji wykonywanej od 1898 do 1901 według planów architekta Hermana Bolea, poświęcenie obiektu miało miejsce 10 czerwca 1901. W czasie II wojny światowej klasztor poważnie ucierpiał. Jego odbudowa była prowadzona stopniowo od 1953 do 1988.^[13]

Klasztor Staro Hopovo to serbski klasztor prawosławny na górze Fruška Gora w północnej Serbii, w prowincji Wojwodina. Zgodnie z tradycją, klasztor został założony przez biskupa Maksima. Pierwsza wiarygodna wzmianka o klasztorze pochodzi z lat 1545/1546. Na podstawie danych z 1751 r. można stwierdzić, że istniał wcześniejszy kościół o drewnianych ścianach pod wezwaniem św. Stara cerkiew, która zawaliła się w wyniku trzęsienia ziemi, została w 1752 r. zastąpiona zachowaną jednonawową budowlą pod wezwaniem św. Prace snycerskie przy ikonostasie w Starym Hopowie ukończono w 1793 r., a malowidła wykonali Janko Halkozović i Kuzman Kolarić.

Klasztor Staro Hopovo został uznany za Pomnik Kultury o Wyjątkowym Znaczeniu w 1990 roku i jest chroniony przez Republikę Serbską.^[16]

Twierdza Pirot lub Momchilov grad znajduje się w miejscowości Pirot w Serbii. Została zbudowana w XIV wieku przez bułgarskiego rozbójnika i lokalnego władcę Momchila. W 1344 r. regencja zawarła kolejny sojusz z Bułgarią, który wymagał oddania Philippopolis i dziewięciu innych miast w północnej Tracji, położonych wzdłuż rzeki Evros. Po ich zajęciu Iwan Aleksander powstrzymał się jednak od bezpośrednich działań przeciwko siłom Jana VI Kantakouzenosa działającym w południowej i wschodniej Tracji. W tym samym czasie Momchil, były rozbójnik, któremu Kantakouzenos powierzył kontrolę nad Meropami w górach Rodopów, przeszedł na stronę regencji. Miała ona służyć jako obrona przed Turkami wzdłuż starożytnej rzymskiej drogi zwanej Via Militaris, która łączyła Belgrad z Konstantynopolem.

Twierdza Pirot została uznana za Pomnik Kultury o Wielkim Znaczeniu w 1979 roku i jest chroniona przez Republikę Serbską.^[19]