Amsterdam - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Wielkie muzeum kultury i sztuki. Ermitaż w Amsterdamie to muzeum filialne Muzeum Ermitażu w Sankt Petersburgu w Rosji, znajdujące się nad brzegiem rzeki Amstel w Amsterdamie. Muzeum mieści się w dawnym Amstelhof, budynku w stylu klasycznym z 1681 roku. Od 24 lutego 2004 r. do 19 czerwca 2009 r. w przyległym budynku Neerlandia odbywały się niewielkie wystawy, a główne muzeum zostało otwarte.

Jest to obecnie największa satelita Muzeum Ermitażu, o łącznej powierzchni 12 846 m2 (138 270 stóp kwadratowych) i wpisuje się w plan muzeum, aby udostępnić swoje zbiory większej liczbie osób. Powierzchnia wystawowa zajmuje 2 172 m2 (23 380 stóp kwadratowych) i mieści się w dwóch dużych salach wystawowych oraz mniejszych pomieszczeniach wystawowych. Na pozostałej powierzchni znajdują się sale wykładowe, biura i pomieszczenia dla personelu oraz restauracja.^[3]

Muzeum z europejskimi arcydziełami. Rijksmuseum – holenderskie muzeum narodowe w Amsterdamie na Museumplein; jedna z głównych atrakcji turystycznych tego miasta.

Wśród zbiorów Rijksmuseum znajdują się nie tylko cenne dzieła malarskie, lecz także grafiki, rzeźba, sztuka użytkowa i rękodzieło. Kolekcja malarstwa to ponad 5 tysięcy obrazów reprezentujących malarstwo holenderskie i światowe XV-XIX wieku. Kolekcja malarstwa zawiera dzieła takich malarzy jak: Jacob van Ruisdael, Frans Hals, Johannes Vermeer, Rembrandt i uczniów Rembrandta. Ważna jest także kolekcja sztuki azjatyckiej.

Muzeum, pod nazwą Nationale Kunst-Gallerij, powstało w 1800 w Hadze, a w 1808 zostało przeniesione do Amsterdamu. Dokonał tego król Ludwik Napoleon, brat Napoleona Bonapartego. Obrazy takie jak np. Wymarsz strzelców Rembrandta, które były własnością miasta, weszły w skład kolekcji muzeum (obraz ten znajduje się w osobnej sali od roku 1906).

W 1885 muzeum przeniesiono do obecnej siedziby, wybudowanej przez holenderskiego architekta Pierre'a Cuypersa, która łączyła elementy architektury gotyckiej i renesansowej. Muzeum zajmuje główne miejsce na Museumplein w pobliżu Muzeum Vincenta van Gogha i Stedelijk Museum.^[5]

XVII-wieczne domowe studio holenderskiego mistrza. Rembrandthuis – budynek przy Jodenbreestraat, w centrum Amsterdamu, gdzie mieszkał i malował holenderski malarz Rembrandt van Rijn w latach od 1639 do 1658 roku, aż do bankructwa i licytacji nieruchomości.

Dom został zbudowany w 1606, w roku 1627 został znacznie przebudowany, a rekonstrukcji prawdopodobnie dokonał Jacob van Campen. W latach 1658 do 1911 kamienica zamieszkiwana była przez kilkanaście różnych rodzin. W roku 1906 dom był w katastrofalnym stanie i jedynie ze względu na słynnego byłego właściciela nie został rozebrany. W tej sytuacji podjęto akcję dla jego ratowania i 28 marca 1907 miasto Amsterdam wykupiło Het Rembrandthuis. Odrestaurowano go w latach 1907-1911. W 1911 zamieniony został w muzeum.

Muzeum domu Rembrandta (Museum het Rembrandthuis) wystawia obrazy Rembrandta, znaczną kolekcję jego rysunków i miedziorytów oraz obrazy holenderskiego malarza Jozef Israëlsa. Wnętrza, w których Rembrandt mieszkał i pracował, zostały odtworzone między innymi na podstawie niektórych obrazów malarza lub jego uczniów.^[7]

Piana lub Fotografiemuseum Amsterdam to muzeum fotografii znajdujące się przy Keizersgracht w Amsterdamie, w Holandii. W muzeum w każdym momencie organizowane są cztery różne wystawy, na których prezentowane są różne gatunki fotografii, takie jak dokument, sztuka i moda. Oprócz dużych wystaw znanych fotografów, Foam prezentuje także prace młodych i początkujących fotografów w ramach krótszych wystaw.

Dwie warte uwagi wystawy to Henri Cartier-Bresson - A Retrospective, prace Henri Cartier-Bressona, oraz Richard Avedon - Photographs 1946-2004, duża retrospektywa Richarda Avedona. Latem 2016 r. w Foam zaprezentowano dużą wystawę retrospektywną Helmuta Newtona.

W muzeum znajduje się kawiarnia, biblioteka, księgarnia oraz galeria handlowa Foam Editions. Muzeum wydaje również kwartalnik - międzynarodowy magazyn fotograficzny Foam Magazine.^[9]

Największy zbiór dzieł Van Gogha. Van Gogh Museum – muzeum w Amsterdamie poświęcone sztuce Vincenta van Gogha i czasom, w których żył. Aktualnie znajduje się tam ponad 200 obrazów mistrza, 500 jego rysunków i 700 listów; jest to największa taka kolekcja na świecie. Oprócz tego zgromadzono tam wiele innych związanych z nim pamiątek, m.in. fotografii i rzeczy osobistych. W muzeum podziwiać można także inne dzieła sztuki – prace przyjaciół malarza: m.in. Paula Gauguina, Toulouse-Lautreca oraz artystów, których van Gogh podziwiał, jak Léon Lhermitte i Jean-François Millet, organizowane są wystawy sztuki dziewiętnastowiecznej. Najstarsze eksponaty pochodzą z 1840, najmłodsze z roku 1920.

W bibliotece muzeum znajduje się ponad 24 000 książek i 4500 innych publikacji, takich jak katalogi wystawowe i artykuły prasowe. Do zbiorów włączono dziewiętnastowieczną kolekcję piśmiennictwa należącą do Arti et Amicitiae – amsterdamskiego stowarzyszenia artystów. Zasoby biblioteki wzbogacane są każdego roku o około 1000 publikacji.

Gmach Muzeum van Gogha został oddany do użytku w 1973, w 1999 został wyremontowany i częściowo przebudowany. Po dziesięciomiesięcznej renowacji otwarcia dokonała Beatrycze – królowa Holandii.^[13]

Heiligeweg to ulica w Amsterdamie, która dawniej prowadziła od Kapel ter Heilige Stede do Kalverstraat. Rosnąca liczba pielgrzymów do tego sanktuarium sprawiła, że konieczna była nowa ulica prowadząca od Sloten do sanktuarium, która zyskała miano Świętej Drogi.

Pomiędzy Kalverstraat a Singel można zobaczyć część Świętej Drogi w jej pierwotnej, średniowiecznej formie, ponieważ budowle wzniesione podczas średniowiecznej rozbudowy miasta można znaleźć tutaj, poza Bramą Świętej Drogi). Droga prowadziła mniej więcej wzdłuż obecnej Leidsestraat i dalej, przez (obecnie zaginioną) Heiligewegse Vaart (później nazwaną Overtoomse Vaart, a od 1902 r. po prostu Overtoom). Z Overtoom przez Schinkel trasa Heiligeweg prowadziła dalej przez Sloterkade i Sloterstraatweg (obecnie Rijnsburgstraat i Sloterweg) do Sloten. Odcinki między Sloten a Haarlemem zostały pochłonięte przez Haarlemmermeer. Duża część trasy między Sloten a Overtoomse Sluis jest nadal obecna (Sloterweg i Sloterkade). Duża część zniknęła z powodu budowy parku biznesowego.

Do około 1500 r. była to jedna z najważniejszych tras lądowych między Amsterdamem a Kennemerlandem, a stamtąd - z resztą Holandii. W 1904 r. tramwaj elektryczny nr 1 zastąpił kursujący od 1877 r. tramwaj konny na trasie Leidscheplein - Amstelveenscheweg. Obecnie ulica Święta jest ulicą handlową łączącą dwie popularne ulice handlowe Kalverstraat i Leidsestraat. W połowie drogi wzdłuż Heiligeweg znajduje się Voetboogstraat z Rasphuispoortje z 1603 roku.^[16]

Wiekowe ogrody botaniczne. Hortus Botanicus Amsterdam – jeden z najstarszych ogrodów botanicznych na świecie, założony w 1638 roku. Znajduje się na przedmieściach Amsterdamu w Plantage. W kolekcji ogrodu znajduje się około 4 tysięcy gatunków roślin.

Idea utworzenia ogrodu botanicznego w Amsterdamie narodziła już w 1618 roku. Wówczas to grupa farmaceutów i lekarzy wnioskowała o jego powołanie w celu poprawienia znajomości roślin leczniczych. Ogród powstał po decyzji rady miejskiej Amsterdamu 12 listopada 1638 roku. Zmieniał kilkukrotnie położenie w związku z ekspansją miasta i ostatecznie trafił na stałe miejsce w 1682 roku. Do jego rozwoju w XVII wieku przyczynił się zwłaszcza kupiec i botanik Jan Commelin (1629–1692) oraz burmistrz Amsterdamu Joan Huydecoper van Maarsseveen (1625–1704). Na terenie ogrodu znajduje się kilka zabytkowych obiektów. Pawilon heksagonalny pochodzi z końca XVII wieku, brama wejściowa z początku XVIII wieku, oranżeria zbudowana została w 1875 roku, z początku XX wieku pochodzi palmiarnia i laboratorium Hugo de Vriesa.

Ogród jest od 1987 roku placówką niezależną. Zatrudnionych jest w nim ok. 35 pracowników wspieranych przez kilkudziesięciu wolontariuszy. Instytucja funkcjonuje dzięki dochodom z opłat wejściowych, kawiarni i sklepu, centrum spotkań oraz dotacjom osób prywatnych i instytucji.^[17]

Huis Marseille, Museum for Photography to najstarsze muzeum fotografii w Amsterdamie, otwarte w 1999 roku. Huis Marseille było pierwszym muzeum fotografii w Holandii, gdy zostało otwarte w 1999 roku; od tego czasu otwarto Nederlands Fotomuseum w Rotterdamie, Fotomuseum Den Haag w Hadze i FOAM w pobliskim budynku. Muzeum mieści się w rezydencji zbudowanej ok. 1665 r. dla francuskiego kupca i obejmuje 13 pomieszczeń wystawowych oraz odrestaurowany pokój w stylu Ludwika XIV; w latach 2007-2013 budynek został odrestaurowany, a muzeum powiększyło się o sąsiedni budynek.

Wystawy zazwyczaj wykorzystują całą przestrzeń i prezentują głównie fotografię dokumentalną. Były to m.in. projekt Soczi Roba Hornstry, fotografie Kioto Jacqueline Hassink, Ring Portraits Sarkisa, prace Juula Kraijera oraz prace różnych fotografów przedstawiające taniec.^[19]

Zabytkowa wieża z karylionem. Munttoren albo Munt wieża, pozostałość po średniowiecznych murach w Amsterdamie. Położona jest przy placu o nazwie Muntplein, obok miejsca, gdzie rzeka Amstel i kanał Singel spotykają się.

Dolna część Munttoren wygląda jak typowa wieża obronna ze średniowiecznych murów i stanowiła niegdyś część bramy miejskiej (Regulierspoort) w murach Amsterdamu. Zbudowano ją w latach 1480-1487, a składała się z dwóch wież i mieszkania strażnika.

Górna część Munttoren pochodzi z innej już epoki i przypomina wieżę kościoła z XVII wieku. Nadbudował ją Henryk de Keyser w roku 1619. Umieszczono w niej wielki czterotarczowy zegar, pod którym widnieje data 1620.

Nazwa wieży pochodzi z roku 1673, kiedy to podczas francuskiej okupacji nie można było bezpiecznie przewozić złota do Dordrechtu i Enkhuizen na krótko ulokowano w niej mennicę miejską. Po wojnie mennica wróciła do Dordrechtu, ale nazwa pozostała. W roku 1699 dodano zegar z kurantami, zaprojektowany przez Francois Hemony.

Wartownia nie ma oryginalnego średniowiecznego pochodzenia, ale jest XIX-wieczną fantazją. Oryginalny dom strażnika, który przetrwał bez szwanku pożar z 1618 roku, został zastąpiony nowym budynku w latach 1885-1887 w stylu neorenesansu. Tunel został dodany do budynku w okresie 1938-1939 aktualizacji.^[26]

Hollandsche Manege w Amsterdamie to najstarsza szkoła jazdy konnej w Holandii, której początki sięgają 1744 roku. Obecny budynek, wzorowany na Hiszpańskiej Szkole Jazdy w Wiedniu, został zbudowany w 1882 roku. Budynek został uznany za rijksmonument.

W Hollandsche Manege zamożni mieszkańcy Amsterdamu i członkowie holenderskiego rodu królewskiego mogli ćwiczyć swoje umiejętności jeździeckie. Pierwotny budynek Hollandsche Manege został zbudowany w 1744 r. i stał na rogu kanałów Lijnbaansgracht i Leidsegracht. W kompleksie znajdowały się stajnie dla 60 koni oraz pomieszczenia mieszkalne dla trenera koni. Na górnym piętrze domu trenera koni Wolfgang Amadeusz Mozart i jego siostra Marianna dali w 1766 r. występ.

Ujeżdżalnia została zburzona w 1881 r., gdy kanał Leidegracht został przedłużony aż do kanału Singelgracht. Na jej miejsce w 1882 roku wybudowano nowy budynek w stylu neoklasycznym przy Vondelstraat 140, na północno-wschodnim skraju Vondelparku, który w tamtych czasach był często wykorzystywany do jazdy konnej. Autorem projektu nowego budynku był popularny wówczas architekt A.L. van Gendt, który zaprojektował również salę koncertową Concertgebouw oraz dworzec kolejowy Amsterdam Centraal.

W bogato zdobionym wnętrzu znajduje się hol główny z balustradami i żeliwną konstrukcją dachu oraz korytarz prowadzący z holu do holu głównego z żelazno-szklanym dachem. W 1889 r. do tylnej części budynku, od strony ulicy Overtoom, dobudowano przybudówkę. Ta dobudówka, w której znajdowała się powozownia, została rozebrana w 1969 r.

Obecna szkoła jeździecka dysponuje stajnią liczącą 35 koni i 15 kucyków. Studenckie kluby jeździeckie ASR BLOK i ASR H.O.R.S. odbywają cotygodniowe treningi w Hollandsche Manege. W budynku odbywają się również zawody w ujeżdżaniu. W budynku znajduje się ogólnodostępna kawiarnia/restauracja, która jest wynajmowana na przyjęcia, wesela i inne imprezy.

Na początku lat 70. planowano zburzenie Hollandsche Manege. Joop Ritmeester van de Kamp, przewodniczący organizacji "De Hollandse Manege", chciał zburzyć budynek i wybudować nową ujeżdżalnię na terenie Amsterdamse Bos, sztucznie stworzonego lasu na południe od Amsterdamu. Plany te zostały odrzucone po głośnych protestach, w tym petycji studentów historii sztuki na Uniwersytecie Amsterdamskim, którzy zebrali ponad 2000 podpisów przeciwko rozbiórce.

W 1986 r. budynek został odrestaurowany. W 2007 roku obchodzono 125-lecie istnienia ośrodka. Od 28 maja 2009 r. konie nie są już zamknięte w budynku, lecz regularnie wypuszczane na zewnątrz, na łąkę Koeienweide w przyległym Vondelparku.^[30]

Miejsce historyczne z audioprzewodnikiem. Synagoga Portugalska w Amsterdamie – XVII-wieczna sefardyjska synagoga, znajdująca się w Amsterdamie, przy placu Mr. Visserplein.

12 grudnia 1670 roku sefardyjska gmina żydowska z Amsterdamu nabyła działkę pod budowę nowej synagogi. 17 kwietnia 1671 roku rozpoczęły się prace budowlane pod kierownictwem architekta Eliasa Bouwmana. 2 sierpnia 1675 roku uroczyście otwarto synagogę. Wokół synagogi wybudowano również szereg mniejszych budynków, w których mieszczą się archiwa, biura zarządu gminą, domy rabinów, urzędników gminnych, biblioteka oraz tzw. „zimowa” synagoga, w której modlono się tylko w zimie, gdyż dawniej większa synagoga nie była ogrzewana.

W latach 1955–1959 synagoga przeszła gruntowny remont. Wówczas na nowo zaprojektowano główną salę modlitewną i znacznie ją zmodernizowano, m.in. dodając elektryczne ogrzewanie. W synagodze podłoga jest pokryta specjalnym piaskiem, którego zadaniem jest pochłanianie kurzu i brudu z butów oraz tłumienie hałasu.^[31]