Macedonia Północna - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Zabytkowy kościół z widokiem na jezioro. Cerkiew Świętego Jana Teologa – prawosławna cerkiew nad brzegiem Jeziora Ochrydzkiego, na terenie miasta Ochryda, w dzielnicy Kaneo.

Powstała w XIV w. lub, według innych źródeł, do 1447. Budynek został zaniedbany w okresie przynależności Macedonii do Imperium Osmańskiego; dopiero w końcu XIX w. dokonano renowacji znajdujących się w nim fresków i wykonano nowy drewniany ikonostas. Na początku XX w. w cerkwi wykonano nowe podobizny kilku świętych oraz Matki Bożej. W kopule znalazło się malowidło Chrystusa Pantokratora w otoczeniu ośmiu aniołów i proroków.

W górnej części prezbiterium cerkwi znajduje się wyobrażenie Komunii Apostołów, z postaciami aniołów w szatach królewskich. Zachowały się również freski z postaciami Klemensa i Erazma z Ochrydy, arcybiskupa Ochrydzkiego Konstantyna Kabasilasa oraz patrona świątyni – Jana Teologa.

Cerkiew jest wzniesiona na planie wieloboku. Posiada jedną kopułę usytuowaną na ośmiobocznym bębnie, zaś od wschodu - absydę. Architektura budynku łączy elementy stylów bizantyjskiego i ormiańskiego.^[2]

Stary bazar z XII w.. Stary Bazar to bazar znajdujący się w Skopje, w Macedonii Północnej, położony na wschodnim brzegu rzeki Vardar, rozciągający się od Kamiennego Mostu do Bit-Pazaru i od Twierdzy Skopje do rzeki Serava. Stary Bazar leży głównie w granicach gminy Čair, ale jego część znajduje się w gminie Centar. Jako jedno z najstarszych i największych targowisk na Bałkanach, jest centrum handlu w Skopje co najmniej od XII wieku.

Najstarsze znane źródła, które opisują istnienie dzielnicy kupieckiej na terenie bazaru, pochodzą z XII wieku. W czasach osmańskiego panowania w Skopje Stary Bazar szybko się rozwijał, stając się głównym centrum handlowym miasta. O osmańskiej historii bazaru świadczy około trzydziestu meczetów, liczne karawanseraje i chany, a także inne budynki i zabytki. Bazar został poważnie uszkodzony w wyniku trzęsienia ziemi w 1555 r., spalenia miasta w 1689 r., trzęsienia ziemi w 1963 r., a także podczas pierwszej i drugiej wojny światowej i po tych wydarzeniach był wielokrotnie odbudowywany.

Oprócz znaczenia jako miejsce targowe, Stary Bazar jest znany ze swoich wartości kulturowych i historycznych. Choć dominuje tu architektura osmańska, widoczne są także pozostałości architektury bizantyjskiej, a ostatnie rekonstrukcje doprowadziły do zastosowania elementów charakterystycznych dla architektury współczesnej. Na Starym Bazarze nadal znajduje się kilka czynnych meczetów, tureckich świątyń, dwa kościoły i wieża zegarowa, które wraz z budynkami Muzeum Republiki Północnej Macedonii i Muzeum Sztuki Współczesnej tworzą rdzeń nowoczesnego bazaru.

W ostatnich latach obserwuje się wzrost zainteresowania uczynieniem z Bazaru atrakcji turystycznej. W dniu 13 października 2008 r. parlament macedoński przyjął ustawę uznającą Stary Bazar za dziedzictwo kulturowe o szczególnym znaczeniu dla kraju, które należy objąć stałą ochroną. Na początku 2010 roku rząd macedoński rozpoczął realizację projektu rewitalizacji Starego Bazaru, który obejmuje odrestaurowanie kilku obiektów i ma na celu dalszy rozwój gospodarczy i kulturalny tego miejsca.^[4]

VI-wieczna twierdza z pięknymi widokami. Skopsko Kale – twierdza w Skopju, w północnej Macedonii Północnej.

Twierdza jest ulokowana na wysokim skalistym wzniesieniu, dominującym nad północną, starą częścią miasta. Pierwsze fortyfikacje w tym miejscu wzniesiono w tym miejscu w VI wieku, w czasach bizantyjskich. Przebudowana w X-XI w. uległa zniszczeniu w czasie powstania Piotra Deliana. Po zajęciu Skopja przez Turków osmańskich w 1391 twierdza została odbudowana. W 1660 opisał ją Evliya Çelebi, uznając za jedną z najpotężniejszych twierdz na Bałkanach. Rozbudowana w 1700, po wojnie austriacko-tureckiej. W czasie I wojny światowej na terenie twierdzy znajdował się sztab austro-węgierski. W okresie międzywojennym teren twierdzy wykorzystywała armia jugosłowiańska – znajdowały się tam magazyny wojskowe, przejściowo także sztab jednej z jednostek. Od 1951 obiekt nie jest wykorzystywany przez wojsko.

Twierdza została poważnie uszkodzona w 1963 w czasie trzęsienia ziemi, i do tej pory nie odbudowana. Od 2006 na terenie twierdzy prowadzone są badania archeologiczne, wskazujące na ślady osadnictwa sięgające neolitu. Na terenie twierdzy odkryto także fundamenty świątyni chrześcijańskiej z XIII w. W lutym 2011 na terenie twierdzy doszło do starć policji macedońskiej z Albańczykami protestującymi przeciwko planom odbudowy średniowiecznej cerkwi w tym miejscu i przekształcenia jej w muzeum. W czasie starć 13 lutego zostało rannych 10 osób, w tym dwóch policjantów.^[5]

Imponujące ruiny murów miejskich z epoki bizantyjskiej. Twierdza Samuela to forteca na starym mieście w Ochrydzie w Macedonii Północnej. Była ona stolicą Pierwszego Imperium Bułgarskiego za panowania cara Samuela z Bułgarii na przełomie XI i XIV wieku. Obecnie ten zabytek historyczny jest jedną z głównych atrakcji turystycznych. W 2003 r. został on gruntownie odrestaurowany poprzez dodanie zupełnie nowych murów obronnych w miejscach, gdzie nie zachowały się żadne.

Według ostatnich wykopalisk prowadzonych przez macedońskich archeologów twierdza ta powstała na miejscu wcześniejszej fortyfikacji, datowanej na IV w. p.n.e., którą prawdopodobnie zbudował król Filip II Macedoński. Pod koniec 900 r. król Bułgarii Samuil odrestaurował twierdzę, przebudowując ją na średniowieczną twierdzę, która stoi do dziś.^[6]

Meczet, Tetowo, Macedonia (BJRM). Kolorowy Meczet – meczet znajdujący się w Tetowie, w Macedonii Północnej, na prawym brzegu rzeki Peny.

Meczet został zbudowany w 1438, według projektu Isaka Beja. Budowa została sfinansowana przez osoby prywatne z Tetowa. W pobliżu meczetu powstał hammam. W 1833 rekonstrukcji meczetu dokonał Abdurrahman Pasza. W 1991 wspólnota muzułmańska w Tetowie zbudowała ściany, które dziś otaczają meczet. Od 2010 trwa renowacja samego budynku.

Meczet ma wysokość 10 metrów, powstał na planie kwadratu, z minaretem. Zewnętrzne ściany meczetu pokrywają przypominające karty do gry malowidła o motywach florystycznych, od których pochodzi jego nazwa. Wewnętrzne ściany meczetu są zdobione motywami geometrycznymi i florystycznymi. Na dziedzińcu meczetu znajduje się fontanna i ośmioboczna türbe (mauzoleum), w którym spoczywają siostry-fundatorki meczetu - Hurshida i Mensure.^[7]

Park Przyrody Korab-Koritnik jest parkiem przyrody we wschodniej Albanii i stanowi fragment Europejskiego Pasa Zieleni, który służy jako schronienie dla zagrożonych gatunków zwierząt i roślin. Obejmuje 55 550 hektarów alpejskiego terenu górskiego, z dolinami, rzekami, jeziorami polodowcowymi, jaskiniami, kanionami, gęstym lasem iglastym i liściastym. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody zaliczyła park do kategorii IV. Zarówno Koritnik, jak i Korab zostały uznane przez Plantlife za Ważny Obszar Roślinny o znaczeniu międzynarodowym.

Park Przyrody Korab-Koritnik rozpoczyna się na granicy z Kosowem na północy, wzdłuż granicy z Macedonią Północną, aż do gór Desha na południu. Nazwa Parku Przyrody pochodzi od Gór Korab i Góry Koritnik. Korab jest najwyższym szczytem zarówno Albanii, jak i Macedonii Północnej, wznoszącym się na wysokość 2 764 metrów. Jest to również jeden z zaledwie dwóch szczytów w Europie, który jest najwyższym punktem dla więcej niż jednego kraju, a także 18. najwyższy szczyt górski w Europie. Szczyt jest bardzo nierównym masywem górskim i składa się głównie z łupków i wapieni z okresu paleozoicznego o strukturze blokowej, a także z mocno zniszczonych skał gipsowych z permu triasu. Po stronie zachodniej góra opada stromo na ściany skalne, natomiast strona północna składa się z urwistych skał.

W parku przyrodniczym panuje klimat umiarkowany wilgotny kontynentalny z wilgotnymi, mroźnymi zimami i suchymi, gorącymi latami. Ze względu na duże zróżnicowanie wysokości nad poziomem morza, na jego terenie występuje duża różnorodność klimatów, flory i fauny. Obszar ten należy do ekoregionów lądowych Gór Dynarskich - lasów mieszanych i Bałkanów - biosomu palearktycznego umiarkowanych lasów liściastych i mieszanych. W lasach tych występują różne gatunki drzew liściastych i iglastych oraz wiele gatunków dzikich kwiatów. Poziomy roślinności rozróżnia się w zależności od wysokości nad poziomem morza: lasy dębowe na wysokości od 400 do 900 metrów, lasy iglaste i bukowe z mieszanymi lasami liściastymi na wysokości od 1000 do 2000 metrów. Zbocza górskich łąk są w większości pokryte lasami liściastymi. Najczęściej występującymi gatunkami drzew w parku są jodła pospolita, sosna austriacka, sosna bośniacka, sosna macedońska i olsza czarna. Na niższych wysokościach występują lasy dębowe, w tym grab orientalny, dąb szypułkowy, dąb macedoński i klon polny.

Fauna jest reprezentowana przez 37 gatunków ssaków. Na obszarze tym można spotkać duże ssaki, takie jak niedźwiedź brunatny, wilk szary, ryś bałkański, sarna, dzik, łasica, kuna leśna i wiewiórka ruda. Znajduje się tu również wiele odpowiednich siedlisk, w których żyją gęste populacje ptaków, takich jak orzeł przedni, głuszec, sokół wędrowny, myszołów zwyczajny, trzmielojad, puchacz, sęp płowy, jarząbek i wiele innych.^[13]

Klasztor, Macedonia (BJRM). Monaster Treskawec – prawosławny klasztor w Macedonii Północnej, w odległości 6 km od Prilepu, pod wezwaniem Zaśnięcia Matki Bożej.

Monaster został wzniesiony w XII-XIII w. na górze Zlatowraw (mac. Златоврв), na wysokości 1422 m n.p.m. na miejscu starszej świątyni chrześcijańskiej. Kompleks budynków klasztornych reprezentuje styl bizantyjsko-bałkański i został zbudowany z czerwonej cegły. Nazwa klasztoru oznacza miejsce, w którym stale biją pioruny. W XVII i XVIII w. na wewnętrznych ścianach monasteru wykonano dekorację z fresków, na miejscu starszych malowideł ściennych.

Monaster zamieszkiwał w 2011 jeden mnich, regularne nabożeństwa dla wiernych nie odbywają się. Klasztor jest celem pielgrzymek jedynie w dniu święta patronalnego.

W lutym 2014 monaster ucierpiał w pożarze, zniszczeniu uległy dawne budynki mieszkalne, natomiast nie ucierpiał refektarz ani cerkiew.^[16]

Markovi Kuli lub Wieże Marko znajdują się na północny zachód od Prilepu, w północnej Macedonii, tuż nad miejscowością Varoš. Wieże, nazwane tak na cześć serbskiego średniowiecznego księcia Marko Mrnjavčevića, znajdują się na wzgórzu o wysokości 120-180 m, otoczonym stromymi zboczami pokrytymi drobnymi granitowymi kamieniami. Do górnej części dawnej osady można się dostać od strony północnej i południowej.

Podczas trwających cztery dekady badań archeologicznych znaleziono pozostałości wskazujące na istnienie wczesnoantycznej osady - Keramija. W okresie rzymskim ta mała wioska rozrosła się w kierunku południowo-zachodnim, o czym świadczą liczne marmurowe ornamenty wczesnochrześcijańskiej bazyliki.

Wał na tym terenie pochodzi z XIII i XIV wieku i jest w dobrym stanie. Mury mają grubość około jednego metra, zostały zbudowane z zaprawy wapiennej i opierają się na dużych wapiennych skałach.

Mury wewnętrzne dzieliły akropol na mniejsze obszary. Znajdował się tu również pałac serbskiego króla Vukašina i jego syna Marko. Jego północna brama ma fundamenty złożone, co świadczy o licznych rekonstrukcjach tego miejsca. Według niektórych źródeł historycznych, do drugiej połowy XIV wieku, a nawet później, twierdzy broniło zaledwie 40 żołnierzy.

Osada znajdowała się na południe od akropolu, na powierzchni około 3,6 ha. Po stronie północnej znajduje się podwójna brama, a pomiędzy wejściami duża strażnica. Na południowej ścianie znajdują się trzy dobrze zachowane baszty.

Najniższa strefa wału składa się z szeregu krótkich murów narysowanych w linii łamanej. Po stronie zachodniej znajdują się groby wmurowane w skałę. W XIV wieku ta część służyła jako tymczasowe schronienie dla miejscowej ludności przed najazdami tureckimi.

Po śmierci króla Marko w 1395 r. osada ta została zajęta przez wojska osmańskie. W tym czasie mieszkańcy dawnej osady przenieśli się do nowej osady u podnóża wież Marko. Została ona podzielona na kilka kwartałów, a każdy z nich miał swój własny kościół. Ta nowa osada z XIV wieku otrzymała nazwę Varoš, która jest używana do dziś.^[17]

Monaster Przenajświętszej Bogurodzicy, powszechnie znany jako Matejče lub Matejić, to XIV-wieczny klasztor prawosławny położony we wsi Matejče na zboczach Skopskiej Crnej Gory, w pobliżu Skopje i Kumanova. Wieś jest zamieszkana w 89% przez muzułmańskich Albańczyków i w 10% przez prawosławnych Serbów.

Klasztor został zbudowany w XIV w. na ruinach starszej, bizantyjskiej cerkwi z lat 1057-59, o czym świadczą zachowane greckie inskrypcje. Po raz pierwszy wzmianka o nim pojawiła się w 1300 r. w chryzobulach króla Serbii Stefana Milutina (1282-1321). W połowie XIV w. serbski cesarz Stefan Dušan (1331-55) rozpoczął przebudowę klasztoru, którą w 1357 r. dokończył jego syn Stefan Uroš V (stając się tym samym jego spadkobiercą). W miejscu tym znaleziono monety Uroąa V. W klasztorze mieszkali także Izajasz Serb i Władysław Gramatyk. W XVIII w. Osmanowie zdjęli dach i umieścili go na meczecie Eski w Kumanowie, po czym uległ on zniszczeniu. W latach 1926-34 klasztor został odnowiony.

Zaprojektowano go na planie krzyża w kwadracie (podobnie jak klasztor Marko i klasztor Banja). W kopule zastosowano tę samą technikę egzonarteksową, co w Hilandarze. Została ona namalowana w latach 1356-57.

Klasztor został zajęty i zbezczeszczony przez albańskich powstańców, a w czasie powstania w Republice Macedonii (2001) był wykorzystywany jako baza i magazyn amunicji. Serbski patriarcha Pavle wydał oświadczenie do ONZ w sprawie niszczenia serbskich klasztorów w Kosowie i groźby zniszczenia klasztorów w Macedonii. Zewnętrzna część kościoła nie została uszkodzona, jednak wnętrze i inwentarz zostały skradzione lub spalone.

W czasie konfliktu z okolicznych terenów przymusowo wysiedlono serbskich i macedońskich mieszkańców, których domy podpalono i którzy nigdy nie zdołali wrócić do swoich domów.^[20]