Newcastle upon Tyne - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Baltic Centre for Contemporary Art to centrum sztuki współczesnej położone na południowym brzegu rzeki Tyne w Gateshead, Tyne and Wear, Anglia. Centrum oferuje często zmieniający się program wystaw, wydarzeń i programów edukacyjnych, nie ma w nim stałej ekspozycji. Pomysł otwarcia centrum sztuki współczesnej w Gateshead powstał w latach 90. ubiegłego wieku, kiedy to nastąpiła rewitalizacja okolicy - w tym okresie powstały także projekty budowy Sage i Gateshead Millennium Bridge.

Baltic został otwarty w lipcu 2002 roku w przerobionym młynie, który działał w różnych funkcjach w latach 1950-1984. Projekt architektoniczny budynku Baltic został opracowany przez Dominica Williamsa z biura Ellis Williams Architects, który w 1994 roku wygrał konkurs na projekt nowego centrum sztuki współczesnej. W budynku znajdują się przestrzenie wystawowe, centrum dla zwiedzających, restauracja na dachu oraz zewnętrzne platformy widokowe, z których roztacza się widok na rzekę Tyne. Dyrektorem Balticu jest Sarah Munro, która dołączyła do zespołu w listopadzie 2015 roku. Jest ona pierwszą kobietą na tym stanowisku w historii placówki. Do stycznia 2022 roku Bałtyk odwiedziło ponad 8 milionów gości.^[6]

Nowoczesny most dla pieszych i rowerów. Most Milenijny w Gateshead to most uchylny dla pieszych i rowerzystów przecinający rzekę Tyne między dzielnicą artystyczną Gateshead na południowym brzegu a dzielnicą Newcastle upon Tyne's Quayside na północnym brzegu. Był to pierwszy most przechylny, jaki kiedykolwiek zbudowano. Wielokrotnie nagradzana konstrukcja, oddana do użytku publicznego w 2001 r., została zaprojektowana przez biuro architektoniczne WilkinsonEyre oraz firmę Gifford zajmującą się inżynierią budowlaną. Ze względu na swój kształt i sposób przechylania most nazywany jest czasem "mostem mrugającego oka" lub "mostem mrugającego oka". Most Milenijny jest dwudziestą co do wysokości konstrukcją w mieście i jest krótszy od sąsiedniego mostu Tyne Bridge.^[7]

Zamek, Newcastle lub Newcastle Castle to średniowieczna fortyfikacja w Newcastle upon Tyne w Anglii, zbudowana na miejscu twierdzy, od której miasto Newcastle wzięło swoją nazwę. Najwybitniejszymi budowlami zachowanymi na tym terenie są Castle Keep, główna kamienna wieża obronna zamku, oraz Black Gate, ufortyfikowana brama.

Wykorzystanie tego miejsca do celów obronnych datuje się od czasów rzymskich, kiedy to znajdował się tu fort i osada zwana Pons Aelius (co oznacza "most Hadriana"), strzegąca mostu na rzece Tyne. Robert Curthose, najstarszy syn Wilhelma Zdobywcy, w 1080 roku zbudował na miejscu rzymskiego fortu drewniany zamek w stylu motte and bailey. Curthose zbudował ten "Nowy Zamek nad Tynem" po powrocie na południe z kampanii przeciwko Malcolmowi III ze Szkocji. Henryk II zbudował kamienną Castle Keep w latach 1172-1177 na miejscu zamku Curthose. Henryk III dobudował Czarną Bramę w latach 1247-1250. Nic nie pozostało z rzymskiego fortu ani z pierwotnego zamku motte and bailey. The Keep jest budynkiem klasy I i wpisanym na listę zabytków.

Twierdza zamkowa i Czarna Brama powstały przed budową murów miejskich Newcastle, których budowa rozpoczęła się około 1265 roku i nie obejmowała tego obiektu. Teren twierdzy znajduje się w centrum Newcastle i leży na wschód od stacji Newcastle. Lukę o szerokości 75 stóp (23 m) pomiędzy budynkiem twierdzy a domem bramnym prawie w całości wypełnia wiadukt kolejowy, którym biegnie linia East Coast Main Line z Newcastle do Szkocji.

Zamek i Czarna Brama są obecnie zarządzane przez Old Newcastle Project w ramach Heart of the City Partnership jako jedna połączona atrakcja turystyczna - "Newcastle Castle".^[9]

Saltwell Park to wiktoriański park w Gateshead, Tyne and Wear, w Anglii. Otwarty w 1876 roku, został zaprojektowany przez Edwarda Kempa i obejmuje rezydencję oraz tereny należące do właściciela posiadłości Saltwellgate, Williama Wailesa, który sprzedał swoją posiadłość Radzie Gateshead za 35 000 funtów. Po otwarciu stał się znany jako "The People's Park". Park został powiększony w 1920 roku, kiedy rada zakupiła przyległe ogrody do posiadłości Saltwell Grove i dodała je do parku. Dzięki temu całkowita powierzchnia parku wzrosła do 55 akrów. Pod koniec XX wieku park popadł w ruinę, ale w latach 1999-2005 został poddany renowacji o wartości 9,6 miliona funtów, sfinansowanej wspólnie przez Heritage Lottery Fund i Radę Gateshead. Obecnie odwiedza go około 2 milionów turystów rocznie.

Park podzielony jest zasadniczo na trzy części. Saltwell Grove, część południowa, to obszar otwartej przestrzeni porośniętej trawą z trybuną w zachodnim rogu. W części centralnej znajduje się centralny punkt parku - dawny dom Wailesa, Saltwell Towers, wpisany na listę II stopnia, oraz otaczające go belwederowe mury. Zostały one w pełni odrestaurowane i obecnie mieszczą centrum dla zwiedzających. Znajdują się tu także trzy pomniki wojenne, labirynt z cisów, dene i obszar z kilkoma gatunkami zwierząt w klatkach, znany jako Kącik Zwierząt. Największą częścią parku jest część Northern Fields, w której znajduje się czterohektarowe jezioro z zalesioną wyspą w centrum, a także trzy kręgielnie i dwa pawilony.

W ostatnich latach Saltwell Park otrzymał wiele nagród, w tym tytuł "Najlepszego parku w Wielkiej Brytanii" w 2005 r. oraz tytuł Parku Roku Civic Trust w 2006 r. Od 2006 roku co roku zdobywa nagrodę Zielonej Flagi, a w 2013 roku został ponownie wpisany na listę pięćdziesięciu pięciu obiektów Zielonego Dziedzictwa w Wielkiej Brytanii. Park jest centrum społecznym od ponad stu lat; w 1883 roku po raz pierwszy zorganizowano tu doroczną publiczną nocną wystawę ognisk, w 1886 roku cyrk, a w czasie II wojny światowej park był gospodarzem programu Holidays at Home. Obecnie ognisko stało się jednym z największych w Tyne and Wear i co roku odwiedzają je tysiące ludzi. W październiku 2012 r. w Saltwell Park odbyło się pierwsze Pole Pamięci Legionu Brytyjskiego w północno-wschodniej Anglii. Odgrywa on także ważną rolę w lokalnym sporcie i rekreacji; od kilku lat jest gospodarzem dnia zbiórki pieniędzy w ramach akcji Sport Relief, Race for Life, a w listopadzie 2012 r. w parku zainstalowano "zieloną siłownię" - jedną z dwóch w Gateshead.^[11]

High Level Bridge to most drogowy i kolejowy przecinający rzekę Tyne między Newcastle upon Tyne a Gateshead w północno-wschodniej Anglii. Jest uważany za najbardziej godne uwagi historyczne dzieło inżynieryjne w mieście. Został zbudowany przez rodzinę Hawksów z 5 050 ton żelaza. George Hawks, burmistrz Gateshead, wbił ostatni klucz do konstrukcji 7 czerwca 1849 r. Most został oficjalnie otwarty przez królową Wiktorię jeszcze w tym samym roku.

Zaprojektował ją Robert Stephenson, aby stworzyć połączenie kolejowe z Szkocją dla rozwijającej się angielskiej sieci kolejowej; w celu uzyskania dodatkowych dochodów dodano jezdnię dla pojazdów drogowych i pieszych. Głównymi elementami konstrukcyjnymi są wiązane łuki żeliwne.

Pomimo znacznego wzrostu masy pojazdów szynowych od czasu zaprojektowania tej drogi, nadal odbywa się po niej ruch kolejowy, chociaż w 1906 r. otwarto pobliski most Króla Edwarda, aby zmniejszyć zatory. Jezdnia również jest nadal używana, choć z ograniczeniem masy. Obiekt jest wpisany na listę zabytków klasy I.^[13]

Grey's Monument to wpisany na listę zabytków Grade I pomnik Charlesa Greya, 2. hrabiego Grey, zbudowany w 1838 roku w centrum Newcastle upon Tyne w Anglii. Został wzniesiony, aby uhonorować hrabiego Grey za uchwalenie Ustawy o Wielkiej Reformie z 1832 roku i stoi u wylotu ulicy Grey. Składa się z posągu Lorda Greya stojącego na szczycie rzymskiej kolumny doryckiej na cokole z lokalnego piaskowca, o łącznej wysokości 135 stóp. Kolumna została zaprojektowana przez miejscowych architektów Johna i Benjamina Greenów, a posąg wykonał rzeźbiarz Edward Hodges Baily. Posąg został opłacony z publicznej subskrypcji.

W lipcu 1941 r., podczas II wojny światowej, głowa posągu została strącona przez piorun. W 1947 r. rzeźbiarz Roger Hedley (syn malarza Ralpha Hedleya) stworzył nową głowę na podstawie zachowanych fragmentów oryginału.

Pomnik zawdzięcza swoją nazwę stacji metra Monument, znajdującej się bezpośrednio pod nim stacji metra Tyne and Wear, centrum handlowemu Monument Mall oraz okręgowi miejskiemu Monument. Okolica jest znana po prostu jako Monument.

Spiralne schody prowadzą na platformę widokową na szczycie pomnika, która od czasu do czasu jest udostępniana zwiedzającym. Stare fotografie wskazują, że pierwotnie pomnik znajdował się na wyspie drogowej i był otoczony barierkami. Obecnie nie ma już tych barierek, a teren wokół pomnika jest uczęszczany przez pieszych i mieści się na nim wiele sklepów, w tym niezależne i ekskluzywne butiki.

Szeroki cokół pomnika jest popularnym miejscem obserwacji ludzi i często jest miejscem, w którym występują artyści, mówcy religijni i działacze polityczni/protestanci. Piosenka Maxïmo Park By the Monument nawiązuje do Grey's Monument, a zdanie "By the monument you hear, man is screaming through a megaphone; 'Get your hands off the Middle East'" w piosence Play God Sama Fendera jest oczywistym nawiązaniem do Grey's Monument.

Pomnik znajduje się w okręgu wyborczym Monument w mieście Newcastle upon Tyne oraz w okręgu parlamentarnym Newcastle upon Tyne Central.^[18]

Szpital Najświętszego Jezusa jest obiektem pracującym w Newcastle upon Tyne w Anglii, znajdującym się pod opieką National Trust. Jest to budynek wpisany na listę Grade II*.

Teren szpitala był wykorzystywany przez 700 lat do pomocy mieszkańcom miasta. Od XIII wieku na tym terenie znajdował się klasztor augustianów, następnie przytułek dla emerytowanych wolnomularzy, a w XIX wieku obok przytułku zbudowano kuchnię dla zupy, zanim obiekt zyskał swoją obecną funkcję - biura. Budynek służy także jako baza dla projektu Inner City Project realizowanego przez National Trust. W ramach tego projektu ludzie w wieku 12-25 lat i powyżej 50 lat wyjeżdżają na wieś, aby bardziej docenić naturalne otoczenie miasta.

Budynek jest interesujący pod względem architektonicznym, ponieważ nadal zachował elementy architektoniczne z wielu poprzednich stuleci, w tym XIV-wieczną ścianę zakrystii i XVI-wieczną wieżę związaną z Radą Króla Północy. Jest to również jeden z dwóch nienaruszonych XVII-wiecznych budynków z cegły, które przetrwały w mieście, drugim jest Dom Radnego Fenwicka.^[19]

The Tyneside Cinema to niezależne kino w Newcastle upon Tyne. Jest to jedyne w mieście pełnoetatowe niezależne kino kulturalne, specjalizujące się w wyświetlaniu filmów kina niezależnego i światowego z całego świata. Jest to ostatnie kino typu Newsreel działające w pełnym wymiarze godzin w Wielkiej Brytanii, a jego budynek został wpisany na listę II stopnia. Patronami The Tyneside są filmowcy Mike Figgis i Mike Hodges oraz muzycy Neil Tennant z Pet Shop Boys i Paul Smith z Maxïmo Park. Zakres działalności kulturalnej jest określany przez powierników i stanowi warunek dalszego finansowania przez sponsorów, takich jak BFI i Arts Council.

W nowo wyremontowanym kinie Tyneside Cinema codziennie odbywają się bezpłatne pokazy archiwalnych kronik filmowych i wycieczki z przewodnikiem. Kino umożliwia także początkującym producentom i artystom cyfrowym nawiązywanie kontaktów i prezentowanie swoich prac. W latach 2006-2008 przeprowadzono projekt renowacji i remontu o wartości 7 milionów funtów, dzięki czemu w kinie, oprócz tradycyjnych projekcji filmowych, można teraz oglądać projekcje cyfrowe i 3D.^[21]

Gateshead International Stadium to wielofunkcyjny, pełnowymiarowy obiekt w Gateshead, Tyne and Wear, Anglia. Pierwotnie znany jako Gateshead Youth Stadium, został zbudowany w 1955 roku kosztem 30 000 funtów. Od tego czasu był trzykrotnie gruntownie przebudowywany. Pojemność stadionu, wynosząca około 11 800 miejsc, jest największa w Metropolitan Borough of Gateshead, trzecia co do wielkości w Tyne and Wear i szósta co do wielkości w północno-wschodniej Anglii.

Główna arena jest wykorzystywana głównie do uprawiania lekkoatletyki. Inauguracyjne zawody lekkoatletyczne na przebudowanym obiekcie, "Gateshead Games" w 1974 roku, zostały zainicjowane przez Brendana Fostera, ówczesnego pracownika Rady Gateshead. Dzięki pobiciu rekordu świata w biegu na 3000 m mężczyzn Foster przyniósł nowemu stadionowi międzynarodowy rozgłos i zapoczątkował tradycję zawodów lekkoatletycznych na tym obiekcie, który od tamtej pory jest gospodarzem British Grand Prix (2003-10) oraz Drużynowych Mistrzostw Europy w 1989, 2000 i 2013 roku. Jest to jedyny obiekt, który trzykrotnie gościł tę ostatnią imprezę. Na stadionie ustanowiono pięć rekordów świata, w tym dwa należące do tyczkarki Jeleny Isinbajewej oraz remisowy rekord na 100 metrów Asafy Powella w 2006 roku.

Chociaż obiekt jest przede wszystkim przeznaczony do uprawiania lekkoatletyki, to obecnie lub w przeszłości były na nim rozgrywane mecze kilku dyscyplin sportowych. Od 1973 roku stadion jest użytkowany przez główny klub piłkarski miasta. Gateshead International Stadium był domem dla klubu rugby Gateshead Thunder podczas jego pobytu w Super League, a zastępujący go klub Gateshead Thunder rozgrywał mecze domowe na głównej arenie, która była znana jako Thunderdome, gdy była używana przez tę drużynę, aż do momentu przeniesienia klubu do Newcastle w 2015 roku. Gateshead Harriers Athletic Club, którego dożywotnimi członkami są m.in. Foster i Jonathan Edwards, jest najstarszym najemcą stadionu, który użytkuje go od 1956 roku. Stadion był także wykorzystywany jako miejsce koncertów przez wielu artystów muzycznych, w tym Little Mix, Guns N' Roses, Bon Jovi, Bryana Adamsa i Tinę Turner.^[24]

Synagoga Leazes Park to dawna synagoga znajdująca się przy Leazes Park Road, w Newcastle upon Tyne, w Anglii.

Budynek został zaprojektowany w 1880 r. przez szkockiego architekta Johna Johnstone'a, który był również autorem starego ratusza w Newcastle. Jest to budynek zabytkowy klasy II, którego wyszukany dwupiętrowy front z piaskowca został zaprojektowany w stylu północnowłoskim.

Korzenie Old Hebrew Congregation w Newcastle sięgają roku 1838 i założenia Temple Street Synagogue, która połączyła się z Charlotte Square Synagogue, tworząc Newcastle United Hebrew Congregation. Połączona kongregacja przeniosła się do nowej synagogi przy Leazes Park Road, która została poświęcona 25 sierpnia 1880 roku. Kolejne fuzje miały miejsce w 1924 i 1973 roku, ale synagoga Leazes Park nadal służyła jako jedna z synagog zjednoczonej kongregacji aż do nabożeństwa zamknięcia w dniu 3 maja 1978 roku. Synagoga Culzean Park w Gosforth jest obecnie jedyną czynną synagogą ortodoksyjną w Newcastle.

Synagoga została rozbudowana w latach dwudziestych XX wieku. W 1934 r. założono w niej Żydowski Klub Sportowy.

Budynek synagogi Leazes Park był wykorzystywany jako pasaż handlowy do czasu, gdy w 1989 r. pożar zniszczył jego wnętrze. Odbudowa została zakończona w 1996 roku, a obecnie budynek jest wykorzystywany jako mieszkanie dla studentów.^[25]

Laing Art Gallery w Newcastle upon Tyne (Anglia) znajduje się przy New Bridge Street. Galeria została zaprojektowana w stylu barokowym z elementami secesyjnymi przez architektów Cackett & Burns Dick i jest obecnie budynkiem zabytkowym klasy II. Została otwarta w 1904 roku, a obecnie jest zarządzana przez Tyne & Wear Archives & Museums i sponsorowana przez Departament Kultury, Mediów i Sportu. Przed galerią znajduje się Niebieski Dywan. Budynek, który został sfinansowany z darowizny od lokalnego handlarza winem, Alexandra Lainga, jest wpisany na listę Grade II.

W kolekcji galerii znajdują się obrazy, akwarele i historyczne przedmioty dekoracyjne, w tym srebra z Newcastle. Na początku lat 80. XIX w. Newcastle było głównym producentem szkła na świecie. W galerii można zobaczyć emaliowane kieliszki Williama Beilby'ego, ceramikę (w tym ceramikę z Maling) oraz różnorodne współczesne prace młodych artystów z Wielkiej Brytanii. Muzeum ma program regularnie zmieniających się wystaw i wstęp na nie jest bezpłatny.

Do kolekcji najważniejszych obrazów w galerii należy dramatyczny obraz Johna Martina Zniszczenie Sodomy i Gomory, a także ważne dzieła Sir Joshuy Reynoldsa, Edwarda Burne-Jonesa (Laus Veneris), Izabela i garnek bazylii z 1868 r. Williama Holmana Hunta oraz Bena Nicholsona. Wśród lokalnych obrazów znajdują się dzieła Ralpha Hedleya. Znajduje się tu również bogata kolekcja XVIII- i XIX-wiecznych akwarel i rysunków, w tym prace J.M.W. Turnera i Johna Sella Cotmana.^[31]

Bessie Surtees House to nazwa dwóch domów kupieckich położonych na Sandhill w Newcastle, w pobliżu rzeki, które zostały zbudowane w XVI i XVII wieku. Budynki te są doskonałym i rzadkim przykładem jakobińskiej architektury domowej. Na pierwszym piętrze znajduje się wystawa przedstawiająca historię tych budynków. Na terenie obiektu znajduje się także regionalny oddział North East organizacji English Heritage i Historic England. Jest to budynek wpisany na listę zabytków klasy I.

Dom jest najbardziej znany jako miejsce zaślubin Bessie Surtees i Johna Scotta, który później został Lordem Kanclerzem. Został odrestaurowany w 1930 r. przez SR Verekera, późniejszego lorda Gorta, który zatrudnił inżyniera do zainstalowania XVII-wiecznej armatury zabranej z nieruchomości przeznaczonych do rozbiórki. Rada Miasta Newcastle zakupiła dom w 1978 roku. W 1989 roku wydzierżawiła go English Heritage.

W lipcu 2009 r. stał się celem graffiti wandali, którzy namalowali na dachu sprayem napisy "LG", "GRIM" i "KAME".^[32]

North Tyneside Steam Railway i Stephenson Steam Railway to atrakcje turystyczne w North Tyneside, w północno-wschodniej Anglii. Muzeum i warsztaty kolejowe mieszczą się w budynku przy Middle Engine Lane, przylegającym do Silverlink Retail Park. Kolej jest linią o standardowym rozstawie torów, biegnącą na południe przez 2 mile od muzeum do Percy Main. Kolej jest obsługiwana przez North Tyneside Steam Railway Association. Muzeum jest zarządzane przez Tyne and Wear Archives and Museums w imieniu Rady North Tyneside.

Linia kolejowa biegnie wzdłuż linii dawnych wagonów węglowych, które były później wykorzystywane przez Centrum Testowe Metra Tyne and Wear. Muzeum jest poświęcone pionierom kolejnictwa - George'owi Stephensonowi i jego synowi Robertowi, a jedna z pierwszych lokomotyw George'a, Billy, znajduje się w muzeum.^[34]