York - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Średniowieczna katedra w stylu gotyckim. York Minster – gotycka katedra położona w Yorku, w hrabstwie North Yorkshire w Anglii. Obok katedry w Kolonii jedna z największych katedr gotyckich w Europie Północnej. Jest siedzibą arcybiskupa Yorku, drugiego co ważności dostojnika w angielskiej hierarchii kościelnej; jest również ośrodkiem administracyjnym diecezji York.

Opiekę nad katedrą sprawuje specjalnie wybrany duchowny, który przyjmuje tytuł Dean of York (rolę tę obecnie pełni Keith Jones). Pełna nazwa kościoła w języku angielskim to The Cathedral and Metropolitan Church of St Peter in York (pol. Katedra i Metropolitalny Kościół pod wezwaniem św. Piotra w Yorku). Niektóre obrzędy sprawowane w katedrze uznaje się za anglokatolickie.^[2]

Dawne więzienie i mennica w zamku. Zamek w Yorku to kompleks warowny w mieście York w Anglii. Składa się z szeregu zamków, więzień, sądów i innych budynków, które zostały zbudowane w ciągu ostatnich dziewięciu wieków po południowej stronie rzeki Foss. Obecnie zniszczona wieża średniowiecznego zamku normańskiego jest powszechnie nazywana Wieżą Clifforda. Zbudowany na polecenie Wilhelma I w celu zdominowania dawnego miasta wikingów Jórvík, zamek przeszedł burzliwą historię, zanim stał się główną fortyfikacją z rozległą obroną wodną. Po wielkiej eksplozji w 1684 r., która sprawiła, że pozostałe umocnienia wojskowe nie nadawały się do zamieszkania, zamek York był wykorzystywany jako więzienie do 1929 r.

Pierwszy zamek typu motte and bailey powstał w tym miejscu w 1068 r. po podboju Yorku przez Normanów. Po zniszczeniu zamku przez buntowników i armię Wikingów w 1069 roku, zamek York został odbudowany i wzmocniony rozległymi zabezpieczeniami wodnymi, w tym fosą i sztucznym jeziorem. Zamek York stanowił ważną fortyfikację królewską w północnej Anglii.

W 1190 r. w pogromie w drewnianej twierdzy zamkowej zginęło 150 miejscowych Żydów; większość z nich popełniła samobójstwo, aby nie wpaść w ręce tłumu. Henryk III przebudował zamek z kamienia w połowie XIII wieku, tworząc zamek o unikalnym kształcie czworokąta, wsparty zewnętrznym murem przedzamcza i pokaźnym budynkiem bramnym. Podczas wojen szkockich w latach 1298-1338 zamek York był często wykorzystywany jako centrum administracji królewskiej w całej Anglii, a także jako ważna baza wojskowa.

W XV i XVI wieku zamek w Yorku popadł w ruinę i był coraz częściej wykorzystywany jako więzienie dla miejscowych przestępców i więźniów politycznych. Szacuje się, że do czasów Elżbiety I zamek stracił całą swoją wartość militarną, ale pozostał jako ośrodek władzy królewskiej w Yorku. Po wybuchu angielskiej wojny domowej w 1642 roku zamek York został wyremontowany i ufortyfikowany, odgrywając rolę w królewskiej obronie Yorku w 1644 roku przed siłami parlamentarnymi. Zamek York pełnił funkcję garnizonu do 1684 roku, kiedy to eksplozja zniszczyła wnętrze wieży Clifforda. Zamkowe podzamcze zostało przebudowane w stylu neoklasycznym w XVIII wieku jako centrum administracji hrabstwa Yorkshire i było wykorzystywane jako więzienie oraz więzienie dla dłużników. Reforma więziennictwa w XIX wieku doprowadziła do powstania w 1825 roku na terenie zamku nowego więzienia w stylu gotyku Tudorów, wykorzystywanego najpierw jako więzienie okręgowe, a następnie wojskowe, które zostało rozebrane w 1935 roku. W XX wieku ruiny Wieży Clifforda stały się znanym celem wycieczek turystycznych i pomnikiem narodowym; obecnie teren ten należy do English Heritage i jest otwarty dla zwiedzających. Pozostałe budynki służą jako Muzeum Zamku York i Sąd Koronny.^[3]

York Museum Gardens to ogrody botaniczne położone w centrum miasta York w Anglii, nad rzeką Ouse. Zostały założone w latach 30. XIX wieku przez Yorkshire Philosophical Society (Towarzystwo Filozoficzne Yorkshire) wraz z mieszczącym się w nich Muzeum Yorkshire.

Ogrody są własnością Rady Miasta Yorku i są zarządzane przez York Museums Trust. Zostały zaprojektowane w stylu ogrodowym przez architekta krajobrazu Sir Johna Murraya Naysmitha i zawierają wiele gatunków roślin, drzew i ptaków. Wstęp jest bezpłatny. W ogrodach odbywają się różne imprezy, takie jak przedstawienia teatralne na świeżym powietrzu i festiwale.

Na terenie ogrodów znajduje się kilka zabytkowych budynków. Znajdują się w nich pozostałości zachodniego narożnika rzymskiego fortu Eboracum, w tym Wieża Wielokątna i fragmenty rzymskich murów. Na tym samym obszarze znajduje się również Wieża Anglikańska, która prawdopodobnie została zbudowana na pozostałościach twierdzy z okresu późnego Rzymu. W średniowieczu wieża została rozbudowana, a mury rzymskie włączono do murów miejskich Yorku. Większość pozostałych budynków z okresu średniowiecza jest związana z opactwem St Mary's Abbey, w tym ruiny kościoła opactwa, Hospitium, loży i część zachowanego muru obwodowego. Leonarda oraz podziemia kaplicy znajdują się po wschodniej stronie ogrodów. W XIX i na początku XX wieku Yorkshire Philosophical Society zbudowało w ogrodach kilka budynków, w tym Muzeum Yorkshire i jego ośmiokątne obserwatorium. W muzeum znajdują się cztery stałe kolekcje, obejmujące biologię, geologię, archeologię i astronomię.^[7]

Muzeum Rolnictwa w Yorkshire znajduje się w Murton Park koło Yorku w Anglii. Mieści się ono na trawiastym polu o powierzchni około 14 akrów i jest jedynym muzeum w tym okręgu poświęconym rolnictwu. Jesienią 2010 r. muzeum otrzymało status pełnej akredytacji od Museums, Libraries and Archives Council (Rady Muzeów, Bibliotek i Archiwów).

Muzeum zgromadziło pokaźną kolekcję eksponatów ilustrujących historię mechanizacji rolnictwa. W zbiorach znajdują się także przedmioty gospodarstwa domowego i inne materiały dokumentalne dotyczące struktury społecznej życia wiejskiego na tym terenie. Przez cały rok organizowane są imprezy związane z tematyką wiejską i rolniczą. Na terenie parku znajduje się również plac zabaw dla dzieci i kawiarnia.

Na tym terenie znajduje się również ostatni zachowany odcinek kolejki Derwent Valley Light Railway, której część archiwum również znajduje się w zbiorach muzeum.

Muzeum działa w tym samym miejscu co Danelaw Centre for Living History. Żywe obiekty historyczne obejmują makietę rzymskiego fortu Brigantium, który jest zamaskowaną klasą na świeżym powietrzu, przeznaczoną dla maksymalnie 65 dzieci jednocześnie. Znajdują się tu także budynki poświęcone epoce Tudorów i Wikingów, w tym wioska z epoki ciemnej, w której przed wiekami uprawiano ziemię.^[9]

Fairfax House to georgiańska kamienica mieszcząca się pod numerem 27, Castlegate, York, Anglia, w pobliżu Clifford's Tower i Muzeum Zamku York. Została zbudowana prawdopodobnie na początku lat 40. XVIII wieku dla lokalnego kupca, a w 1759 roku kupił ją Charles Gregory Fairfax, 9. wicehrabia Fairfax of Emley, który zlecił przebudowę wnętrz Johnowi Carrowi. Po śmierci wicehrabiego w 1772 r. dom został sprzedany, a następnie przeszedł przez kilka lokalnych rodzin, po czym przez pewien czas pełnił funkcję klubu dżentelmenów, towarzystwa budowlanego i kina. W latach 80. XX wieku posiadłość została kupiona przez York Civic Trust i całkowicie odrestaurowana do dawnej świetności. Fairfax House jest obecnie muzeum otwartym dla zwiedzających i budynkiem zabytkowym klasy I.^[18]

Rowntree Park to 20-hektarowy park w Yorku w Anglii, otwarty dla publiczności, w którym znajdują się place zabaw dla dzieci, korty tenisowe, kręgielnia, boisko do koszykówki, teren do jazdy na deskorolce i ogólne tereny do piknikowania. W parku znajduje się także duże jezioro, kanał i kaskada wodna, a także wiele kaczek, łabędzi i gęsi kanadyjskich. W latach 80. XX w., w związku z protestami społecznymi, rozebrano odkryty basen w parku.

Powstał ku pamięci pracowników firmy Rowntree's, którzy zginęli podczas I wojny światowej. Otworzył go w lipcu 1921 r. lokalny przedsiębiorca i filantrop Joseph Rowntree. Brama przy wejściu nad rzekę pochodzi z XVIII wieku i została podarowana przez firmę jako pomnik upamiętniający mieszkańców Yorku, którzy zginęli w II wojnie światowej. Park Rowntree obchodził 85-lecie istnienia 16 lipca 2006 r., kiedy to zorganizowano dzień otwarty.

W 2006 r. park otrzymał nagrodę Zielonej Flagi. Jest ona przyznawana za osiągnięcie angielskiego i walijskiego standardu narodowego dla parków i terenów zielonych.^[23]

The North Eastern Railway War Memorial to pomnik z czasów I wojny światowej znajdujący się w York w północnej Anglii. Został zaprojektowany przez Sir Edwina Lutyensa dla upamiętnienia pracowników Kolei Północno-Wschodniej, którzy wyjechali walczyć w I wojnie światowej i zginęli podczas służby. Na początku 1920 roku zarząd NER przegłosował decyzję o przeznaczeniu 20 000 funtów na budowę pomnika i zlecił to zadanie Lutyensowi. Podobnie postąpił komitet ds. pomnika wojennego w mieście York, który również powołał Lutyensa, ale oba projekty stały się przedmiotem kontrowersji. W społeczności lokalnej pojawiły się obawy dotyczące wpływu pomnika NER na mury miejskie i jego wpływu na proponowany projekt miejskiego pomnika wojennego, zważywszy, że oba pomniki miały być oddalone od siebie o 100 jardów, a budżet miasta wynosił jedną dziesiątą budżetu NER. Kontrowersje zostały zażegnane po tym, jak Lutyens zmodyfikował swoje plany pomnika NER, odsuwając go od murów, a miasto wybrało poprawiony projekt na ziemi tuż za murami; przypadkowo ziemia ta była własnością NER, którego zarząd podarował ją miastu.

Pomnik NER został odsłonięty 14 czerwca 1924 r. przez feldmarszałka Lorda Plumera. Pomnik składa się z obelisku o wysokości 16 metrów (54 stóp), który wznosi się z tylnej części trójstronnej ściany ekranowej. Ściana tworzy wnękę, w której znajduje się charakterystyczny Kamień Pamięci Lutyensa. Sama ściana jest ozdobiona kilkoma rzeźbionymi wieńcami, w tym wieńcem otaczającym herb NER u podstawy obelisku. Pomnik jest zabytkiem klasy II* i stanowi część "narodowej kolekcji" pomników wojennych Lutyensa.^[25]

The Roman Bath to dom publiczny znajdujący się na St Sampson's Square, w mieście York, w Anglii. Został zbudowany nad starożytną łaźnią rzymską. Pozostałości zostały odkryte podczas prac budowlanych, gdy obecny pub został wzniesiony w latach 1929-31 na miejscu gospody. Zewnętrzna część pubu ma cechy charakterystyczne dla stylu Tudor Revival, w tym m.in. zastosowane belkowanie. Pub jest jednak bardziej godny uwagi ze względu na rzymskie pozostałości, które można oglądać wewnątrz.

Łaźnia najwyraźniej służyła personelowi wojskowemu Eboracum (rzymskiego Yorku). Łaźnia znajdowała się nie tylko w twierdzy Eboracum (zbudowanej w I wieku n.e., by pomieścić legion liczący ok. 5 tys. ludzi), ale na terenie łaźni odkryto również płytki z oznaczeniami konkretnych legionów. Dziewiąty mógł zbudować ten obiekt. Ostatnia poświadczona aktywność IX legionu w Brytanii datowana jest na 108 r. n.e.

Łaźnie z II i III wieku n.e. zostały odkopane w Tanner Row po drugiej stronie rzeki Ouse: uważa się, że służyły one cywilnej ludności Yorku.^[27]

Kościół św. Sampsona znajduje się przy Church Street, w centrum miasta York, w Anglii. Znajduje się przy Church Street, w pobliżu Placu św. Sampsona.

Kościół leży w poprzek linii murów rzymskiego Eboracum, a pierwszy kościół w tym miejscu został prawdopodobnie zbudowany przed podbojem normańskim, ponieważ fragment krzyża z początku XI w. został znaleziony w ścianie domu przy Newgate, na terenie dawnego cmentarza kościelnego. Pod obecnym kościołem odkryto również fundamenty normańskiego muru. Kościół został po raz pierwszy odnotowany w 1154 roku, a od 1394 roku ordynacja należała do wikariuszy chóru York Minster. Sampsonowi z Yorku, który jest jedynym kościołem w Anglii z taką dedykacją.

Kościół był stopniowo przebudowywany w XV wieku, nawa południowa została przebudowana w latach 1400, nawa północna w latach 1440, natomiast wieża zachodnia została przebudowana w latach 1480. W 1549 r. planowano połączenie parafii z parafią św. Heleny, Stonegate, i choć do tego nie doszło, św. Sampson otrzymał dwa dzwony od św. W 1644 r. wieża została uszkodzona podczas angielskiej wojny domowej, a oddziały parlamentarzystów zniszczyły większość zabytków znajdujących się w kościele.

W latach 1845-1848 większa część kościoła została przebudowana przez Fredericka Bella, dobudowano także zakrystię. Wieża przetrwała, ale zmniejszono jej wysokość, po czym w 1910 r. ponownie ją podwyższono. Inne przedwiktoriańskie elementy kościoła to m.in. wschodnie okno nawy północnej, niektóre szczyty dachowe, rama dzwonu i dzwony, drzwi północne i południowe, piscina i różne pomniki. W 1969 r. kościół został zamknięty, a wiele elementów jego wyposażenia usunięto. Został on jednak odrestaurowany przez George'a Pace'a, który w 1974 r. otworzył go ponownie jako ośrodek dla osób starszych. Nad nawą północną dobudował antresolę, aby wygospodarować miejsce na biura, a w nawie południowej umieścił kuchnię. Sanktuarium zostało przekształcone w kaplicę, w której umieszczono rewerendę z kościoła Wszystkich Świętych w Falsgrove.

W czerwcu 1954 r. kościół został wpisany na listę II klasy.^[29]

York Theatre Royal to teatr znajdujący się przy St Leonard's Place, w mieście York w Anglii, którego początki sięgają 1744 roku. Obecnie teatr mieści 750 widzów. Teatr jest tradycyjnie teatrem proscenium, ale w 2011 roku został na jeden sezon przebudowany, aby oferować przedstawienia na okrągło. Teatr wystawia wiele własnych przedstawień, a także gości zespoły objazdowe. Jednym z nich jest Pilot Theatre, krajowy zespół objazdowy, który często współprodukuje swoje prace z teatrem. Ponadto główna scena i studio są regularnie wykorzystywane przez lokalne amatorskie zespoły dramatyczne i operowe. York Theatre Royal był jednym z koproducentów historycznego przedstawienia York Mystery Plays 2012, które było wystawiane w Ogrodach Muzeum Yorku w dniach 2-27 sierpnia. Teatr został ponownie otwarty w piątek 22 kwietnia 2016 r. po przebudowie wartej 6 milionów funtów, z nowym dachem, powiększoną i przemodelowaną częścią frontową, odnowioną i udekorowaną na nowo główną widownią oraz znaczącymi ulepszeniami w zakresie dostępu i wpływu na środowisko.^[32]