Exeter - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Devon County War Memorial to pomnik z czasów I wojny światowej, zaprojektowany przez Sir Edwina Lutyensa i znajdujący się na Cathedral Green w Exeter, mieście hrabstwa Devon, w południowo-zachodniej Anglii. Jest to jeden z piętnastu Krzyży Wojennych zaprojektowanych przez Lutyensa o podobnych cechach i jeden z dwóch, które służą jako pomnik obywatelski w mieście. Pierwszą propozycją budowy pomnika wojennego w hrabstwie było dokończenie budowy krużganka w katedrze w Exeter, który miał być poświęcony poległym w wojnie mieszkańcom Devon, ale projekt ten został zarzucony z powodu braku funduszy. Po rozważeniu wielu propozycji, Komitet ds. Pomnika Wojny w Hrabstwie Devon zlecił Lutyensowi zaprojektowanie Krzyża Wojennego. Po zbadaniu kilku lokalizacji komitet zdecydował się umieścić pomnik na zieleńcu przy katedrze w Exeter. Równolegle rozważano budowę pomnika wojennego dla samego Exeter, ale komitety obu projektów nie współpracowały ze sobą, w wyniku czego powstały dwa oddzielne pomniki - pomnik hrabstwa przy katedrze i pomnik wojenny miasta Exeter w Northernhay Gardens.

Pomnik ma formę prostego krzyża. Wybudowano go z jednego bloku granitu wydobytego w Haytor w Dartmoor. Stoi na zachód od katedry, w jednej linii z ołtarzem. Krzyż stoi na granitowym cokole, który sam opiera się na trzech stopniach. Został odsłonięty przez księcia Walii 16 maja 1921 roku. Po wykopaliskach archeologicznych w latach 70. XX wieku teren ten został przebudowany tak, aby stworzyć drogę procesyjną między pomnikiem a katedrą. Pomnik jest zabytkiem klasy II* i stanowi część "narodowej kolekcji" pomników wojennych Lutyensa. Od 2015 r. wszystkie pomniki Lutyensa w Anglii są chronione przez status budynku zabytkowego.^[5]

Obiekt sportowy w Exeter, Anglia. Sandy Park – stadion znajdujący się w Exeter, służący do rozgrywania meczów rugby union, domowy obiekt zespołu Exeter Chiefs.

W 2002 roku członkowie klubu jednogłośnie postanowili o przeprowadzce z mieszczącego 5200 widzów County Ground na nowy stadion, o maksymalnej pojemności 8200 osób, który miał pozwolić na uzyskanie statusu zespołu English Premiership. Sandy Park został oddany do użytku kosztem 15 milionów GBP we wrześniu 2006 roku. Obiekt położony jest przy austostradzie M5. W meczowe dni niemożliwe jest korzystanie z przystadionowego parkingu. Integralną częścią obiektu jest Sandy Park Conference Centre, posiadający kilkanaście sal balowych i konferencyjnych. W grudniu 2009 roku postanowiono rozszerzyć trybuny oraz zbudować tarasy z miejscami stojącymi, by zwiększyć pojemność do ponad 10 tysięcy widzów, przez co obiekt stałby się największym w mieście, wyprzedzając St James Park.

W styczniu 2011 roku szef klubu przedstawił wstępne cele dalszej rozbudowy stadionu – z trybunami dookoła boiska i łączną pojemnością nieco ponad 20 tysięcy osób – mające na celu ewentualny udział w fazie play-off Pucharu Heinekena, zaś konkretne propozycje pojawiły się we wrześniu tego roku. Miesiąc później zostały one zaakceptowane przez walne zgromadzenie klubu. W lipcu 2012 roku plany zostały przedstawione pod ocenę rady miasta w celu uzyskania stosownych pozwoleń – przebudowa miałaby nastąpić w ciągu pięciu lat i obejmować budowę nowych trybun i pomieszczeń dla mediów, stworzenie obszaru dla autobusów i autokarów, zwiększenie liczby miejsc parkingowych ze 150 do 400 oraz rozbudowę centrum konferencyjnego. Praca nad trybunami, w końcowym efekcie zwiększająca pojemność stadionu z 10 744 do 20 600 miejsc, miała rozpocząć się od strony zachodniej i następować w miarę napływu środków pieniężnych przeciwnie do ruchu wskazówek zegara, a koszt całości został oszacowany na 24 miliony GBP. Po uzyskaniu wstępnej rekomendacji oficjalna zgoda została wydana pod koniec października 2012 roku.

Finansowanie inwestycji zaplanowane było ze środków własnych poprzez emisję obligacji. Wartość zapisów na obligacje finansujące pierwszą fazę rozbudowy w październiku 2013 roku osiągnęła 5,7 mln GBP. Cel, w wysokości 7,5 miliona funtów, został osiągnięty na początku grudnia tego roku, a rozpoczęcie prac obejmujących rozbudowę zachodniej trybuny, zmianę murawy i powiększenie parkingu zaplanowano na początek roku 2014.

Po wycofaniu się właścicieli Ashton Gate Sandy Park dołączono do wstępnej listy stadionów ubiegających się o goszczenie meczów Pucharu Świata w Rugby 2015, a na początku maja 2013 roku potwierdzono, że będzie jednym z trzynastu obiektów, na których odbędzie się ten turniej. Stadion miał gościł trzy spotkania Pucharu Świata, a wymogiem jego organizatorów była możliwość zagwarantowania miejsc dla 12 500 widzów. Z uwagi na fakt, iż stałe konstrukcje nie byłyby gotowe przed wrześniem 2015 roku, władze klubu wystąpiły do rady miasta na zgodę na budowę tymczasowej wschodniej trybuny – zwiększyłaby ona pojemność tej części stadionu z 1600 do 3300 osób – a dalsze prace miały zostać wznowione po zakończeniu tych zawodów.^[7]

Killerton to XVIII-wieczny dom w Broadclyst, Exeter, Devon, Anglia, który wraz z ogrodem na wzgórzu i posiadłością jest własnością National Trust od 1944 roku i jest otwarty dla publiczności. National Trust prezentuje ten dom jako komfortowy obiekt mieszkalny. W domu znajduje się kolekcja kostiumów z okresu od XVIII do XX wieku, pierwotnie znana jako kolekcja Paulise de Bush, prezentowana w salach z epoki.

Posiadłość obejmuje około 2590 hektarów (25,9 km2, 6400 akrów). Na terenie posiadłości znajduje się strome zalesione zbocze wzgórza z pozostałościami fortu górskiego z epoki żelaza, znanego również jako Dolbury, które dostarczyło również dowodów na okupację rzymską, uważaną za możliwy fort lub obóz marszowy w obrębie fortu górskiego.

Sam dom Killerton House i stojący na jego terenie domek letniskowy Bear's Hut są budynkami wpisanymi na listę Grade II*. Ogrody są wpisane do Krajowego Rejestru Zabytkowych Parków i Ogrodów (National Register of Historic Parks and Gardens) jako obiekty klasy II*.^[8]

Zamek Rougemont, znany również jako Zamek Exeter, jest historycznym zamkiem w mieście Exeter, Devon, Anglia. Został zbudowany w północnym narożniku rzymskich murów miejskich w roku 1068 lub krótko po tym roku, po buncie Exeter przeciwko Wilhelmowi Zdobywcy. W 1136 roku był oblegany przez trzy miesiące przez króla Stefana. W XII wieku dobudowano zewnętrzne podzamcze, z którego niewiele dziś pozostało.

Zamek jest wspomniany w sztuce Szekspira Ryszard III w nawiązaniu do wizyty króla w Exeter w 1483 roku. Co najmniej od 1607 roku mieścił się tu sąd hrabstwa Devon, a trzy czarownice z Devon - ostatnie osoby w Anglii stracone za czary - zostały osądzone i skazane w 1682 roku w Exeter Assizes.

Wszystkie budynki wewnątrz murów zostały rozebrane w latach siedemdziesiątych XVIII wieku, aby zrobić miejsce dla nowej siedziby sądu, która została rozbudowana poprzez dodanie skrzydeł w latach 1895 i 1905. Ze względu na swoją funkcję sądową wnętrze zamku nie było dostępne dla zwiedzających aż do czasu przeniesienia sądu do nowej siedziby w 2004 roku. Cały teren został później sprzedany deweloperowi, którego celem było przekształcenie go w "Covent Garden południowego zachodu".

Nazwa zamku pochodzi od czerwonego kamienia znalezionego na wzgórzu i użytego do budowy oryginalnych budynków, z których najważniejszym zachowanym elementem jest duży wczesnonormański dom bramny. Z trzech stron otaczają go ogrody Rougemont Gardens i Northernhay Gardens, parki publiczne utrzymywane obecnie przez Radę Miasta Exeter.^[15]

Northernhay Gardens znajdują się w Exeter, Devon, Anglia, po północnej stronie zamku Rougemont. Są one najstarszą otwartą przestrzenią publiczną w Anglii, założoną w 1612 roku jako miejsce spacerów dla mieszkańców Exeter. Ogrody są wpisane do Krajowego Rejestru Zabytkowych Parków i Ogrodów (Grade II) i są utrzymywane przez Radę Miasta Exeter.

W czasach rzymskich na tym terenie wydobywano kamień na mury miejskie. W skład ogrodów wchodzi odcinek muru rzymskiego i jedyny zachowany w Anglii fragment saskiego muru miejskiego. Tworzą one kształt półksiężyca ograniczonego od północy przez West of England Main Line i stację kolejową Exeter Central, a od południa przez zamek i Ogrody Rougemont. Ich wschodnie wejście znajduje się na czele Northernhay Place, a ogrody otwierają się na zachód do Northernhay Gate.

Wczesny park został zniszczony w czasie wojny domowej w 1642 r., kiedy to poza murami wykopano wielkie rowy obronne dla obrony miasta. Wkrótce po Restauracji, w 1664 roku, miasto przystąpiło do odbudowy parku, sadząc setki młodych wiązów i układając żwirowe ścieżki. Od tego czasu istnieje tradycja utrzymywania parku jako ważnego obiektu miejskiego.

W 1860 r. ogrody przeszły gruntowną przebudowę, a w latach 1860-1895 ustawiono w nich ważną grupę pomników poświęconych najważniejszym postaciom wiktoriańskiej historii miasta. Deer Stalker (1875) autorstwa E. B. Stephensa (1815-1882) jest znaczącym dziełem sztuki wiktoriańskiej, które zostało wystawione w Akademii Królewskiej w 1876 roku. Stephens wyrzeźbił również w ogrodach posągi Johna Dinhama, który był lokalnym filantropem, oraz sir Thomasa Dyke'a Aclanda, 10. baroneta.

W XVII i XVIII w. ogrody Northernhay były czule znane pod znaną nazwą "Norney".

Statua konserwatywnego polityka Stafforda Northcote'a (1887) jest autorstwa Josepha Boehma. Pomnik Ochotników (1895), zaprojektowany przez S. K. Greenslade'a, upamiętnia powstanie 1 Pułku Strzelców Ochotniczych w 1852 r., a pomnik Exeter War Memorial, wykonany przez miejscowego rzeźbiarza Johna Angela, powstał w 1923 r. W ogrodach znajduje się także estrada.

W połowie lat 1900-tych XX wieku dojrzała aleja wiązów otaczająca centralny trakt spacerowy uległa holenderskiej chorobie wiązów i została wycięta. Kolejne nasadzenia miały na celu zapewnienie całorocznego koloru i zainteresowania. Z ogrodów roztacza się widok na dużą część miasta, a przez cały rok odbywają się tam imprezy.^[16]

Kościół św. Marcina w Cathedral Close, Exeter, Devon, Anglia, został zbudowany w XV wieku. Jest on wpisany na listę dziedzictwa narodowego Anglii jako budynek klasy I, a obecnie jest zbędnym kościołem znajdującym się pod opieką Churches Conservation Trust. Został przekazany w ręce Trustu 1 sierpnia 1995 r.

Zbudowany jest z kamienia Heavitree i ma dachy z łupka. Łuk prezbiterium jest uważany za najstarszą część budynku i może pochodzić z poprzedniego kościoła w tym miejscu, który został poświęcony 6 lipca 1065 r. przez biskupa Leofrica. W północno-wschodnim narożniku nawy głównej widoczne są ślady anglosaskiej roboty "long-and-short". Wieża została dobudowana w 1675 roku.

We wnętrzu znajdują się zabytki z XVII i XVIII w., reredy i balustrady ołtarzowe, z których część została przeniesiona z pobliskiego kościoła św. W południowym oknie znajduje się kilka fragmentów średniowiecznego szkła. Na zachodnim końcu znajduje się boazeryjna galeria z namalowanymi herbami biskupa Trelawny'ego (1688-1707) i miasta Exeter, oba flankujące herb królewski.^[19]

Devon County Council to rada hrabstwa zarządzająca angielskim hrabstwem Devon. Rada, z siedzibą w mieście Exeter, obejmuje niemetropolitalny obszar hrabstwa Devon. Członkowie rady są wybierani co cztery lata jako reprezentanci wyborców z każdego okręgu hrabstwa; prawie wszyscy są nominowani przez główne krajowe partie polityczne.

W 2018 roku populacja obszaru administrowanego przez radę wynosiła 795 286 osób, co czyni go największym samorządem lokalnym w południowo-zachodniej Anglii.

Devon jest obszarem o "dwustopniowym" samorządzie lokalnym, co oznacza, że hrabstwo jest podzielone na okręgi niemetropolitalne, które pełnią mniej strategiczne funkcje, np. podejmują większość decyzji dotyczących planowania. W Devon jest osiem takich dystryktów, a każdy z nich ma własną radę dzielnicy, gminy lub miasta.^[27]

Exeter Quay, znane również jako Exeter Quayside, to część miasta Exeter położona obok rzeki Exe i kanału Exeter Ship Canal. Po raz pierwszy użyto go jako portu w czasach prehistorycznych, kiedy to piaskowcowy gzyms służył do rozładunku statków zamorskich kupców. Jednak do 1381 r. hrabina Weir zablokowała rzekę dla żeglugi. W 1566 r. ukończono budowę kanału, który umożliwił statkom dostęp do rzeki. Z czasem liczba statków korzystających z nabrzeża wzrosła, więc pod koniec XVII wieku nabrzeże zostało rozbudowane. Dalsza rozbudowa nastąpiła w 1830 r., kiedy wykopano nowy basen kanału. Jednak w 1840 roku do Exeter dotarła kolej i żegluga zaczęła podupadać. Obecnie nabrzeże nie jest już wykorzystywane do żeglugi, ale głównie do celów rekreacyjnych, o których mowa w poniższych linkach.

Ręcznie obsługiwany prom linowy, znany jako Butts Ferry, przeprawia się przez rzekę Exe przy nabrzeżu Exeter.^[34]