Münster - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

XIII-wieczne katolickie miejsce kultu. Katedra św. Pawła w Münsterze – główna świątynia Münsteru, wraz z ratuszem i Prinzipalmarkt należy do osobliwości historycznej stolicy Westfalii. Jest siedzibą utworzonej w roku 805 diecezji Münsteru. Cenne dzieło architektury późnoromańskiej i gotyckiej w zachodnich Niemczech. Pomimo poważnych zniszczeń wojennych katedra zachowała wewnątrz bogate wyposażenie m.in. krucyfiks mistyczny z XIV w. zegar astronomiczny z 1541, liczne nowożytne figury i epitafia. Do wnętrza prowadzi Rajski Portal z wczesnogotycką dekoracją rzeźbiarsko-architektoniczną. Od strony północnej zabudowania monasterium kanonickiego z krużgankiem obiegającym czworoboczny wirydarz. W dawnej zakrystii znajduje się od 1981 skarbiec katedralny z licznymi dziełami średniowiecznego i nowożytnego rzemiosła artystycznego, a także rzeźby i malarstwa.^[1]

Willa ten Hompel to miejsce pamięci poświęcone przestępstwom popełnionym przez policję i administrację państwową w okresie narodowego socjalizmu w mieście Münster, położonym w niemieckim kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia.

Willa ten Hompel została nazwana na cześć jej budowniczego, kupca przemysłowego Rudolfa ten Hompel z Münster, i była budowana od 1924 roku.

Ten Hompel był jednym z najbogatszych obywateli Münster i współwłaścicielem "Wicking-Werke", największego w tym okresie kombinatu cementowni w Niemczech. Ponadto w latach 1920-1928 był przedstawicielem katolickiej Partii Centrum w niemieckim Reichstagu.

Willa i jej rozległe ogrody były często wykorzystywane do organizowania przyjęć i innych spotkań towarzyskich, dlatego wyposażono je bardzo luksusowo. Podczas Wielkiego Kryzysu na początku lat trzydziestych XX wieku "imperium cementowe" Ten Hompel'a upadło. W 1935 r. były dyrektor naczelny ten Hompel został skazany przez regionalny sąd najwyższy w Münster za defraudację, przestępstwo bankructwa, odkładanie fortuny i fałszowanie dokumentów na trzy lata więzienia i grzywnę w wysokości 22 000 marek Rzeszy. W 1939 roku willa stała się własnością Skarbu Państwa, a Rudolf ten Hompel przeniósł się do Monachium, gdzie zmarł w 1948 roku.

W 1940 r. do willi wprowadziła się Policja Mundurowa (Ordnungspolizei), która uczyniła z niej siedzibę szóstego okręgu wojskowego, obejmującego całą Nadrenię Północną-Westfalię, okolice pobliskiego miasta Osnabrück i część Belgii. W czasie wojny z willi wysyłano strażników policyjnych do nadzorowania pociągów deportacyjnych, a także do Arbeitserziehungslager, czyli obozów kształcenia robotników.

Komendant główny Ordnungspolizei nadzorował prawie 200 000 ludzi. W 1940 roku komendantem głównym Ordnungspolizei został mianowany generał major policji Heinrich Lankenau. W 1942 roku Lankenau został zastąpiony przez generała dywizji d.P. Kurta Göhruma. Jesienią 1944 roku generał porucznik Reiner Liessem pełnił swoją funkcję do końca II wojny światowej. Liessem przeniósł siedzibę Ordnungspolizei do Düsseldorfu.

Po II wojnie światowej w Willi ten Hompel mieściła się siedziba policji państwowej, a od jesieni 1946 r. policji kryminalnej. Jednak w październiku 1946 r. jednostka policji kryminalnej została połączona z policją kryminalną z Düsseldorfu, a policja kryminalna z Münster wycofała się z willi. Do 1953 r. stacjonowała tam również policja wodna. Później siedzibę policji wodnej przeniesiono do Duisburga.

Od 1953 r. w willi mieścił się Wydział Reparacji Zarządu Okręgowego. Zajmował się on wypłatą odszkodowań dla ofiar narodowego socjalizmu i członków ich rodzin, którzy przeżyli. W okresie do 1968 roku 12 000 osób złożyło wnioski o takie świadczenia, na które przeznaczono łącznie 100 000 000 marek Rzeszy.

Pod koniec lat 90. gmina Münster zakupiła willę w celu utworzenia miejsca pamięci poświęconego badaniom nad postawami policji i administracji publicznej oraz sposobami wykonywania przez nich pracy. Burmistrz Berthold Tillmann zainaugurował pierwszą wystawę 13 grudnia 1999 r. w obecności prezydenta Nadrenii Północnej-Westfalii Wolfganga Clementa i przewodniczącego Centralnej Rady Żydów w Niemczech Paula Spiegla. Oprócz stałej wystawy Im Auftrag (W imieniu), w willi prezentowane są wystawy poświęcone takim tematom, jak zbrodnie wojenne narodowego socjalizmu, historia policji i administracji. Oprócz wystaw znajduje się tu także biblioteka i archiwum poświęcone tym zagadnieniom. Willa ściśle współpracuje z miejscowym uniwersytetem, szkołami i policją.^[8]

Domplatz w Münster, w Westfalii, to plac przed katedrą w Münster. Plac znajduje się na południe od katedry.

Ślady XIV-wiecznego Domburga są wciąż rozpoznawalne na współczesnym Domplatz. Plac ten był centrum Domimmunität. W średniowieczu mieściła się tu kuria domowników kapituły katedralnej w Münster oraz kościół parafialny dla jej sług - św. Bezpośrednio przed główną bramą, Michaelistor, stoi ratusz, wzniesiony w XIV wieku jako wyraz sprzeciwu mieszczan wobec biskupa.

Na południe od Domplatzu znajduje się siedziba Münster Bezirksregierung, oddział Deutsche Post, dwie kawiarnie oraz Westfalskie Państwowe Muzeum Sztuki i Historii Kultury. Po stronie zachodniej Domplatz graniczy z Fürstenberghaus Uniwersytetu w Münster i Balacem Biskupim, po stronie zachodniej z tyłami sklepów przy Prinzipalmarkt i budynkami dawnego oddziału Reichsbanku, w których obecnie mieszczą się biura Bezirksregierung.

W środę i sobotę rano odbywa się duży targ. W piątki na Biomarkecie sprzedawane są produkty kontrolowane biologicznie i/lub wytwarzane lokalnie. We wschodniej części placu znajduje się wydzielony parking na około 100 miejsc, który ma na celu złagodzenie niedoboru miejsc parkingowych w śródmieściu Münster. Domplatz jest ważnym miejscem organizacji imprez plenerowych, takich jak Eurocityfest. Podczas jubileuszu 1200-lecia diecezji Münster latem 2005 r. zespół Silbermond zaśpiewał na Domplatz dla 30 tys. widzów.^[12]

Zegar astronomiczny w Münsterze to zegar astronomiczny w katedrze w Münsterze w Niemczech.

Zegar, zbudowany w latach 1540-1542, jest jednym z najbardziej znaczących zegarów monumentalnych w świecie niemieckojęzycznym. Należy on do tak zwanej "Rodziny Zegarów Hanzeatyckich", której inne przykłady przetrwały w Gdańsku (zegar), Rostocku (zegar), Stralsundzie (zegar) i Stendal w stanie zbliżonym do oryginalnego (dwa kolejne zegary w Lubece i Wismarze zostały zniszczone odpowiednio w 1942 i 1945 roku). Zegar z Münster posiada szereg cech wspólnych z tą rodziną zegarów.

Zegar, umieszczony w sklepieniu między chórem głównym a południowym ramieniem ambulatorium na wschodnim krańcu katedry, jest jednym z niewielu istniejących zegarów monumentalnych, które obracają się w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.

Kuranty wewnątrz zegara (10 dzwonów, zakres tonalny 1-f2) mogą być uruchamiane z organów katedralnych.^[16]

Kościół św. Lamberta to rzymskokatolicki budynek kościelny w Münster w Niemczech, poświęcony Lambertowi z Maastricht. Obecna budowla jest najbardziej znaczącym przykładem westfalskiej architektury późnogotyckiej. Znajduje się on po północnej stronie Prinzipalmarkt w centrum miasta. Do początku XX wieku przy Roggenmarkt znajdowała się dzielnica mieszkaniowa Drubbels. Na wschód od kościoła znajduje się Alte Fischmarkt i Salzstraße, natomiast pomiędzy kościołem a Salzstraße znajduje się Lambertikirchplatz z Lambertibrunnen.

Z wieży kościoła zwisają trzy żelazne kosze - w 1536 r. użyto ich do odsłonięcia zwłok Jana van Leiden, Bernharda Krechtinga i Bernharda Knipperdollinga po tym, jak zostali publicznie torturowani i zabici na Prinzipalmarkt za przewodzenie buntowi w Münster. W 2007 r. w kościele kręcono dwudziesty odcinek serialu telewizyjnego "Wilsberg" pt. "Die Wiedertäufer" ("Anabaptysta").^[22]

Muzeum Hiltrup to westfalskie muzeum historii lokalnej w dzielnicy Hiltrup w Münster. Zostało założone w 1984 r. z inicjatywy Heimatverein Heimatfreunde Hiltrup.

Sponsorem jest Förderverein Hiltrup Museum e. V. Celem stowarzyszenia jest założenie i prowadzenie muzeum w celu zachowania i uzupełnienia eksponatów muzealnych z przeszłości dzielnicy oraz udostępnienia ich społeczeństwu. Rada powiernicza wspomaga zarząd w charakterze doradczym.

Przez pierwsze 14 lat muzeum mieściło się na górnym piętrze dawnego młyna parowego Wentrup. Od 1998 r. mieści się w dawnej remizie strażackiej w Hiltrup. Instytucją kultury kierują liczni wolontariusze. Przestrzeń o powierzchni 180 metrów kwadratowych pokazuje rozwój historii dzielnicy. Ponadto w regularnych odstępach czasu prezentowane są wystawy czasowe oraz organizowane są wykłady na temat historii Hiltrup. Muzeum jest otwarte w niedziele.

Überwasserkirche to potoczna nazwa gotyckiego kościoła halowego w Münster, w Nadrenii Północnej-Westfalii, w Niemczech. Jest to kościół typu Liebfrauenkirche, pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Oficjalnie St. Marien Überwasser, nazywany jest również Liebfrauen-Überwasser. Nazwa ta oznacza dosłownie "kościół za wodą" i określa jego położenie po drugiej stronie rzeki Aa, patrząc od strony katedry w Münster. W 1040 r. został otwarty jako część fundacji edukacyjnej, która później przekształciła się w Uniwersytet w Münster.

20 lipca 1941 r. Clemens August Graf von Galen wygłosił w kościele Überwasserkirche słynne kazanie przeciwko reżimowi nazistowskiemu. Kościół został zniszczony w czasie II wojny światowej. Został odrestaurowany w 1968 roku, a następnie w 2016 roku. Znajdują się w nim dwa organy zbudowane w 1972 i 1985 roku. Obecnie służy jako kościół parafialny większej, połączonej parafii.^[23]

Judaizm w Münster ma za sobą ponad 800 lat bogatej historii, co czyni go jednym z najstarszych w północno-zachodnich Niemczech.

Już w XII wieku w Münster działała gmina żydowska z własnym domem modlitwy, który jednak został zniszczony w wyniku pogromów w 1350 roku. Od 1536 r. Żydzi ponownie osiedlali się pod opieką biskupa, ale po jego śmierci w 1553 r. nie udało im się uniknąć wypędzenia. Do XIX wieku w Münster nie było gminy żydowskiej. Od 1616 r. istniał jednak system przepustek, który precyzyjnie regulował zasady wjazdu dla Żydów. W 1662 r. książę-biskup wydał ordynację żydowską w Münster. Od tego czasu w Münster działał tzw. Żyd nadworny, który reprezentował interesy mniejszości w diecezji Münster, ale - sam będąc narzędziem absolutyzmu - nie był w stanie wyegzekwować stałego prawa pobytu w mieście katedralnym.

Dopiero w 1810 r. żydowscy obywatele zaczęli się przesiedlać, walcząc o prawną emancypację w Prusach w XIX w. Ważny rzecznik judaizmu reformowanego, Alexander Haindorf, pracował w Münster i założył tam Żydowsko-Humanistyczną Szkołę Fundacji Marksa-Haindorfa. W czasach Cesarstwa i Republiki Weimarskiej osobistości żydowskie miały znaczący wpływ na życie publiczne miasta, zanim synagoga po raz pierwszy stanęła w płomieniach w 1938 r. w czasach narodowego socjalizmu, a ludność żydowska Münster była następnie prześladowana i mordowana w czasie Holokaustu.

Jednak po II wojnie światowej i upadku reżimu nazistowskiego gmina żydowska zdołała się odrodzić, a już w 1961 r. poświęcono nową synagogę. W 2018 r. wspólnota liczy 589 członków i ponownie stała się częścią wizerunku miasta. Jest członkiem Krajowego Związku Gmin Żydowskich Westfalii-Lippe.