Wuppertal - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Engels-Haus to muzeum w Wuppertalu w Niemczech, mieszczące się w domu, w którym dorastał Friedrich Engels. Muzeum jest częścią składową Muzeum Kultury Przemysłowej w Wuppertalu.

Późnobarokowy dom Berg został zbudowany w 1775 r. przez Eberharda Haarmanna w ówczesnej dzielnicy Barmen, Berg. Ojciec Engelsa, Friedrich Engels Sr., urodził się w tym domu w 1796 roku. Sam Engels urodził się w innym domu należącym do rodziny, położonym około 100 m na wschód, który od tego czasu został zniszczony, ale młodość spędził w Engels-Haus.

Muzeum zostało otwarte w 1970 r. z okazji 150. rocznicy urodzin Engelsa i stało się popularnym celem wycieczek turystów socjalistycznych. W 2016 roku muzeum zostało zamknięte w celu przeprowadzenia remontu. Planowane ponowne otwarcie muzeum w 2020 roku z okazji 200. rocznicy urodzin Engelsa zostało odwołane z powodu pandemii COVID-19. Jednak w obecności minister kultury i nauki Nadrenii Północnej-Westfalii Isabel Pfeiffer-Poensgen oraz ponad 300 gości 11 września 2021 r. muzeum zostało ponownie otwarte wraz z nową wystawą stałą poświęconą życiu i twórczości Fryderyka Engelsa. Punktem kulminacyjnym tego wydarzenia było odsłonięcie międzynarodowego projektu artystycznego Inside out Engels.^[2]

Ogród botaniczny z dużą szklarnią. Botanischer Garten Wuppertal, znany również jako Botanischer Garten der Stadt Wuppertal, to miejski ogród botaniczny położony przy Elisenhöhe 1, w Wuppertalu, w Nadrenii Północnej-Westfalii, w Niemczech. Jest otwarty codziennie bez opłat.

Początki ogrodu sięgają 1890 r., kiedy na działce o powierzchni 4600 m², która obecnie jest Ogrodem Różanym, utworzono szkolny ogród botaniczny. W latach 1908-1910 przeniesiono go na dzisiejsze miejsce, do Willi Eller'schen, dawnego wiejskiego domu fabrykantów włókienniczych o nazwisku Eller, w którym znajdowała się willa (zbudowana w 1820 r.), oranżeria, budynki mieszkalne i gospodarcze oraz Wieża Elise (zbudowana w 1838 r.), stanowiąca centralny punkt ogrodu. Po założeniu Wuppertalu w 1929 r. ogród stał się miejskim ogrodem botanicznym. W 2006 r. na miejscu dawnej szkółki miejskiej wybudowano trzy nowe szklarnie, powiększając w ten sposób ogród: dużą szklarnię pokazową (400 m²) i dwie mniejsze (każda o powierzchni ok. 100 m²).

Obecnie w ogrodzie uprawia się około 400 chronionych gatunków z rodzaju Babiana, Cyklamen, Gladiolus, Iris, Moraea, Paeonia, Scilla itd. W dużej szklarni znajdują się uprawy tropikalne, przestrzeń wystawowa i imprezowa oraz miejsce do zimowania roślin. W mniejszych szklarniach prezentowane są rośliny cebulowe, bulwiaste i kaktusy.^[3]

Obóz koncentracyjny Kemna był jednym z wczesnych nazistowskich obozów koncentracyjnych, utworzonych przez III Rzeszę w celu osadzenia przeciwników politycznych po przejęciu władzy przez partię nazistowską w 1933 roku. Obóz powstał w dawnej fabryce nad rzeką Wupper, w dzielnicy Kemna, w dzielnicy Barmen w Wuppertalu. Prowadziła go grupa SA z Düsseldorfu.

Celem pierwszych obozów koncentracyjnych było represjonowanie i terroryzowanie przeciwników nowego reżimu, przede wszystkim komunistów, ale także socjalistów, chrześcijan o odmiennych poglądach i związkowców. W przeciwieństwie do późniejszych obozów koncentracyjnych, więźniowie i strażnicy w Kemnie pochodzili z tych samych miast, a w wielu przypadkach znali się nawzajem i byli już wrogami z czasów rewolucji niemieckiej 1918-1919 i późniejszych walk politycznych w latach dwudziestych. W obozie stosowano tortury, krzyki więźniów były słyszalne dla okolicznych mieszkańców i robotników, a ciężko ranni mężczyźni byli przewożeni do pobliskich szpitali, co powodowało szybkie rozprzestrzenianie się informacji o nieprawidłowościach w obozie. W październiku 1933 r. nastąpiło wielkie zwolnienie więźniów; zwolnieni zostali zmuszeni do podpisania dokumentu, w którym zobowiązali się do zachowania w tajemnicy wszystkiego, co widzieli i czego doświadczyli w obozie, a w razie nieposłuszeństwa groziło im ponowne aresztowanie. Naziści chcieli, aby opinia publiczna oswoiła się z pojęciem "obóz koncentracyjny" i traktowała je ze strachem, ale obawiali się, że ekscesy w Kemnie i innych pierwszych obozach koncentracyjnych nastawią opinię publiczną przeciwko nim i pokrzyżują ich plany. W rezultacie obóz został zamknięty w styczniu 1934 roku, zaledwie sześć miesięcy po jego otwarciu. Po utracie wpływów politycznych przez SA doniesienia o torturach doprowadziły do wszczęcia śledztwa, a w końcu do przesłuchań i udzielenia sprawcom ostrzeżenia. Nie wniesiono oskarżenia o popełnienie przestępstwa.

Po wojnie proces w Kemnie stał się pierwszym ważnym niemieckim procesem dotyczącym obozu koncentracyjnego. Mimo to obóz został później w dużej mierze zapomniany, nie prowadzono badań nad jego przeszłością, a przez dziesiątki lat większość informacji o nim pochodziła z dwóch źródeł. W 1983 r. naprzeciwko byłego obozu koncentracyjnego ustawiono pomnik ku czci więźniów, którzy tam cierpieli. Właściciel terenu zabronił budowniczym pomnika stawiać jakiekolwiek pomniki na tym terenie.^[7]

Barmer Anlagen to drugi co do wielkości prywatny park w Niemczech, który jest jednak ogólnodostępny. Znajdują się one w dzielnicy Wuppertal w Barmen, które było samodzielnym miastem w kraju związkowym Bergisches Land do czasu połączenia z sąsiednim miastem Elberfeld w 1929 r. Teren został zaprojektowany w 1864 roku według planów królewskiego dyrektora ogrodnictwa Josepha Clemensa Weyhe'a.

Park rozciąga się od dzielnicy mieszkaniowej Heidt na południowym skraju śródmieścia Barmer aż do Barmer Südhöhen z lasem Barmer wokół wieży Toelle na wysokości 330 m n.p.m. w dzielnicy mieszkaniowej Lichtenplatz. Różnica wysokości między częścią północną a najwyższym wzniesieniem wynosi około 135 metrów, a długość w kierunku północ-południe - około 1200 metrów. Obszar ten, wraz z częścią Barmer Wald należącą do obiektów, ma powierzchnię około 300 hektarów, z czego 77 hektarów należy do Barmer Verschönerungsverein, a 212 hektarów do miasta Wuppertal. Około 100 hektarów terenu przeznaczono na ogrody krajobrazowe.

Obszar Barmer Anlagen jest podzielony na trzy części przez biegnące ze wschodu na zachód drogi Untere Lichtenplatzer Straße, która jest zakwalifikowana jako droga krajowa nr 419, oraz Lönsstraße. Mniejsza część Barmer Anlagen, położona na północ od Untere Lichterplatzer Straße i w najniższym punkcie, ma charakter parkowy z dwoma stawami i trawnikami ze starymi drzewami. W centralnej części, gdzie założono kolejne stawy i bardziej rozległe trawniki, ogród krajobrazowy łączy się z lasem Barmer, w miarę jak wzrasta wysokość nad poziomem morza. Część południowa, zwłaszcza na południe od Lönsstraße aż do doliny Murmelbach, składa się głównie z zamkniętego obszaru leśnego z licznymi ścieżkami leśnymi. W najwyższym punkcie znajduje się Wieża Toelle, na którą w wybrane dni w miesiącach letnich można wejść jako na wieżę widokową.

Na terenie parku znajdują się liczne pomniki, kamienie pamiątkowe i tablice pamiątkowe. Jeden z pomników upamiętnia zlikwidowaną w 1959 r. kolej zębatą Barmer Bergbahn, której dawna trasa prowadziła przez długie odcinki przez park do wieży Toelle i której przebieg został utrwalony w postaci podwójnego rzędu granitowych stel na terenie parku w ramach Regionale 2006. Do obiektów przylega bardzo atrakcyjnie zaprojektowany Vorwerkpark oraz cmentarz honorowy, który jest ogrodzony przez park. Ponadto na terenie parku znajdowały się budynki Barmer Stadthalle, Barmer Planetarium i Meierei Fischertal, które zostały zniszczone w czasie II wojny światowej i nie zostały odbudowane.

Od początku istnienia ogrodów Barmer opiekę nad nimi sprawuje Barmer Verschönerungsverein (Barmerskie Stowarzyszenie Upiększania), które finansuje ich utrzymanie ze składek członkowskich i darowizn. Są one jednym z 57 parków i ogrodów krajobrazowych na Szlaku Sztuki Ogrodowej między Renem a Mozą, transgranicznym stowarzyszeniu szczególnie pięknych i wysokiej jakości, w większości historycznych ogrodów w Nadrenii Północnej-Westfalii i Holandii.

We wrześniu 2013 r. Europejska Sieć Dziedzictwa Ogrodowego (EGHN) ogłosiła, że tereny Barmer zostaną nazwane ogrodem partnerskim i otrzymają tablicę EGHN w 2014 r., w roku 150-lecia istnienia tej organizacji. Jest to jeden z 180 europejskich ogrodów należących obecnie do sieci ogrodów o znaczeniu kulturowym i historycznym. Tablica została wręczona przez przedstawicieli LVR 14 lutego 2014 r.

Elisenturm to 21-metrowa wieża widokowa w Wuppertalu, położona w parku w paśmie górskim Hardt, na północ od rzeki Wupper.

Wieża otrzymała swoją nazwę na cześć Elżbiety Ludwiki Bawarskiej, zwanej Elisą, żony Fryderyka Wilhelma IV Pruskiego. W 1820 r. fabrykant włókienniczy i radny miejski Engelbert Eller założył nad rzeką Hardt posiadłość wiejską z willą, oranżerią i budynkami fabrycznymi. W 1838 r. na fundamencie starego wiatraka z 1812 r. zbudował wieżę jako obserwatorium astronomiczne. Od około 1850 r. była dostępna dla zwiedzających jako wieża widokowa. Wdowa po Ellerze zapisała posiadłość Niemieckiemu Czerwonemu Krzyżowi, który w 1907 r. przekazał ją miastu Wuppertal. Park otaczający wieżę stał się w 1910 r. częścią ogrodu botanicznego założonego w 1890 r. Po II wojnie światowej Elisenturm był ponownie wykorzystywany jako obserwatorium przez Centrum Kształcenia Dorosłych, ale coraz bardziej niszczał.

Po gruntownej renowacji w latach 60. XX w. wieża jest obecnie udostępniona do zwiedzania z przewodnikiem. Znajdująca się w środku sala kopułowa służy jako sala wystawowa i weselna.