Gdańsk - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Muzeum w Gdańsku, Polska. Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku – narodowa instytucja kultury, muzeum przyjmujące za swoje posłannictwo ochronę dziedzictwa nautologicznego, poprzez gromadzenie i zabezpieczanie zabytków związanych z żeglugą, szkutnictwem, okrętownictwem, rybołówstwem oraz upowszechniające wiedzę o nich, a także o morskiej historii Polski i jej gospodarce.

Muzeum realizuje swoją misję poprzez prace badawcze, konserwację zabytków, organizację wystaw i uczestnictwo w stowarzyszeniach muzealniczych. Muzeum stara się skupić wokół siebie ludzi, instytucje, urzędy i firmy związane z gospodarką morską, tak aby móc przy ich wsparciu realizować swoje cele i wypełniać wyznaczoną misję.

W 2016 wszystkie oddziały muzeum zwiedziło 415 tysięcy osób, a rok później 469 836 osób.^[1]

Duży, ceglany zabytek w stylu gotyckim. Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, zwana także bazyliką Mariacką – historyczna fara Głównego Miasta w Gdańsku zwana często „Koroną Gdańska”, pełniąca funkcję kościoła katolickiego i ewangelickiego, od 1986 konkatedra diecezji gdańskiej, która w 1992 stała się archidiecezją. Kościół jest dedykowany Najświętszej Marii Pannie, nosi wezwanie Wniebowzięcia NMP. Położony jest na placu między ulicami Piwną i Chlebnicką, a św. Ducha. Od strony Motławy bezpośrednio do jednej z bram świątyni prowadzi ul. Mariacka. Kościół Mariacki jest trzecią pod względem objętości świątynią na świecie zbudowaną z cegły. Jej charakterystyczna sylwetka, której akcentami są masywna zachodnia wieża dzwonna i smukłe narożne wieżyczki tworzy dominantę w panoramie miasta. Zbudowany w latach 1346–1502 kościół jest przykładem gotyku ceglanego, odmiany stylu w architekturze gotyckiej upowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego. Pomimo burzliwych dziejów, świątynia zachowała historyczną formę architektoniczną, co poświadcza ikonografia sięgająca XVI wieku oraz bogaty wystrój wnętrza, który tworzą liczne dzieła średniowieczne i nowożytne.^[3]

Obiekt historyczny w Gdańsku, Polska. Złota Brama w Gdańsku – została wzniesiona w roku 1612 na miejscu czternastowiecznej bramy gotyckiej.

Budowla jest dziełem architekta Abrahama van den Blocke. W jej budowie uczestniczył także Jan Strakowski. Architektura jest utrzymana w stylu manieryzmu niderlandzkiego i charakteryzuje się typowym dla tego okresu wyrafinowaniem. Do bramy przylega od strony północnej późnogotycki Dwór Bractwa św. Jerzego.

W roku 1957 budynek został odbudowany po zniszczeniach wojennych i znajduje się w zarządzie Stowarzyszenia Architektów Polskich. W latach 1995-1998 obiekt poddano remontowi (odtworzono złocenia i przywrócono figury na szczycie).

We fryzie na ścianie frontowej umieszczono cytat z Psalmu 122: ES MVSSE WOLGEHEN DENEN DIE / DICH LIEBEN ES MVSSE FRIEDE SEIN INWENDIG IN DEINE MAVREN VND / GLVCK IN DEINEN PALASTEN PSA - 122 („Niech zażywają pokoju ci, którzy ciebie miłują. Niech pokój będzie w twoich murach, a bezpieczeństwo w twych pałacach!”).Łaciński napis na bramie od strony ulicy Długiej głosi: Concordia res publicæ parvæ crescunt - discordia magnæ concidunt („Zgodą małe republiki rosną - niezgodą wielkie upadają ”). Warto zauważyć błąd ortograficzny w słowie „discordia”, umieszczonego na bramie w formie „discordiæ”. Błąd ten popełniony w czasach budowy obiektu został wiernie odtworzony współcześnie jako ciekawostka.

W 2021 z powodu złego stanu technicznego elewacji, budynek ogrodzono.^[11]

Kościół z 1300 roku z malowniczym widokiem z dzwonnicy. Kościół św. Katarzyny – najstarszy kościół parafialny na Starym Mieście w Gdańsku. Powstał w latach 1227–1239, fundatorami byli książęta Pomorza Gdańskiego, rozbudowany został po 1379. W latach 1555–1945 należał do protestantów. Jego patronką jest św. Katarzyna Aleksandryjska z Egiptu.

Mierząca 76 m wieża kościoła jest zwieńczona barokowym hełmem autorstwa Jacoba van den Blocka z 1634. W świątyni znajdują się obrazy Antona Möllera i Izaaka van den Blocka, jak również barokowe epitafia i płyta nagrobna astronoma Jana Heweliusza z 1659 roku.

Szczególnym zabytkiem jest znajdujący się tam obraz Matki Boskiej Bołszowieckiej przeniesiony po II wojnie światowej z Sanktuarium w Bołszowcach w dawnym województwie stanisławowskim.^[18]

Teatr w Gdańsku, Polska. Gdański Teatr Szekspirowski – teatr impresaryjny w Gdańsku, samorządowa instytucja kultury, założony w 2008 z inicjatywy Fundacji Theatrum Gedanense, od 2008 współorganizuje Festiwal Szekspirowski.

W latach 2008–2021 dyrektorem teatru był prof. Jerzy Limon. Jego następczynią, od 1 września 2021, została wybrana Agata Grenda.

Budynek teatru położony jest w Śródmieściu, między ulicami Podwale Przedmiejskie, Bogusławskiego i Zbytki. Jest instytucją kultury miasta Gdańska oraz samorządu województwa pomorskiego. Budynek jest pierwszym wybudowanym w Polsce od blisko 40 lat budynkiem teatru dramatycznego. Budowa trwała od 5 marca 2011, a ceremonia otwarcia miała miejsce 19 września 2014.

Gdański Teatr Szekspirowski powstał w miejscu, gdzie w XVII wieku funkcjonował budynek Szkoły Fechtunku – pierwszy publiczny teatr ówczesnej Rzeczypospolitej. Wyposażony w scenę typu elżbietańskiego i podobny do licznych teatrów angielskich epoki Elżbiety I, służył on zarówno do ćwiczeń i zawodów szermierczych, jak i do wystawiania przedstawień. Do gdańskiego teatru przyjeżdżali regularnie m.in. wędrowni aktorzy angielscy, by wystawiać w Gdańsku sztuki angielskich dramaturgów – a wśród nich Szekspira. Budynek obecnego teatru jest inspirowany XVII-wiecznym pierwowzorem, wnętrze sali głównej jest częściową rekonstrukcją wybudowanej w Gdańsku w 1635 roku Szkoły Fechtunku, która widnieje na rycinie Petera Willera.

Autorem projektu jest Włoch – Renato Rizzi, który drewniane wnętrze budynku umieścił w ciężkiej ceglanej bryle. Początkowo obiekt miał zostać oddany w 2012 roku, jednak z powodu zmiany wykonawcy (z Pol-Aqua na NDI) teatr otwarto we wrześniu 2014. Koszt inwestycji oszacowano na 95 mln zł brutto. Otwierany w 3 minuty dach umożliwia pokazywanie spektakli przy świetle dziennym pod gołym niebem (w warunkach „elżbietańskich”). Teatr ma kubaturę ponad 53 tys. m³, powierzchnię całkowitą ponad 12 tys. m², użytkową prawie 8 tys. m². W budynku zastosowano takie rozwiązania techniczne, jak ruchomy system zapadni sceny i widowni. Wnętrze jest adaptowalne, w zależności od układu sceny i widowni, teatr może pomieścić do 600 osób (przy ustawieniu teatralnym) lub do 1000 osób (przy ustawieniu koncertowym).

Budynek teatru cechują niecodzienne rozwiązania architektoniczne: funkcję foyer pełni zarówno hol wejściowy, ale również podwieszana nad nim do stropu drewniana sala oraz korytarze, prowadzące do poszczególnych poziomów galerii dla widzów. Możliwość zmian w układzie sceny i widowni wpływa również na widoczność z miejsc dla publiczności. W przypadku ustawienia klasycznej sceny włoskiej najlepsza widoczność jest z miejsc siedzących na parterze, na pokrytych skórą fotelach oraz na galeriach na wprost sceny; na boczne galerie sprzedawane są wtedy najtańsze bilety, w ograniczonej liczbie, a miejsca są nienumerowane, tak by każdy mógł znaleźć najlepsze dla siebie. W przypadku wysuniętej sceny elżbietańskiej na parterze nie ma foteli a widzowie stoją wokół sceny, w tym układzie widoczność z galerii bocznych jest znakomita.

W 2014 budynek znalazł się w finale Nagród Architektonicznych "Polityki". Plebiscyt wygrała nowa siedziba krakowskiej Cricoteki.

Od roku otwarcia budynek teatru stał się głównym obiektem Festiwalu Szekspirowskiego, którego spektakle prezentowane są także na innych trójmiejskich scenach.

GTS funkcjonuje jako teatr impresaryjny (podobnie, jak jego XVII-wieczny poprzednik), bez własnego zespołu aktorskiego – zaprasza teatry z Polski, Europy i świata.

Repertuar oparty jest o cztery główne cykle: Teatry Polskie, Teatry Europy, Scenę Muzyczną (w tym Scenę Odkryć) oraz Lato z Szekspirem (w tym produkcje własne na scenę elżbietańską oraz międzynarodowy Festiwal Szekspirowski). Teatr prowadzi różnorodną działalność edukacyjną: projekty skierowane do dzieci, młodzieży, nauczycieli, osób starszych i osób z niepełnosprawnościami.

Gdański Teatr Szekspirowski stał się również atrakcją turystyczną, Można go zwiedzać z przewodnikiem (codziennie), prowadzi także zajęcia twórcze dla rodzin.^[21]

Muzeum w Gdańsku, Polska. Dom Uphagena – zabytkowa kamienica znajdująca się przy ulicy Długiej 12 w Gdańsku. Oddział Muzeum Gdańska.

Najstarsze wzmianki o budynku mieszkalnym, zapewne drewnianym, postawionym w tym miejscu pochodzą z 1357 roku. W XV wieku budynek był już murowany. Jego fasada została przebudowana w XVI wieku. Właściciele kamienicy pochodzili z wielu różnych rodzin. W 1775 dom nabył zamożny bibliofil i historyk Johann Uphagen (1731–1802), pochodzący z gdańskiego rodu Uphagenów. Nakazał on przebudowę fasady oraz wnętrz zgodnie z obowiązującym nurtem (rokoko). Kamienica zyskała także nowy wystrój stały, na który składały się m.in. niskie boazerie dekorowane płycinami o różnorodnych motywach (owady, kwiaty, ptaki, architektura starożytna, sceny chińskie). W drodze majoratu dziedziczony był przez kolejnych potomków rodziny Uphagenów i był siedzibą ich Związku Rodzinnego.

W 1910 roku został wydzierżawiony władzom miejskim i powstało tu muzeum Dom rajcy Johanna Uphagena, które działało do 1944 roku. Po spaleniu budynku w marcu 1945 roku przez wojska radzieckie i zaginięciu większości oryginalnego wyposażenia podjęto po wojnie decyzję o jego odbudowie. Przez lata odrestaurowywano XVIII-wieczny wygląd zewnętrzny i wewnętrzny domu, rekonstruując wnętrza w oparciu o zachowaną dokumentację. Po odbudowie w 1953 roku dom początkowo był siedzibą różnych instytucji. Funkcję muzealną odzyskał w 1981 roku, a po kolejnych renowacjach udostępniono go w 1998 roku zwiedzającym jako Muzeum Wnętrz Mieszczańskich.

Budynek znajduje się na wąskiej, ale długiej parceli. Fasada kamienicy jest trzyosiowa, trzykondygnacyjna, z dwukondygnacyjnym poddaszem, pomalowana na kolor ceglasty. Muzeum Gdańska prezentuje zwiedzającym kilkanaście pomieszczeń: sień, antresolę, herbaciarnię, sień I piętra, salon I piętra, dużą jadalnię, trzy saloniki w oficynie bocznej (pokoje owadów, kwiatów i muzyczny), małą jadalnię, sień oficyny, izbę kucharki, kuchnię, spiżarnię oraz kantor. Jest to jedyna w Polsce i jedna z nielicznych w Europie udostępnionych turystom kamienic mieszczańskich o wyglądzie charakterystycznym dla domów bogatych mieszczan żyjących w XVIII wieku. Wnętrza z bogato zdobionymi drzwiami, boazeriami i sztukateriami wyposażone są w cenne sprzęty, pochodzące najczęściej z XVIII wieku, w tym meble, zegary, obrazy i instrumenty muzyczne oraz trzy oryginalne piece.^[22]

Zabytkowy statek, a obecnie pływające muzeum. SS Sołdek – masowiec o napędzie parowym – pierwszy statek zbudowany całkowicie w Polsce po II wojnie światowej, który następnie przez szereg lat pływał pod polską banderą handlową, a później służył m.in. jako magazyn pływający na Odrze w Szczecinie. Prototyp serii dwudziestu dziewięciu rudowęglowców – małych masowców typu B30 budowanych w latach 1949-1954 w Stoczni Gdańskiej. Otrzymał nazwisko ówczesnego trasera Stoczni Gdańskiej, przodownika pracy Stanisława Sołdka, którego żona, Helena, była matką chrzestną.

Do 30 grudnia 1980 roku „Sołdek” odbył 1478 rejsów morskich, przewiózł ponad 3,5 miliona ton towarów, zawijając do ponad 60 portów. W grudniu 2014 roku, statek użyty został w filmie „Persona non grata” w roli statku japońskiego, wiozącego w 1941 roku żydowskich uchodźców z Litwy i Polski przez Władywostok do Japonii. W 2016 roku statek zwiedziły ponad 43 tysiące osób, a w 2017 roku - 57440 osób.^[33]