Rzeszów - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Zamek w Rzeszowie, Polska. Zamek w Rzeszowie – jeden z głównych zabytków miasta wybudowany w latach 1902–1906 na miejscu dawnego zamku Lubomirskich. Jest ulokowany pomiędzy aleją Pod Kasztanami, aleją Lubomirskich, ulicą Chopina, placem Śreniawitów oraz ulicą płk. Lisa-Kuli. Aktualnie stanowi siedzibę sądu okręgowego, do 1981 znajdowało się w nim także więzienie.

Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym samym miejscu prawdopodobnie już w XVI w. Następnie pod koniec tego stulecia swój dwór obronny w Rzeszowie wybudował Mikołaj Spytek Ligęza. W 1620 rozbudował go w stylu Palazzo in fortezza. Od 1637 zamek był własnością rodziny Lubomirskich. Główne prace budowlane na nim prowadzili Tylman z Gameren i Karol Henryk Wiedemann. W 1820 kompleks został przejęty przez władze austriackie i zaadaptowany do celów sądowniczych oraz więziennych. Jego wyburzenie na początku XX w. spowodowane było bardzo złym stanem konstrukcji. W historycznej formie do czasów współczesnych zachowano jedynie wieżę bramną i bastionowe fortyfikacje.

W otoczeniu Zamku znajduje się Letni Pałac Lubomirskich w Rzeszowie.^[1]

Muzeum Okręgowe w Rzeszowie – regionalne muzeum powstałe w 1935 r. Gromadzi ponad 240 000 eksponatów. W muzeum wydzielono oddział etnograficzny. Poza głównym oddziałem usytuowanym w gmachu przy ul. 3 Maja, częściami muzeum są placówki pod nazwami Muzeum Etnograficzne oraz Muzeum Historii Miasta, której główną atrakcją jest Podziemna Trasa Turystyczna pod rynkiem oraz stała wystawa obejmująca eksponaty od XIV w. do czasów II wojny światowej. Dodatkowym oddziałem jest także Muzeum Biograficzne Juliana Przybosia w Gwoźnicy Dolnej.

Gmach główny muzeum to dawny budynek klasztorny konwentu Pijarów (1655-1784) wzniesiony w latach 1644-1649 przez Jana Cangera. Rozbudowany i przebudowany w latach 1695-1708 według projektu Tylmana z Gameren. Fasada późnobarokowa. Po kasacji zakonu budynek przeznaczono na cele świeckie. Od 1954 roku siedziba muzeum. Mieszczą się działy: Archeologii, Sztuki, Historii oraz Biblioteka, Administracja i Pracownia Konserwacji Dzieł Sztuki. Do najcenniejszych zbiorów muzeum należy tzw. „Galeria rodziny Dąbskich”, która została podarowana miastu, mimo to o obrazy upomniało się Ossolineum. W 2015 roku rzeszowski kolekcjoner Jan Partyka przekazał muzeum swoją kolekcję militariów. Ekspozycja stała pod tytułem „Żołnierz polski 1914 – 1945. Kolekcja Jana Partyki” opowiada o kolejnych etapach walki o niepodległość. Pośród eksponatów można odnaleźć szeroki zakres pamiątek takich jak: odznaczenia, odznaki pamiątkowe, emblematy, imienne pamiątki żołnierzy walczących o niepodległość, jak również wyposażenie, broń, mundury danego okresu.

Muzeum zostało odznaczone odznaką honorową „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego”.

W holu wejściowym budynku muzeum zostały ustanowione tablice honorujące darczyńców na rzecz placówki: Franciszka Moskwę (2007) i Jana Partykę (2015).^[2]

Muzeum Dobranocek w Rzeszowie mieści się w centrum miasta, w pobliżu rzeszowskiego rynku. Muzeum zostało powołane uchwałą Rady Miasta w dniu 29 stycznia 2008 roku. Prezentowane są w nim eksponaty ze zbiorów Wojciecha Jamy. Kolekcja „Muzeum Dobranocek” została przekazana miastu aktem notarialnym 24 stycznia 2008 roku. Muzeum Dobranocek zostało oficjalnie otwarte 22 marca 2009 roku.

Obok lalek z filmów kukiełkowych, w muzeum można zobaczyć różnego rodzaju przedmioty związane z popularnymi dobranockami. Wśród nich znajdują się zabawki, książki, plakaty, walory filatelistyczne, opakowania po artykułach spożywczych, kosmetykach, często jeszcze z oryginalną zawartością. Ozdobą kolekcji są oryginalne lalki z filmów Przygody Misia Colargola, Miś Uszatek, Plastusiowy pamiętnik, Kolorowy świat Pacyka, Maurycy i Hawranek.^[3]

Muzeum Okręgowe w Rzeszowie – regionalne muzeum powstałe w 1935 r. Gromadzi ponad 240 000 eksponatów. W muzeum wydzielono oddział etnograficzny. Poza głównym oddziałem usytuowanym w gmachu przy ul. 3 Maja, częściami muzeum są placówki pod nazwami Muzeum Etnograficzne oraz Muzeum Historii Miasta, której główną atrakcją jest Podziemna Trasa Turystyczna pod rynkiem oraz stała wystawa obejmująca eksponaty od XIV w. do czasów II wojny światowej. Dodatkowym oddziałem jest także Muzeum Biograficzne Juliana Przybosia w Gwoźnicy Dolnej.

Gmach główny muzeum to dawny budynek klasztorny konwentu Pijarów (1655-1784) wzniesiony w latach 1644-1649 przez Jana Cangera. Rozbudowany i przebudowany w latach 1695-1708 według projektu Tylmana z Gameren. Fasada późnobarokowa. Po kasacji zakonu budynek przeznaczono na cele świeckie. Od 1954 roku siedziba muzeum. Mieszczą się działy: Archeologii, Sztuki, Historii oraz Biblioteka, Administracja i Pracownia Konserwacji Dzieł Sztuki. Do najcenniejszych zbiorów muzeum należy tzw. „Galeria rodziny Dąbskich”, która została podarowana miastu, mimo to o obrazy upomniało się Ossolineum. W 2015 roku rzeszowski kolekcjoner Jan Partyka przekazał muzeum swoją kolekcję militariów. Ekspozycja stała pod tytułem „Żołnierz polski 1914 – 1945. Kolekcja Jana Partyki” opowiada o kolejnych etapach walki o niepodległość. Pośród eksponatów można odnaleźć szeroki zakres pamiątek takich jak: odznaczenia, odznaki pamiątkowe, emblematy, imienne pamiątki żołnierzy walczących o niepodległość, jak również wyposażenie, broń, mundury danego okresu.

Muzeum zostało odznaczone odznaką honorową „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego”.

W holu wejściowym budynku muzeum zostały ustanowione tablice honorujące darczyńców na rzecz placówki: Franciszka Moskwę (2007) i Jana Partykę (2015).^[4]

Kościół katolicki w Rzeszowie, Polska. Kościół Świętego Krzyża oraz konwent popijarski – zespół budynków rozlokowanych liniowo wzdłuż ulicy 3 Maja w Rzeszowie.

Obecnie swoją pierwotną funkcję zachował jedynie kościół stanowiący trzon założenia budowlanego, pozostałe części klasztoru z biegiem czasu zyskiwały różne funkcje. W skrzydle południowym znajduje się siedziba Muzeum Okręgowego, natomiast w północnym I Liceum Ogólnokształcącego im. St. Konarskiego.

Świątynia czasami jest określa jako "kościół studencki", głównie ze względu na tradycje pobliskiego liceum (wcześniejszego wyższego gimnazjum) i historię kościoła, choć faktyczną funkcję kościołów akademickich pełnią świątynie św. Jacka (przy klasztorze dominikanów) i św. Jadwigi.

Zespół budynków został wpisany na listę zabytków 8 czerwca 1979 pod numerem 1027.^[6]

Lisia Góra – rezerwat przyrody znajdujący się na terenie Rzeszowa w województwie podkarpackim. Jest położony w południowej części miasta, nad rzeką Wisłok, na wysokości 200–218 m n.p.m.

• numer według rejestru wojewódzkiego – 66
• dokument powołujący – Dz.U.98.166.1223
• powierzchnia – 8,49 ha (akt powołujący podawał 8,11 ha)
• rodzaj rezerwatu – leśny

• typ rezerwatu – nasadzeń i upraw

• podtyp rezerwatu – starych drzew

• typ ekosystemu – leśny i borowy

• podtyp ekosystemu – lasów nizinnych

• przedmiot ochrony – starodrzew dębowy z licznymi sędziwymi dębami szypułkowymi o okazałych rozmiarach

Starodrzew rezerwatu „Lisia Góra” jest osobliwością przyrodniczą, gdyż tworzy wyspę lasu dębowego wyeksponowaną w krajobrazie miasta i najbliższej okolicy (jest to „mini Puszcza Białowieska”). Występuje tu największe skupisko dorodnych okazów dębu szypułkowego (ok. 100 sztuk) w woj. podkarpackim na tak niewielkiej powierzchni.

Najokazalsze z nich osiągnęły obwód 606,5 i 536 cm, a obwody dwóch grabów pospolitych – 246 i 202 cm oraz klonu polnego – 236 cm. W rezerwacie stwierdzono następujące zbiorowiska roślinne: grąd niski kokoryczowy, grąd wilgotny, łęg wiązowo-jesionowy z dwoma podzespołami, zbiorowisko komosy i szczawiu tępolistnego, zbiorowisko łąkowo-dywanowe, zespół podagrycznika i lepiężnika różowego oraz zespół rzęsy wodnej. Rosną tu trzy gatunki górskie oraz siedem objętych ochroną gatunkową. Z roślin chronionych rosną: barwinek pospolity, bluszcz pospolity, centuria pospolita, kopytnik pospolity, pierwiosnka lekarska oraz krzewy: kalina koralowa i kruszyna pospolita.

Fauna reprezentowana jest m.in. przez 176 gatunków ptaków. W okresie zimowym teren rezerwatu stanowi miejsce noclegowe bardzo licznych stad gawronów przylatujących z krajów skandynawskich na przezimowanie. Z płazów dość pospolicie występują: żaba trawna i moczarowa, ropucha zwyczajna, szara i zielona, rzadziej rzekotka drzewna oraz kumak nizinny. Gady reprezentują: jaszczurka zwinka i – od kilku lat – zaskroniec zwyczajny. Do najcenniejszych owadów należy kozioróg dębosz i dyląż garbarz.^[8]

Muzeum historii lokalnej w Rzeszowie, Polska. Podziemna Trasa Turystyczna "Rzeszowskie Piwnice" w Rzeszowie – połączony w trasę turystyczną zespół dawnych miejskich piwnic, znajdujący się w Rzeszowie, pod staromiejskim Rynkiem. Wejście do podziemi znajduje się w przy rzeszowskim Ratuszu, natomiast wyjście - przy Rynku 12. Obecnie zarządcą trasy jest Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych w Rzeszowie. Długość trasy wynosi 396 metrów.

Decyzja o utworzeniu podziemnej trasy turystycznej zapadła w 1994 roku, choć idee jej powstania sięgają lat 80. XX wieku. Wcześniej, bo w latach 60. i 70. XX wieku w rzeszowskich piwnicach prowadzone były przez specjalistów z krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej prace zabezpieczająco-konserwatorskie. Natomiast prace górnicze, mające na celu połączenie ze sobą podziemnych pomieszczeń rozpoczęto w 2000 roku. W kwietniu 2001 roku trasa została udostępniona zwiedzającym. Miała ona wówczas 213 metrów długości i wiodła przez 34 pomieszczenia (piwnice i korytarze). Trasa rozpoczynała się wówczas przy Rynku 12, wejście od ul. Baldachówka (obecne wyjście), a kończyła - przy Rynku 19, w sąsiedztwie Domu Polonii. Jej administratorem było Muzeum Okręgowe w Rzeszowie. W 2004 roku zapadła decyzja o realizacji II etapu budowy trasy podziemnej; inwestycja ta wiązała się z przebudową głównej płyty Rynku. W wyniku prac prowadzonych w latach 2005-2007 trasa wydłużyła się o kolejne 156 metrów. Ponowne jej otwarcie miało miejsce w grudniu 2007 roku.

Aktualnie trasa składa się z 40 połączonych ze sobą pomieszczeń, położonych na trzech kondygnacjach, na głębokości od 0,5 do 10 metrów pod powierzchnią Rynku. Składają się na nią piwnice, pochodzące z okresu od XIV do XVIII wieku. Wiedzie pod główną płytą Rynku oraz pod kamienicami nr 11, 12, 13, 14, 19, 20, 21 oraz nieistniejącymi obecnie 28 i 29. Wśród udostępnionych pomieszczeń znajdują się m.in. Piwnice Bławatników, Gruba Kochanowicza, Piwnica Rzeszowskich, Trakt Lubomirskich, Droga Kupców, Piwnica Miodowa oraz Lochy Tatarskie - najwęższe miejsce na trasie (70 cm). W piwnicach została urządzona ekspozycja historyczno-edukacyjna, w ramach której prezentowane są m.in. repliki zbroi rycerskich, broni białej i palnej, dawna ceramika użytkowa i przedmioty codziennego użytku a także - w Korytarzu Herbowym - herby dawnych właścicieli miasta, ziem i województw, na terenie których było ono położone oraz herby samego Rzeszowa.

Trasa jest obiektem całorocznym, czynnym z wyjątkiem poniedziałków i świąt. Wstęp jest płatny, a zwiedzanie odbywa się w grupach, prowadzonych przez przewodnika.^[9]

Fontanna multimedialna w Rzeszowie – sterowana elektronicznie fontanna zlokalizowana przy al. Lubomirskich w Rzeszowie. W jej sąsiedztwie znajduje się także zabytkowy Letni Pałac Lubomirskich w Rzeszowie.

Obiekt zamontowano w miejscu dawnego osiedlowego placu zabaw, a koszt jego budowy wyniósł ponad 7 mln złotych. Na całość konstrukcji składa się kilka zbiorników: fontanna okrągła-lustro (o powierzchni wody wynoszącej 127m2), fontanna sucha-interaktywna (130m2), a także pięć fontann-kwiatów (o łącznej powierzchni 30m2). Wodotrysk wyposażono w blisko 1600 dysz o różnorakich funkcjach oraz 143 punkty świetlne. Dzięki temu każdy pokaz multimedialny zawiera w sobie mieszaninę elementów wodnych, świetlnych (przy użyciu m.in. tzw. ekranu wodnego) i dźwiękowych, dodatkowo wspomaganych laserami i dekoracyjnym dymem.

Zbiornik sterowany jest przy pomocy urządzeń elektronicznych, z maszynowni znajdującej się bezpośrednio pod jego powierzchnią. W jego pobliżu zbudowano także trybunę na kształt amfiteatru, wyposażoną w 300 miejsc siedzących. Dodatkowy efekt wizualny pod względem estetycznym zapewnia obecny wokół budowli szereg drzew i krzewów ozdobnych oraz elementy tzw. małej architektury.

Do użytku publicznego fontanna (wraz z otaczającym ją placem) oddana została po raz pierwszy 17 sierpnia 2013 roku. Wówczas też miał miejsce pierwszy pokaz z jej użyciem, który przyciągnął blisko 10 tys. widzów. Spektakl w reżyserii Bogumiła Palewicza trwał 45 minut i składał się z trzech części: pokazu wieczornego oraz dwóch innych, pt. Historia muzyki i Innowacyjny Rzeszów.

Pokazy tematyczne do dzisiaj stanowią zresztą jedną z głównych atrakcji turystycznych tej części Rzeszowa. Sama fontanna jest natomiast uważana za jedną z najbardziej innowacyjnych i zaawansowanych technologicznie konstrukcji w Polsce (będąc przy tym trzecią co do wielkości budowlą tego typu), a nawet Europie.^[10]