Bytom - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Lew śpiący – rzeźba z 1873 roku, znajdująca się na Rynku w Bytomiu, przedstawiająca leżącego lwa z głową wspartą na przednich kończynach, wpisana do rejestru zabytków ruchomych województwa śląskiego.

Lew został wykonany na zamówienie władz Bytomia w brązie przez berlińską Odlewnię Hermanna Gladenbecka(ang.) w 1873, na podstawie projektu Theodora Kalidego z 1824. Rzeźba wieńczyła kilkumetrowej wysokości pomnik upamiętniający mieszkańców powiatu bytomskiego, poległych w wojnie francusko-pruskiej (1870–1871), który odsłonięto w 1873 roku. Pomnik składał się z niecki fontanny, pośrodku której umieszczono cokół z kamienia, zwieńczony rzeźbą lwa. W 1932 roku pomnik został przeniesiony na Reichspräsidentenplatz (dzisiejszy Plac Akademicki), ponieważ na Rynku budowano stację benzynową. Postument pomnika został zniszczony w 1945 roku, a rzeźba lwa trafiła do bytomskiego parku miejskiego, umieszczono ją w pobliżu miejsca, gdzie znajdował się pomnik Ottona von Bismarcka, który odsłonięto w 1908 roku. Następnie dzieło przeniesiono na cokół w pobliże parkowej Góry Miłości. Rzeźba pozostawała w parku do lutego 1953 roku i zaginęła w niewyjaśnionych okolicznościach. W 2006 roku dzieło umieszczone co najmniej od 1954 roku przy północnej bramie Ogrodu Zoologicznego w Warszawie (przy rzeźbie powstał „Bar pod Lwem”) zostało zidentyfikowane jako bytomski Lew śpiący przez bytomskich historyków, Zdzisława Jedynaka i Przemysława Nadolskiego. Prezydent Bytomia Krzysztof Wójcik wnioskował o zwrot rzeźby do Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy na wniosek Jerzego Gorzelika. Działania na rzecz odzyskania dzieła kontynuował następny bytomski prezydent, Piotr Koj, a także m.in. Ruch Autonomii Śląska.

9 maja 2007 roku Lew śpiący został wpisany do rejestru zabytków ruchomych województwa mazowieckiego pod numerem B–123. Rzeźba została przewieziona w październiku 2007 roku z Warszawy do Gliwickich Zakładów Urządzeń Technicznych, gdzie dokonano konserwacji dzieła oraz wykonano jego kopię dla warszawskiego zoo. Do Bytomia Lew śpiący powrócił w maju 2008 roku, gdzie został uroczyście odsłonięty na Rynku 4 października tegoż roku. Miasto jednak nie otrzymało rzeźby na własność, a jedynie w depozyt.

Od 2014 roku Bytomskie Lwy są przyznawane jako nagrody w postaci statuetek podczas Festiwalu Popularyzatorów Filmowych „Bytom Film Festival”.

Podobne do bytomskiego lwa obiekty znajdują się w wielu miastach w Polsce i za granicą, m.in. w Gliwicach (zob. Lew śpiący), czy szwajcarskiej Lucernie (zob. Pomnik szwajcarskich gwardzistów).^[1]

Muzeum w Bytomiu, Polska. Muzeum Górnośląskie w Bytomiu – muzeum będące samorządową instytucją kultury województwa śląskiego.

W muzeum funkcjonuje siedem działów merytorycznych: Archeologii, Etnografii, Historii, Przyrody i Sztuki oraz działy pomocnicze: Promocji, Edukacji, Wydawniczy i Administracyjny. Muzeum posiada także specjalistyczną bibliotekę, w której zgromadzono ponad 50.000 woluminów. Muzeum zajmuje obecnie dwa budynki: wzniesiony w latach 1929–1930 dwuskrzydłowy gmach główny, mieszczący sale wystaw, magazyny, pracownie i biura oraz budynek (wraz z oficyną) byłego starostwa powiatu bytomskiego (gmach przy ul. W. Korfantego 34), pochodzący z lat 1899–1902 o interesującej eklektycznej architekturze.

W 2017 Muzeum Górnośląskie otrzymało dar od Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach, w postaci przedmiotów pochodzących z dawnego domu modlitwy bytomskich Żydów. W ramach tego daru znalazło się ponad 500 cennych ksiąg. Stanowi to trzeci co do wielkości zbiór hebrajskich ksiąg religijnych w Polsce.

Muzeum Górnośląskie to placówka muzealna o autonomicznym programie.^[6]

Park w Bytomiu, Polska. Park miejski im. Franciszka Kachla w Bytomiu – park założony w 1840 roku w Bytomiu, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.

Park został założony około 1840 roku w północno-zachodniej części centrum miasta, pomiędzy dzisiejszymi ul. Tarnogórską, ul. Wrocławską i ul. Olimpijską, dzięki donacji Huberta von Tiele-Winckler. Do 330 mórg przeznaczonych na park przez Tiele-Winklera dołączono teren pogórniczy, który należał do kopalni galmanu Teresa. Za właściwego założyciela parku i ogrodu zoologicznego uznaje się Adolfa Wermunda, mydlarza i świecarza, radnego miejskiego, które powstały według jego projektów w 1870 roku. Obecnie park zajmuje powierzchnię 43 hektarów.

Na terenie parku znajdowała się łaźnia miejska, obecnie w tym miejscu znajduje się kąpielisko miejskie postawione w 1934 roku i zaprojektowane przez Carla Schmidta. W latach 1898−1957 funkcjonował na terenie parku Miejski Ogród Zoologiczny. Było to pierwsze ZOO na Górnym Śląsku, w którym znajdowało się 89 zwierząt z 25 gatunków.

W dwudziestoleciu międzywojennym w parku ustawiono pomnik pamięci poległych żołnierzy bytomskiego 156 Pułku Piechoty; po II wojnie światowej na jego miejscu stanął pomnik gen. Karola Świerczewskiego, po jego likwidacji na jego miejscu urządzono kwietnik.

Ponadto na obszarze parku znajdują się:

• drewniany kościół św. Wawrzyńca (spłonął w 1982 roku)
• urząd miejski
• korty tenisowe Górnika Bytom
• muszla koncertowa
• miejski basen odkryty
• dwa stawy

W 1992 roku park miejski został wpisany do rejestru zabytków z numerem A/1465/92.^[8]

Kościół pw. św. Wojciecha w Bytomiu − kościół parafialny w Bytomiu, zbudowany w połowie XV w. Posługę duszpasterską pełnią w nim franciszkanie.

Pierwszy, drewniany kościół wraz z klasztorem dla sprowadzonych przez księcia Władysława Opolskiego w 1258 roku franciszkanów zbudowano w Bytomiu w latach 1257 - 1258. Nosił on wezwanie św. Mikołaja.

W wyniku wojen husyckich franciszkanie zostali w 1430 roku wygnani z miasta przez sympatyzujące z husytami Mieszczaństwo. W 1440 roku do Bytomia przybyła obserwancka gałąź zakonu. Przed 1450 rokiem przebudowali oni kościół i klasztor, zastępując drewniane budynki murowanymi. 20 maja 1454 roku w kościele wygłosił kazanie bernardyński reformator i kaznodzieja, św. Jan z Kapistranu.

Wobec rozwijającej się reformacji w ostatnich latach XVI w. bernardyni zostali zmuszeni do opuszczenia klasztoru. Powrócili do niego w 1605 roku, na fali kontrreformacji. Kolejne zniszczenia dotknęły kościół i klasztor w czasie wojny trzydziestoletniej. W XVIII w. kościół został przebudowany w stylu barokowym. Dobudowano nawę główną, wieżę z kruchtą i nową fasadę, zbarokizowano wnętrze i zainstalowano nowe Organy.

W 1810 roku majątek zakonu bernardynów w Prusach został zsekularuzowany. Budynek bytomskiego klasztoru został przejęty przez miasto i przeznaczony na szkołę (na jego miejscu znajduje się obecnie secesyjny budynek szkoły zbudowany w 1902 roku), w kościele urządzono magazyn, zaś w 1833 roku sprzedano go parafii ewangelickiej.

Po zakończeniu II wojny światowej kościół, wobec wysiedlenia ludności niemieckiej, pozostał bez wiernych. Świątynie zajęli katolicy, pod przewodnictwem księdza Zygmunta Staniszewskiego, przymusowego wysiedleńca z Kresów Wschodnich. Wtedy kościół uzyskał obecne wezwanie. Formalnie, budynek został przekazany Kościołowi katolickiemu w 1947 roku, w zamian za zwrot − również zajętego wcześniej − kościoła w Katowicach.

Od 1950 roku przy kościele powstała samodzielna kuracja, erygowana przez administratora apostolskiego, księdza Bolesława Kominka, a w 1952 roku parafia św. Wojciecha. W tym samym roku opiekę nad świątynią przejęli ponownie bracia mniejsi. Odbudowę kościoła zakończono w 1964 roku.

Kościół św. Wojciecha w Bytomiu jest jednonawowym, halowym, barokowym kościołem z gotyckim prezbiterium, murowanym z cegły z elementami kamienia. Większość wyposażenia wnętrza jest współczesna, z dawnych sprzętów pozostały dwie barokowe figury z XVIII w. przedstawiające świętych Piotra i Pawła. Od 1997 r. parafia jest w posiadaniu relikwii św. Wojciecha, które sprowadzono z Pragi staraniem proboszcza, ojca Bartłomieja Kuźnika.

Kościół jest świątynią klasztoru Braci Mniejszych z Prowincji Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zakonu Braci Mniejszych w Katowicach. Klasztor i siedziba urzędu parafialnego znajduje się naprzeciw świątyni.^[10]