Nowe Delhi - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Zabytkowy kompleks budowli i pomników dawnego sułtanatu. Kompleks Qutb Minar to zabytki i budynki z czasów sułtanatu delhijskiego w Mehrauli w Delhi w Indiach. Budowę Qutub Minar, "wieży zwycięstwa" w kompleksie, nazwanej na cześć religijnej postaci sufickiego świętego Khwaja Qutbuddin Bakhtiar Kaki, rozpoczął Qutb-ud-din Aibak, który później został pierwszym sułtanem Delhi z dynastii Mamluków. Kontynuował ją jego następca Iltutmisz, a dokończył znacznie później, w 1368 roku, Firoz Szah Tughlaq, sułtan Delhi z dynastii Tughlaq. Meczet Qubbat-ul-Islam, później przekształcony w Quwwat-ul Islam, stoi obok Qutb Minar.

Wielu kolejnych władców, w tym Tughlaqs, Alauddin Khalji i Brytyjczycy dodali struktur do kompleksu. Oprócz Qutb Minar i Meczetu Quwwat ul-Islam, inne struktury w kompleksie obejmują Alai Darwaza bramy, Alai Minar i Żelazny filar. Meczet Quwwat ul-Islam został pierwotnie zbudowany z pozostałości 27 starszych świątyń hinduskich i dżinijskich. Filary świątyń zostały ponownie wykorzystane, a oryginalne obrazy zakryto tynkiem. Wewnątrz kompleksu znajdują się grobowce Iltutmisza, Alauddina Khalji i Imama Zamina.

Obecnie przyległy obszar, na którym znajduje się wiele starych zabytków, w tym grobowiec Balbana, został zagospodarowany przez Służbę Archeologiczną Indii (ASI) jako Park Archeologiczny Mehrauli, a INTACH odrestaurował około 40 zabytków w parku. Jest to również miejsce corocznego "Qutub Festival", odbywającego się w listopadzie i grudniu, gdzie artyści, muzycy i tancerze występują przez trzy dni.^[2]

Muzeum narodowe w New Delhi. Muzeum Narodowe w New Delhi, znane również jako Muzeum Narodowe Indii, jest jednym z największych muzeów w Indiach. Zostało założone w 1949 roku i posiada różnorodne eksponaty, od prehistorycznych po współczesne dzieła sztuki. Podlega Ministerstwu Kultury Rządu Indii. Muzeum znajduje się na Janpath. Projekt Muzeum Narodowego został przygotowany przez Komitet Gwyera powołany przez rząd Indii w 1946 roku. W muzeum znajduje się około 200 000 dzieł sztuki, głównie indyjskich, ale także zagranicznych, pochodzących z ponad 5 000 lat.

Na pierwszym piętrze mieści się Instytut Historii Sztuki, Konserwacji i Muzealnictwa Muzeum Narodowego, który został założony w 1983 r., a od 1989 r. ma status uniwersytetu i prowadzi kursy magisterskie i doktoranckie z zakresu historii sztuki, konserwacji i muzealnictwa.^[4]

Minaret w Delhi. Kutb Minar – minaret w Delhi, wzniesiony w XIII w. z czerwonego piaskowca, o wysokości 73 m, średnicy 3 m u szczytu i 14 m u podstawy. Na całej wysokości zdobiony żłobieniami. Został wzniesiony jako część pierwszego meczetu w Indiach – Kuwwat-al-Islam.

Jego budowę zainicjował muzułmański zdobywca miasta Kutb ud-Din Ajbak (od 1206 pierwszy sułtan Delhi) pod koniec XII w. którą ukończono dopiero w 1503, za rządów dynastii Lodi. Poza swą funkcją religijną pełnił także rolę wieży strażniczej i był swego rodzaju pomnikiem zwycięstwa. Zyskał sobie sławę miejsca ulubionego przez samobójców.

W sąsiedniej strefie archeologicznej znajdują się grobowce, portal Ala'i Darwaza (1331), dwa meczety, przy czym Kuwwat-al-Islam, to najstarszy meczet w Indiach północnych, zbudowany z materiałów pochodzących z około dwudziestu świątyń hinduistycznych. Od 1993 minaret wraz z sąsiednimi zabytkami znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.^[5]

Przestronny mogolski meczet z XVII wieku. Wielki Meczet, także: meczet Piątkowy, – główny meczet Delhi zbudowany w latach 1654-1658 przez władcę mogolskiego Szahdżahana z dynastii Wielkich Mogołów, budowniczego Tadź Mahal. Jest to największa muzułmańska budowla sakralna w Indiach.

Nazwa budowli nawiązuje do tradycji budowli sakralnych w islamie. W każdej miejscowości gdzie zamieszkiwała społeczność muzułmańska budowano jeden centralny meczet na tyle duży, aby pomieścić w nim całą gminę w czasie obowiązkowych, piątkowych modlitw. Budowla taka zwana była najczęściej dżami lub al-masdżid al-dżami. Z myślą o modłach codziennych budowano znacznie mniejsze świątynie (masdżid).

Budowla położona jest na wzgórzu w centrum starego miasta Delhi. Do wnętrza prowadzą 3 bramy. Meczet zbudowany jest z czerwonego piaskowca i białego marmuru. Obszerny dziedziniec meczetu może pomieścić 25 tysięcy osób. Posiada dwa minarety o wysokości 41 metrów. W zbiorach meczetu znajduje się kopia Koranu spisana na jeleniej skórze.^[7]

Oficjalna siedziba prezydenta Indii. Rashtrapati Bhavan – oficjalna siedziba prezydenta Republiki Indii, położona na Raisina Hill w Nowym Delhi. Do 1950 r. budynek nazywał się Viceroy House i służył jako rezydencja wicekróla.

Obecnie Rashtrapati Bhavan jest największą rezydencją głowy państwa na świecie.

W 1911 zdecydowano się przenieść stolicę Indii Brytyjskich z Kalkuty do Delhi w związku z czym postanowiono wybudować w Delhi siedzibę wicekróla. Potężny budynek miał być świadectwem panowania Imperium Brytyjskiego nad Indiami. Rezydencję planowano budować 4 lata, ale w wyniku I wojny światowej budowa przedłużyła się i trwała 19 lat.

Początkowo koszt ustalono na 400 000 funtów, ale przedłużające się prace podwyższyły tę sumę do prawie 900 000 funtów.

Pierwszy lokator, wicekról Lord Irvin wprowadził się tutaj 23 stycznia 1931. Po uzyskaniu przez Indie niepodległości nazwa została zmieniona na obecną, a pierwszym prezydentem Republiki rezydującym w Rashtrapati Bhavan był Rajendra Prasad. Główna brama do pałacu znajduje się przy Prakash Vir Shastri Avenue.^[9]

Khan Market, to dzielnica handlowa i rynek detaliczny w New Delhi, w Indiach. Został założony w 1951 roku przez nowo utworzone Ministerstwo Rehabilitacji Republiki Indii w celu stworzenia możliwości ekonomicznych dla uchodźców z okresu podziału Indii, zwłaszcza tych z Północno-Zachodniej Prowincji Pogranicznej, obecnie Chyber Pakhtunkhwa, prowincji w Pakistanie. Wielu takich uchodźców przybyło w okolice Delhi. Nazwę nadano mu na cześć Khana Abdula Jabbara Khana, znanego również jako Dr. Khan Sahib, który był ministrem generalnym NWFP w latach 1945-1947 i który pomógł wielu uchodźcom uciec bez szwanku. Khan był starszym bratem pasztuńskiego i indyjskiego działacza na rzecz wolności Khana Abdula Gaffara Khana. W 2019 roku Khan Market został oceniony przez firmę Cushman & Wakefield jako 20. najdroższa ulica handlowa świata.^[10]

Laxminarayan Mandir, znany również jako Birla Mandir, to hinduistyczna świątynia w dużej mierze poświęcona Laxminarayanowi w Delhi, w Indiach. Laxminarayan zazwyczaj odnosi się do Wisznu, Preserver in the Trimurti, znanego również jako Narayan, gdy jest on ze swoją towarzyszką Lakszmi. Świątynia, którą zainaugurował Mahatma Gandhi, została zbudowana przez Jugala Kishore Birlę w latach 1933-1939. Świątynie boczne są poświęcone Sziwie, Krisznie i Buddzie.

Była to pierwsza duża świątynia hinduistyczna zbudowana w Delhi. Świątynia zajmuje powierzchnię 3 hektarów (7,5 akra) i jest ozdobiona wieloma kapliczkami, fontannami i dużym ogrodem z rzeźbami hinduistycznymi i nacjonalistycznymi, a także mieści Geeta Bhawan, w którym odbywają się wykłady. Świątynia jest jedną z głównych atrakcji Delhi i przyciąga tysiące wielbicieli podczas świąt Janmashtami i Diwali.^[18]

XVIII-wieczny zespół astronomiczny. Dźantar Mantar – obserwatorium astronomiczne wybudowane w 1724 roku w Delhi w Indiach przez maharadżę Sawai Jai Singha II.

W obserwatorium mieszczą się cztery kamienne instrumenty pomiarowe wykonane z czerwonego piaskowca: Samarat jantra, Ram jantra, Dźajaprakasz jantra i Miśra jantra. Wszystkie przyrządy, oprócz Miśra jantra, zostały zaprojektowane przez Jai Singha. W obserwatorium nie umieszczono żadnego instrumentu optycznego, choć w Europie znany był już teleskop. Jantar Mantar w Delhi jest uważane za najstarsze obserwatorium astronomiczne tego typu na świecie.

Maharadża Sawai Jai Singh II zbudował jeszcze cztery inne obserwatoria astronomiczne. Pozostałe znajdowały się w miastach: Mathura, Jaipur, Benares i Ujjain.^[21]

Nowoczesna świątynia celebrująca sztukę indyjską. Akshardham – hinduistyczny kompleks świątynny na wschodnim brzegu rzeki Jamuny w Nowym Delhi w Indiach. Został otwarty 6 listopada 2005 roku. Nawiązuje do tradycyjnej hinduskiej architektury. Jest zaliczany do największych hinduistycznych świątyń na świecie.

Świątynia, której pełna nazwa "Swaminarayan Akshardham" nawiązuje do wiecznej siedziby Swaminarajana, twórcy nurtu Swaminarayan zaliczanego do wisznuizmu. Budowę świątyni nakazał przywódca największej organizacji tego nurtu BAPS Pramukh Swami Maharaj; kamień węgielny położono 8 listopada 2000 r. a budowę zakończono 6 listopada 2005 r. Budowla powstała z różowego wapienia i białego marmuru. Świątynia ma prawie 43 m wysokości, 96,32 m szerokości, 108,5 m długości oraz 20 kopuł i wieżyczek. Wewnątrz znajdują się 234 misternie rzeźbione kolumny, 9 kopuł bogato ozdobionych rzeźbami w stylu świątyń dżinijskich i ponad 20 tysięcy rzeźb figuralnych. Głównym posągiem kultowym jest pozłacane murti Swaminarajana wysokości 3,35 m, siedzące na tronie z zielonego marmuru. Ponadto znajdują się tu posągi bóstw: Rama-Sita, Kryszna-Radha, Narajana-Lakszmi i Śiwa-Parwati. Podest świątyni o długości ponad 326 m ozdabiają wielkie rzeźby 148 słoni. Zewnętrzna ściana świątyni (mandovar) pokryta jest misternymi rzeźbieniami, w tym ponad 200 figurami świętych hinduistycznych. Świątynię z trzech stron otacza święte jezioro, zwane Narajan Sarowar. Jezioro okrąża kryty, dwupiętrowy krużganek (parikrama) o długości 2,2 km. Obok znajduje się niewielki Abhishek Murti ze złotą figurą Swaminarajana jako dziecka.

Akshardham jest też centrum kulturalnym. Na terenie kompleksu świątynnego o powierzchni prawie 405 tysięcy m² znajdują się:

• Hala Wartości (Sahadżanand Darszan), w której mieszczą się realistyczne figury naturalnej wielkości, przedstawiające sceny z życia Swaminarajana
• Wystawa Rejsu Łodzią (Sanskruti Wihar), podczas przejażdżki łodzią zwiedzający oglądają sceny figuralne (ponad 800 postaci), obrazujące ważne wydarzenia z 10 tysięcy lat indyjskiej historii
• Sala Kinowa (Nilkanth Darszan) udostępnia na gigantycznym ekranie projekcje filmu o dzieciństwie Swaminarajana
• Ogród Kultury o powierzchni prawie 90 tysięcy m², zdobią rzeźby bóstw i 65 posągów postaci historycznych oraz 900 tysięcy roślin z 250 gatunków.
• Fontanna Muzyczna (Jagnapurusz Kund) o wymiarach ponad 91 m na 91 m nad którą wznosi się ogromny posąg Swaminarajana, jest miejscem pokazów światło-dźwięk, ukazujących m.in. balet i ruchome projekcje postaci bóstw.
• Lotosowa Arena (Jogihridaj Kamal), forum w kształcie lotosu, gdzie znajdują się cytaty z dzieł wybitych twórców
• Jadalnia Premvati, oferuje dania kuchni wegetariańskiej
• Sklep z pamiątkami (Akszar Haat)

Do świątyni prowadzi Brama Pobożności (Bhakti Dwar), pokryta 208 figurami bóstw i dwie Bramy Pawie (Mayur Dwar). Obok świątyni znajduje się stacja "Akshardham" delhijskiego metra.^[22]

Ochrona zabytków w New Delhi. Kompleks Hauz Khas w Hauz Khas, South Delhi mieści zbiornik wodny, seminarium islamskie, meczet, grobowiec i pawilony zbudowane wokół zurbanizowanej wioski, której średniowieczna historia sięga XIII wieku panowania sułtanatu Delhi. Było ono częścią Siri, drugiego średniowiecznego miasta Indii, należącego do sułtanatu Delhi z dynastii Alauddin Khalji. Etymologia nazwy Hauz Khas w języku perskim wywodzi się od słów "Hauz": "zbiornik wodny" i "Khas": "królewski" - "zbiornik królewski". Ten duży zbiornik wodny został zbudowany przez Allauddina Khilji w celu zaopatrywania w wodę mieszkańców Siri. Zbiornik został odmulony za panowania Firuz Szacha Tughlaqa. Zbudowano kilka budynków i grobowców z widokiem na zbiornik wodny lub jezioro. Grobowiec Firuz Szacha stanowi podstawę kompleksu budynków w kształcie litery L, z którego rozciąga się widok na zbiornik.

W latach 80. XX wieku wioska Hauz Khas, pełna kopulastych grobowców muzułmańskich rodzin królewskich z XIV-XVI wieku, została przekształcona w dzielnicę mieszkalną i handlową wyższej klasy w metropolii South Delhi w Indiach. Obecnie jest to stosunkowo droga dzielnica turystyczna i handlowa z licznymi galeriami sztuki, ekskluzywnymi butikami i restauracjami.^[30]

Sultan Ghari było pierwszym islamskim mauzoleum zbudowanym w 1231 r. n.e. dla księcia Nasiru'd-Din Mahmuda, najstarszego syna Iltumisza, w "krajobrazie pogrzebowym Delhi" w lesie Nangal Dewat, w pobliżu Nangal Dewat Vasant Kunj).

Iltumisz był trzecim sułtanem z dynastii Niewolników, który rządził w Delhi w latach 1210-1236 n.e. Obszar, na którym znajduje się grobowiec Ghari (co oznacza jaskinię), stanowił część średniowiecznego Delhi, znanego jako teren dynastii niewolników, która rządziła w okresie od 1206 do 1290 r. Wcześniej istniała tu hinduska świątynia z czasów Gurjara-Pratihara (od 700 do 1100 r.). Obszar ten jest obecnie częścią kompleksu Qutb. Dynastia Niewolników była prekursorem wczesnego sułtanatu delhijskiego, który panował od 1216 do 1516 roku. Po tym dynastycznym mieście powstało pięć innych miast Delhi rządzonych przez różne dynastie sułtanatu delhijskiego, a mianowicie dynastię Khalji (1290-1320), dynastię Tughlaq (1320-1413 CE), dynastię Sayyid (1414-51 CE) i dynastię Lodi (1451-1526 CE). Następnie nastało panowanie Imperium Mughal, które trwało od 1526 r. do 1857 r.

Krypta lub grobowiec znajduje się w ghari (jaskini), do której prowadzą kręte, strome schody z kamienia, wsparte na filarach i podłodze. Jaskinia jest przykryta niezwykłą ośmiokątną kamienną płytą dachową. Zewnętrzna część konstrukcji grobowca, zbudowana z piaskowca delhijskiego z marmurowymi zdobieniami, przedstawia otoczony murem obszar z bastionami (wieżami) na rogach, które nadają mu wygląd fortecy w estetycznej architekturze perskiej i orientalnej. Inne grobowce wewnątrz Ghari nie zostały zidentyfikowane.^[31]

Sunder Nursery, dawniej nazywany Azim Bagh lub Bagh-e-Azeem, to XVI-wieczny kompleks parkowy przylegający do Grobowca Humajuna, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w Delhi. Pierwotnie znany jako Azim Bagh, zbudowany przez Mogołów w XVI wieku, znajduje się przy Grand Trunk Road z czasów Mogołów i zajmuje powierzchnię 90 akrów. W przyszłości planuje się połączenie pobliskich terenów i przekształcenie go w największy w Indiach park o powierzchni 900 akrów.

Obecnie w Szkółce Sunder znajduje się piętnaście zabytków, z których sześć wpisanych jest na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, w tym chronione przez Archaeological Survey of India (ASI) Sundarwala Burj, Sundarwala Mahal i Lakkarwala Burj.

Po renowacji rozpoczętej w 2007 r., 21 lutego 2018 r. szkółka została ponownie otwarta dla zwiedzających jako park dziedzictwa. Obecnie znajduje się w nim ponad 300 gatunków drzew, co czyni go pierwszym arboretum w Delhi.

W okresie panowania brytyjskiego szkółka została założona w celu uprawy roślin doświadczalnych, znajduje się w niej również jezioro, od którego pochodzi jej obecna nazwa - szkółka. Część nazwy zatytułowana "Sunder" pochodzi od grobowca Sunder Burj znajdującego się na tym samym terenie. Mimo że nazwa Sunder Nursery nadal obowiązuje, po renowacji park został uznany za "Centralny Park Delhi" (nie należy go mylić z centralnym parkiem na Connaught Place w New Delhi).^[32]

Skromny marmurowy pomnik Mahatmy Gandhiego. Raj Ghat to pomnik poświęcony Mahatmie Gandhiemu w Delhi w Indiach. Pierwotnie była to nazwa historycznego ghatu w Starym Delhi. W jego pobliżu, na wschód od Daryaganj, znajdowała się brama Raj Ghat, otwierająca się na zachodni brzeg rzeki Jamuny. Później miejsce pamięci zaczęto również nazywać Raj Ghat. Jest to platforma z czarnego marmuru, która wyznacza miejsce kremacji Mahatmy Gandhiego, Antyeshti, 31 stycznia 1948 r., dzień po jego zabójstwie. Platforma jest otwarta na niebo, a na jej jednym końcu płonie wieczny płomień. Pomnik znajduje się na Ring Road w Delhi, oficjalnie znanej jako Mahatma Gandhi Road. Do murowanego ogrodzenia, w którym znajduje się pomnik, prowadzi kamienny chodnik otoczony trawnikami. Materiały użyte w pomniku, zwłaszcza we wnękach, nasuwają kilka pytań o charakter architektury gandhijskiej w Indiach. Istnieje różnica między architekturą Rajghatu a gandhijską architekturą taniego budownictwa mieszkaniowego. W przeciwieństwie do twardych, materialnych ścian niektórych części Rajghatu, gandhijska architektura tanich mieszkań ma zdecydowanie nietrwały charakter. W tym sensie wydarzenie, jakim jest budowa Miejsca Pamięci Rajghat, należy do bardziej twardo-modernistycznej historii architektury gandhijskiej w Indiach, wyraźnie oddalonej od gandhijskiej historii architektury tanich mieszkań z nietrwałych materiałów.^[35]