Adelaide - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Galeria z kolumnadą założona w 1881 r.. Art Gallery of South Australia, założona jako National Gallery of South Australia w 1881 roku, znajduje się w Adelajdzie. Jest najważniejszym muzeum sztuk wizualnych w australijskim stanie Australia Południowa. Posiada kolekcję liczącą prawie 45 000 dzieł sztuki, co czyni ją drugą co do wielkości państwową kolekcją sztuki w Australii. Jako część dzielnicy kulturalnej North Terrace, galeria sąsiaduje od zachodu z Muzeum Południowoaustralijskim, a od wschodu z Uniwersytetem Adelajdy.

Oprócz stałej kolekcji, która jest szczególnie znana ze zbiorów sztuki australijskiej, AGSA organizuje coroczny Festiwal Współczesnej Sztuki Aborygenów i Wyspiarzy z Cieśniny Torresa, znany pod nazwą Tarnanthi, co roku prezentuje szereg wystaw gościnnych, a także organizuje wystawy objazdowe w galeriach regionalnych. Zbiory AGSA są również bogato reprezentowane w sztuce europejskiej (w tym brytyjskiej), azjatyckiej i północnoamerykańskiej.

Od lutego 2022 r. dyrektorem AGSA jest Rhana Devenport ONZM.^[1]

Wieloletnie zoo z lubianymi zwierzętami. Zoo w Adelajdzie jest drugim najstarszym ogrodem zoologicznym w Australii i działa na zasadzie non-profit. Znajduje się na terenach parkowych na północ od centrum miasta Adelaide w Południowej Australii. Jest zarządzane przez Królewskie Towarzystwo Zoologiczne Południowej Australii (Royal Zoological Society of South Australia Incorporated), które jest pełnoprawnym członkiem instytucjonalnym Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (Zoo and Aquarium Association) oraz Światowego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (World Association of Zoos and Aquariums).

W zoo żyje około 300 rodzimych i egzotycznych gatunków, a na jego terenie znajduje się ponad 3000 zwierząt. Najnowsze wybiegi w zoo znajdują się w drugiej fazie ekspozycji w Azji Południowo-Wschodniej, znanej jako Immersja, która zapewnia zwiedzającym doświadczenie spaceru przez dżunglę, z tygrysami sumatrzańskimi i orangutanami, które wydają się być na wyciągnięcie ręki.

Pięć budynków na terenie zoo zostało wpisanych jako obiekty dziedzictwa państwowego do Rejestru Dziedzictwa Południowoaustralijskiego, w tym wejście frontowe przy Frome Road i dawna Słoniarnia. Zoo jest także ogrodem botanicznym, a na jego terenie znajduje się wiele egzotycznych i rodzimych roślin, w tym figowiec z Zatoki Moreton, zasadzony w 1877 roku.

Ekspozycja pandy olbrzymiej, która została otwarta w grudniu 2009 roku, jest domem dla dwóch pand olbrzymich, Wang Wang i Funi, które pozostaną w zoo co najmniej do 2024 roku.^[2]

Rundle Mall to centrum handlowe przy ulicy dla pieszych znajdujące się w Adelajdzie, w Południowej Australii. Zostało otwarte jako centrum handlowe dla pieszych we wrześniu 1976 roku poprzez zamknięcie dla ruchu kołowego odcinka Rundle Street pomiędzy King William Street i Pulteney Street. Ulica biegnie dalej jako Rundle Street na wschodzie i Hindley Street na zachodzie.

Centrum handlowe stało się centralnym punktem śródmieścia Adelajdy, w którym znajdują się jedne z najdroższych nieruchomości w stanie. Konkuruje z dużymi kompleksami handlowymi na przedmieściach (np. Westfield Marion, Armada Arndale Shopping Centre, Westfield Tea Tree Plaza itp.) W 2009 r. powierzchnia handlowa bezpośrednio w centrum była wynajmowana za kwotę do 3700 USD za metr kwadratowy rocznie.

W centrum handlowym znajdują się flagowe sklepy wielu dużych australijskich sprzedawców detalicznych oraz wiele mniejszych sklepów niezależnych i sieciowych. W centrum znajduje się również szereg pasaży i placów z mniejszymi butikami i restauracjami. Należą do nich: Adelaide Arcade w stylu włoskim (pierwsze w Australii centrum handlowe z oświetleniem elektrycznym, w którym podobno mieszka sześć duchów), Regent Arcade, Gay's Arcade, City Cross, Southern Cross, Adelaide Central Plaza, Myer Centre, Renaissance Arcade i Rundle Place.

W centrum handlowym zazwyczaj występuje kilku artystów-autobusistów, którzy posiadają licencję Rady Miasta Adelaide. Sklepy w centrum handlowym są zazwyczaj otwarte siedem dni w tygodniu.^[5]

Rundle Street, często określana jako "Rundle Street East", w odróżnieniu od Rundle Mall, to ulica we wschodniej części centrum Adelajdy, stolicy Australii Południowej. Biegnie od Pulteney Street do East Terrace, gdzie przechodzi w Rundle Road przez East Park Lands. Jej dawna zachodnia część, biegnąca do King William Street, została zamknięta w 1972 roku, aby utworzyć deptak Rundle Mall. Ulica znajduje się w pobliżu Adelaide Botanic Gardens, Rundle Park / Kadlitpina, Rymill Park, Hindmarsh Square i North Terrace.

Ulica została nazwana na cześć Johna Rundle'a, dyrektora South Australia Company i członka brytyjskiej Izby Gmin, przez komisję ds. nazewnictwa ulic 23 maja 1837 roku. W 1895 r. na skrzyżowaniu ulic Rundle, King William i Hindley zainstalowano pierwsze w Australii Południowej elektryczne oświetlenie uliczne.

Na ulicy znajdują się liczne kawiarnie, restauracje, sklepy, kina (przez Cinema Place), kluby i hotele. Jest to jedna z najpopularniejszych ulic Adelajdy pod względem kawiarni i mody. Większa część ulicy ma zabytkową fasadę, ale została przebudowana do współczesnych celów, a niektóre budynki przekształcono w rezydencje, jak np. East End Markets.

Ulica jest dwupasmowa, z parkingami po obu stronach i ścieżkami rowerowymi. Na początku XX wieku przez ulicę przebiegała linia tramwajowa. Jest to jedna z węższych ulic w sieci Adelaide, o szerokości 1 łańcucha (66 stóp; 20 m).^[6]

National War Memorial to pomnik znajdujący się na północnym skraju centrum miasta Adelaide w Południowej Australii, upamiętniający osoby, które służyły w I wojnie światowej. Pomnik został otwarty w 1931 roku i znajduje się na rogu North Terrace i Kintore Avenue, przylegając do terenu Government House. Nabożeństwa żałobne odbywają się tu przez cały rok, a najważniejsze z nich mają miejsce w Dniu Anzaca i Dniu Pamięci.

Pomnik, którego budowę zaproponowano w 1919 r., został ufundowany przez Parlament Australii Południowej, dzięki czemu był pierwszym australijskim stanowym pomnikiem wojennym, którego budowę potwierdzono po wojnie. Projekt pomnika został wybrany w dwóch konkursach architektonicznych. W pierwszym konkursie, w 1924 r., przedstawiono 26 projektów - wszystkie przepadły przed zakończeniem oceny, ponieważ pożar zniszczył budynek, w którym się mieściły. W drugim konkursie, w 1926 r., nadesłano 18 prac, z których zwyciężył projekt autorstwa biura architektonicznego Woods, Bagot, Jory & Laybourne-Smith.

Projekt - będący w istocie ramą dla dwóch scen przedstawionych przez Raynera Hoffa za pomocą marmurowych płaskorzeźb i posągów z brązu - ukazuje preludium i epilog wojny, przedstawiając zarówno gotowość młodych ludzi do odpowiedzi na wezwanie do służby, jak i rozmiar poniesionych przez nich ofiar. W ten sposób dzieło nie pokazuje zwycięstwa materialnego, lecz zwycięstwo ducha. Pod naciskiem W. F. J. McCanna, prezesa Ligi Powracających Żołnierzy, odlano z brązu tablice na ściany wewnętrznej kaplicy, na których wypisano nazwiska wszystkich Australijczyków z Południa, którzy zginęli podczas Wielkiej Wojny.^[7]

Narodowe Centrum Wina w Australii to publiczny budynek wystawowy poświęcony winiarstwu i jego przemysłowi w Australii Południowej, otwarty w 2001 roku. Znajduje się w nim interaktywna stała wystawa na temat produkcji wina, która zapoznaje zwiedzających z technologią, odmianami i stylami wina. Posiada również strefę degustacji win, dającą zwiedzającym możliwość spróbowania i porównania win z różnych obszarów Australii.

Centrum Wina znajduje się na wschodnim krańcu North Terrace w Adelajdzie, we wschodniej części parku i w sąsiedztwie Ogrodu Botanicznego w Adelajdzie. W budynku zaprojektowanym przez Cox Grieve Gillett zastosowano materiały budowlane odzwierciedlające przedmioty używane do produkcji wina. Zewnętrzna część budynku wygląda jak fragment beczki na wino. Na zewnątrz budynku znajdują się rzędy winorośli, pokazujące siedem różnych odmian winogron ciekawskim zwiedzającym, którzy normalnie nie mieliby dostępu do winnicy, aby na własne oczy zobaczyć różnice między nimi.^[11]

Muzeum Botaniki Gospodarczej Santos, znajdujące się w Ogrodzie Botanicznym w Adelajdzie, prezentuje stałą kolekcję przedstawiającą praktyczne, lecznicze i gospodarcze zastosowanie materiałów roślinnych.

Muzeum zostało zainspirowane przez muzeum w londyńskim Kew Gardens, które zostało otwarte w 1847 r. Muzeum w Adelajdzie zostało otwarte w 1881 r. i jest jedynym zachowanym muzeum tego typu w Australii. W chwili otwarcia Muzeum Botaniki Gospodarczej prezentowało 3500 obiektów zaprojektowanych specjalnie po to, by pokazać związek między surowcem a produktem końcowym. Obecnie muzeum prezentuje ponad 3000 okazów, co stanowi 99% zebranego materiału, i regularnie gości wystawy sztuki współczesnej, takie jak wystawa fotografii Tamar Dean w ramach Biennale Festiwalu Adelaide 2018.

Materiały roślinne prezentowane na wystawie obejmują olejki eteryczne, gumy i żywice, rośliny włókniste, barwniki, rośliny spożywcze i napoje, włókna itp.

Ze swoją fasadą w stylu greckiego renesansu muzeum zostało wpisane do nieistniejącego już Rejestru Zabytków Narodowych 21 października 1980 r., a do Rejestru Zabytków Południowej Australii 23 września 1982 r.^[12]

South African War Memorial to pomnik jeździecki poświęcony Południowoaustralijczykom, którzy służyli w II wojnie burskiej od 11 października 1899 do 31 maja 1902 roku. Była to pierwsza wojna, w której walczyli Południowoaustralijczycy. W dziewięciu kontyngentach wysłano 1531 żołnierzy, którym towarzyszyło ponad 1500 koni. W wojnie tej zginęło ponad 59 Australijczyków z Południa.

Pomnik znajduje się przed głównym wejściem do Government House, jednego z najbardziej znaczących budynków w Adelajdzie, na rogu North Terrace i King William Road. Pomnik został zaprojektowany przez londyńskiego rzeźbiarza Adriana Jonesa, a jego budżet wynosił 2500 funtów, zebranych dzięki datkom publicznym. Choć sam posąg nie miał przedstawiać żadnego konkretnego żołnierza, istnieją dowody wskazujące na to, że głowa jeźdźca była wzorowana na głowie George'a Henry'ego Goodalla.

Pomnik został odsłonięty 6 czerwca 1904 r. przez gubernatora Australii Południowej, George'a Le Hunte. Od tego czasu stał się jednym z centralnych punktów marszów w dniu Anzac, a także jest uważany za jeden z najbardziej "przyciągających wzrok" i znaczących pomników w mieście. W związku z tym w 1990 r. został wpisany na listę dziedzictwa narodowego.^[16]

Wieża przeciwpożarowa Mount Lofty znajduje się na szczycie Mount Lofty na Wzgórzach Adelajdy, na wschód od miasta Adelajda w Południowej Australii. Z wysokiej na 34 metry wieży rozciąga się widok na ogromny obszar terenów wiejskich otaczających Adelajdę. W pogodny dzień widok sięga aż po Wyspę Kangura na południowym zachodzie, Monarto na wschodzie, Półwysep Fleurieu na południu i trawiaste równiny za Two Wells na północy. Wieża jest wykorzystywana do wykrywania pożarów na Wzgórzach Adelajdy i w okolicy w dniach bardzo wysokiego lub ekstremalnego zagrożenia pożarowego w okresie letnim. Ekipa zajmująca się wykrywaniem pożarów określa lokalizację zauważonego dymu poprzez wyznaczenie namiaru, a następnie obliczenie odległości na podstawie map topograficznych. Szczegóły dotyczące obserwacji są następnie przekazywane do Centrum Łączności "Adelaide Fire", które wysyła najbliższą straż pożarną.^[17]

Fort Glanville Conservation Park to obszar chroniony znajdujący się w australijskim stanie Australia Południowa, położony w Semaphore Park, nadmorskim przedmieściu Adelajdy, składający się z funkcjonalnego XIX-wiecznego fortu wpisanego do Rejestru Dziedzictwa Południowej Australii i kilku przyległych gruntów wykorzystywanych jako parking dla przyczep kempingowych. Fort został zbudowany po ponad 40 latach niezdecydowania w kwestii obrony Australii Południowej. Była to pierwsza kolonialna fortyfikacja w tym stanie i jest najlepiej zachowaną i najbardziej funkcjonalną w Australii. Fort Glanville został zaprojektowany przez gubernatora generała dywizji Sir Williama Jervois i podpułkownika Petera Scratchley'a - obie ważne postacie dla wczesnej australijskiej obrony kolonialnej. W momencie budowy miał bronić zarówno kotwicowiska Semaphore, jak i statków wpływających do Port River przed atakiem marynarki wojennej.

Budowę fortu rozpoczęto w 1878 roku. Jego oficjalne otwarcie nastąpiło w październiku 1880 roku, a budowę ukończono w 1882 roku. Ze względu na zmiany na rzece Port i ruch statków, do 1890 roku fort Largs przewyższył go pod względem znaczenia strategicznego. Pod koniec XIX wieku fort był w dużej mierze nieużywany i nie miał znaczenia obronnego. Przez krótki czas był wykorzystywany do celów wojskowych podczas I i II wojny światowej, jednak nie pełnił swojej pierwotnej roli obronnej. Przez większą część XX wieku teren ten był wykorzystywany do różnych celów, m.in. jako miejsce noclegowe, parking dla przyczep kempingowych i pole namiotowe dla harcerzy. Po przejściu w ręce rządu stanowego w 1951 roku został uznany za park konserwatorski i obecnie jest zarządzany przez Departament Środowiska i Wody (DEW), który chroni i eksponuje jego wartość historyczną. Fort i jego otoczenie zajmują północną połowę 5-hektarowego (12-akrowego) parku konserwatorskiego, południowa część to park dla przyczep kempingowych. Fort jest baterią obronną w kształcie lunety, która była wspierana przez siły lądowe w celu samoobrony. W momencie budowy był postrzegany jako najnowocześniejszy, wyposażony w potężne i nowoczesne uzbrojenie. Jego głównym uzbrojeniem są dwa 10-calowe, 20-tonowe karabiny ładowane przez lufę (RML), wspierane przez dwa 64-funtowe działa RML o masie 64 cwt, oba rzadko spotykane w swojej konfiguracji. W forcie zachowały się oryginalne XIX-wieczne armaty, z których trzy zostały przywrócone do stanu używalności.

Stowarzyszenie Historyczne Fort Glanville prowadzi park na podstawie licencji i organizuje dni otwarte w parku, odtwarzając dawne funkcjonowanie fortu, w tym musztrę wojskową i strzelanie z broni z epoki. Stowarzyszenie, służba parkowa, inni wolontariusze i różne dotacje pomogły zapewnić, że fort jest prezentowany w stanie zbliżonym do oryginalnego. Jest to najbardziej kompletny XIX-wieczny fort w Australii i jeden z niewielu na świecie, który zachował się w oryginalnym stanie. Fort z nabrzeżem Semaphore łączy Kolej Turystyczna Semaphore i Fort Glanville, pasażerski pociąg parowy o rozstawie 457 mm, obsługiwany przez wolontariuszy z Narodowego Muzeum Kolejnictwa.^[18]

Rymill Park / Murlawirrapurka, a także oznaczony numerem Park 14, to park rekreacyjny położony w East Park Lands w stolicy Południowej Australii, Adelajdzie. Na jego terenie znajduje się sztuczne jezioro z wypożyczalnią łodzi wiosłowych, kawiarnia, plac zabaw dla dzieci i ogród różany. Po stronie Dequetteville Terrace znajduje się Adelaide Bowling Club. Adelaide O-Bahn przebiega pod nim i wyłania się po zachodniej stronie, naprzeciwko Grenfell Street.

Przed i we wczesnym okresie kolonizacji Australii Południowej wschodnie tereny parku były wykorzystywane jako miejsca biwakowe przez miejscową ludność Kaurna, a później przez inne pobliskie ludy aborygeńskie, takie jak Ngarrindjeri.

W latach 1959-1960 park przeszedł gruntowną przebudowę, w tym budowę jeziora. Park był wykorzystywany do organizacji wielu wydarzeń kulturalnych i sportowych, w szczególności Adelaide Fringe, Feast i Festival of Arts, Carnevale in Adelaide oraz Adelaide International Horse Trials. Centrum wydarzeń Fringe po zachodniej stronie parku znane jest pod nazwą Gluttony.^[21]

Otwarty w 1977 roku Ogród Botaniczny Mount Lofty w kształcie półksiężyca jest położony na 97 hektarach na wschodnich zboczach góry Mount Lofty na wzgórzach Adelaide Hills na wschód od Adelajdy w Australii Południowej. To chłodniejsze i bardziej wilgotne miejsce jest odpowiednie dla roślin z klimatu umiarkowanego, które są trudne do uprawy na równinie Adelaide. Wśród rodzimej flory australijskiej znajdują się paprocie drzewiaste, a także egzotyczne rośliny uprawne z klimatu umiarkowanego, w tym różaneczniki i magnolie, oraz Narodowa Kolekcja Róż. Ogród Botaniczny Mount Lofty, wraz z Ogrodami Botanicznymi Adelaide i Wittunga, jest zarządzany przez Ogrody Botaniczne Południowej Australii (Botanic Gardens of South Australia), które są organem statutowym rządu stanowego.

W 1980 r. został wpisany do nieistniejącego już Rejestru Zabytków Kraju.^[25]

The Migration Museum to muzeum historii społecznej znajdujące się w Adelajdzie w Australii Południowej. Jest jednym z trzech muzeów prowadzonych przez History Trust of South Australia. Zajmuje się historią imigracji i osadnictwa w Australii Południowej i posiada zarówno stałą, jak i rotacyjną kolekcję dzieł. Założone z inicjatywy rządu stanowego w 1983 r., a otwarte 23 listopada 1986 r., Muzeum Migracji w Adelajdzie jest najstarszym tego typu muzeum w Australii. Celem muzeum jest promowanie różnorodności kulturowej i wielokulturowości, którą definiuje się jako obejmującą aspekty etniczne, klasowe, płciowe, wiekowe i regionalne.

Obiekt znajduje się przy Kintore Avenue, pomiędzy Biblioteką Stanową Południowej Australii, Muzeum Południowoaustralijskim i Uniwersytetem Adelajdy, w kompleksie wczesnokolonialnych budynków z kamienia błękitnego, usytuowanych wokół dziedzińca, w tym dawnego miejskiego przytułku dla bezdomnych (w latach 1850-1918). Wcześniej w tym miejscu znajdowała się "Native School", której celem było kształcenie dzieci rdzennych mieszkańców.

Muzeum Migracji ma bogaty program zajęć, w tym programy edukacyjne dla grup szkolnych, imprezy publiczne i zabawy dla całej rodziny.^[28]

Kasyno Adelaide, znane pod nazwą handlową SkyCity Adelaide, jest dużym kasynem i miejscem rekreacyjnym na północnym skraju centrum Adelaide. Znajduje się w zabytkowym budynku dworca kolejowego Adelaide na North Terrace w Adelaide. Kasyno ma 90 stołów do gry i 950 automatów do gry, a także kilka barów, pomieszczeń funkcyjnych i restauracji. Prowadzone jako część SkyCity Entertainment Group, jest jedynym licencjonowanym kasynem w Południowej Australii, regulowanym przez Independent Gambling Authority oraz Liquor and Gambling Commissioner na mocy Casino Act 1997.

Kasyno jest dziesiątym co do wielkości pracodawcą w Południowej Australii, zatrudniającym obecnie ponad 1100 pracowników. W 2007 i 2008 roku Kasyno Adelaide zapłaciło ponad 41 milionów dolarów w podatkach i opłatach na rzecz rządu stanowego i federalnego.^[29]

Elder Park to otwarta przestrzeń publiczna w mieście Adelajda w Południowej Australii, na południowym brzegu rzeki Torrens, granicząca z Centrum Festiwalowym Adelajdy i North Terrace.

Nazwa parku pochodzi od nazwiska rodziny Elderów, którzy byli pierwszymi osadnikami i założyli firmę Elder Smith (wcześniej znaną jako Goldsbrough Mort).

Rotunda w parku Elder została wzniesiona w 1882 roku. Konstrukcja żelazna fontanny została wykonana w odlewni Saracens w Glasgow. Na brzegu rzeki Torrens, w pobliżu Elder Park, wodowana jest łódź Popeye, a także łodzie wiosłowe. Przez Elder Park przebiega także Torrens Linear Park.

Odbywa się tu coroczny koncert kolęd przy świecach dla Adelajdy, a także Symphony under the Stars i Adelaide Festival of Arts.

Inny Elder Park znajduje się w dzielnicy Govan w Glasgow w Szkocji. Ten miejski park został podarowany społeczności przez bogatą filantropkę, wdowę Isabellę Elder i nazwany ku pamięci jej męża Johna, odnoszącego sukcesy stoczniowca.^[30]

Torrens Parade Ground to były obiekt wojskowy znajdujący się w Adelajdzie, w Australii Południowej. Znajduje się tam Pomnik Pamięci Wojny Wietnamskiej oraz Pomnik Pamięci Wojny Aborygenów i Wysp Cieśniny Torresa.

Plac defilad i sala musztry zostały wpisane do Rejestru Zabytków Południowej Australii 11 czerwca 1998 roku. Znaczenie tego obiektu opisano następująco: Budynek Torrens Training Depot został zbudowany w 1936 roku i jest doskonałym przykładem architektury w stylu późnego klasycyzmu z okresu międzywojennego w Adelajdzie, szczególnie w interpretacji architektów pracujących dla rządu Wspólnoty Narodów. Ściśle symetryczna konstrukcja budynku i jego niewielka skala z uproszczonymi motywami klasycznymi i elementami dekoracyjnymi w stylu Art Deco sprawiają, że jest to jeden z najbardziej godnych uwagi budynków w Adelajdzie w tym stylu, powstałych przed II wojną światową. Wewnętrzny układ budynku jest typowy dla funkcjonalnej organizacji armii i jej wymagań fizycznych. Wszystkie zewnętrzne detale, które są oryginalne dla budynku z 1936 roku, są znaczące. Wewnątrz najbardziej znaczącym aspektem jest otwarta, nieograniczona forma sali musztry. Topografia terenu Parade Ground wskazuje na wcześniejsze wykorzystanie tego obszaru jako kamieniołomu kamienia i wypełniacza do budowy budynków rządowych, w tym Government House.

W 1999 r. został wpisany do nieistniejącego już Rejestru Zabytków Kraju

W 2002 r. premier Mike Rann ogłosił i sfinansował gruntowną renowację i modernizację Torrens Parade Ground oraz znajdującego się tam zabytkowego budynku "Drill Hall and Training Depot", który ma być wykorzystywany jako siedziba organizacji weteranów oraz główne biuro History Trust of South Australia.

W 2021 r. rząd ogłosił, że nastąpi znacząca zmiana. Teren zostanie rozebrany, a na jego miejscu powstaną ogrody.^[32]