Moskwa - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Zabytkowy XVI-wieczny kompleks sakralny. Monaster Nowodziewiczy – klasztor wybudowany w 1524 w Moskwie dla uczczenia zdobycia Smoleńska.

We wrześniu 1610 hetman Stanisław Żółkiewski rozlokował w klasztorze Nowodziewiczym cztery polskie chorągwie pod dowództwem Jana Chluskiego, Jana Hreczynina, Olszańskiego i Kotowskiego. We wrześniu 1612 w jego pobliżu rozegrała się bitwa, w której Jan Karol Chodkiewicz, idący na odsiecz oblężonej polskiej załodze moskiewskiego Kremla, poniósł taktyczną porażkę z powstańcami moskiewskimi Dymitra Pożarskiego.

W XVII wieku Zofia Romanowa, siostra cara Piotra I Wielkiego, przebudowała go, a w 1682 stał się on jej drugą rezydencją. W tym samym klasztorze została zamknięta, gdy Piotr I przejął władzę. Niedługo później uwięził tam również swą pierwszą żonę Jewdokiję Łopuchiną.

W 1922 klasztor został zamieniony w Muzeum Emancypacji Kobiet. W 1934 stał się filią Państwowego Muzeum Historycznego.

W 2021 r. monaster zyskał status stauropigialnego.

Niektóre części zespołu klasztornego:

• cmentarz Nowodziewiczy, przyległy do murów klasztoru
• sobór Smoleńskiej Ikony Matki Bożej, wznoszony w latach 1524–1525, wzorowany na kremlowskim soborze Uspieńskim, o bogato zdobionym freskami wnętrzu
• cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej, stawiana w okresie 1685–1687, katedra eparchii kołomieńskiej
• nadbramna cerkiew Przemienienia Pańskiego, budowana w latach 1687–1689, w stylu moskiewskiego baroku
• dzwonnica z 1690
• cerkiew św. Ambrożego

Centrum targowo-wystawiennicze w Moskwie, Rosja. Ogólnorosyjskie Centrum Wystawowe – kompleks wystawowy w północno-wschodnim okręgu administracyjnym Moskwy w pobliżu stacji metra WDNCh linii Kałużsko-Ryskiej. Powierzchnia ogólna wystawy to 237,5 ha, a łączna powierzchnia pawilonów 134 000 m².

Początkiem wystawy było rozporządzenie Stalina z 17 lutego 1935. Wybrano teren na peryferiach Moskwy przy Szosie Jarosławskiej. Wystawę, wówczas noszącą nazwę „Wszechzwiązkowa Wystawa Rolnicza” (ros. Всесоюзная сельскохозяйственная выставка – ВСХВ), otwarto oficjalnie 1 sierpnia 1939. Obok jej wschodniego wejścia umieszczono pomnik robotnika i kołchoźnicy autorstwa Wiery Muchinej. Po wybuchu wojny z Niemcami w 1941 została zamknięta na kilka lat. W 1959 nazwę wystawy zmieniono na „Wystawa Osiągnięć Gospodarki Narodowej ZSRR” (ros. Выставка достижений народного хозяйства – ВДНХ). Obok głównego wejścia w 1964 umieszczono Pomnik Zdobywców Kosmosu. W 1992 kompleks otrzymał obecną nazwę i status spółki akcyjnej, ale często nazywany jest do dziś poprzednią nazwą, w szczególności w jej wersji skrótowej tj. WDNCh, czemu sprzyja jej pozostawienie w nazwie pobliskiej stacji metra. Obecnie nie są już czynne wystawy poszczególnych republik, a sam kompleks mieści głównie zwykłe sklepy. Tym niemniej w niektórych dawnych pawilonach „republikańskich” są to sklepy z towarami i pamiątkami pochodzącymi z owych dawnych republik radzieckich, a dziś niepodległych państw (np. pawilon armeński). Na terenie centrum znajduje się park rozrywki i atrakcje turystyczne takie jak repliki pojazdów kosmicznych, m.in. makieta radzieckiego promu kosmicznego Buran.

Przy budowie pawilonów wystawy przestrzegano wymagań socrealizmu. Pawilony były obficie zdobione szczegółami zaczerpniętymi z architektury klasycznej i z budownictwa poszczególnych republik związkowych. Na obszarze wystawy rozmieszczono elementy dekoracyjne, m.in. pozłacane fontanny. Bogata oprawa wystawy miała wywrzeć silne wrażenie na zwiedzających.^[8]

Ogród zoologiczny w Moskwie, Rosja. Ogród zoologiczny w Moskwie – ogród zoologiczny o powierzchni 21,5 ha założony w 1864 przez grupę profesorów-biologów, K.F. Rulje, S.A. Usowa i A.P. Bogdanowa, z Uniwersytetu Moskiewskiego. W 1919 roku zoo zostało upaństwowione. W 1922 roku został przekazany do miasta Moskwy i pozostaje pod kontrolą Moskwy do tej pory.

Kiedy po raz pierwszy zostało otwarte, zoo liczyło 286 zwierząt a jego powierzchnia miała około 10 ha. W 1926 roku zoo zostało rozszerzone na sąsiednie ziemie, zwiększając powierzchnię do 18 ha. Oryginalne budynki Zoo były drewniane, zbudowane w starym, rosyjskim stylu w skomplikowanym wykończeniem drewnianym.

W 1990 roku zoo zostało odnowione. Znanym dodatkiem jest nowe wejście główne w kształcie dużego zamku skalnego, i kładką, która połączyła stare (1864) i nowe (1926) części zoo. Przed budową kładki dla pieszych, zoo działało jako dwa „odrębne zoo”, ponieważ Bolszaaa Gruzinskaja ulica dzieliła części.

Ponadto zoo zostało poszerzone jeszcze raz. Nowe eksponaty zostały otwarte: w tym akwarium, ptaszarnia, stworzono wystawę nocną, wybieg lwów morskich i sekcję na rzecz dzieci. Wodospady i strumienie zostały dodane by dodać zoo bardziej naturalny charakter.

Moskiewskie zoo posiada ponad 6000 zwierząt reprezentujących około 1000 gatunków i obejmuje obszar około 21,5 ha. Zoo pracuje nad zachowaniem zwierząt, badaniem, karmieniem i rozmnażaniem i rzadkich ras zagrożonych gatunków.^[17]

Zabytkowe muzeum historii Rosji. Państwowe Muzeum Historyczne – jedno z najstarszych muzeów w Moskwie założone w 1872 roku. Obecny gmach muzeum został wzniesiony w latach 1875 – 1881, a został zaprojektowany przez Władimira Sherwooda w tzw. rosyjskim stylu narodowym. Muzeum znajduje się na Placu Czerwonym naprzeciw Soboru Wasyla Błogosławionego i jest jedną z głównych atrakcji Moskwy.

Zbiory muzeum szybko wzrastały dzięki darowiznom ze strony klasztorów, bibliotek, rozmaitych instytutów, uniwersytetów i wydawnictw. Niektórzy rosyjscy arystokraci przekazywali dla muzeum swoje prywatne kolekcje. Do cenniejszych darów należy księgozbiór Golicyna z ponad 9 000 tomów o historii Rosji, księgozbiór Czertkowa z ponad 300 starożytnymi rękopisami i korespondencją Iwana IV Groźnego z Andrzejem Kurbskim. Ponadto rodzina Czertków przekazała zbiór rosyjskich monet. Cenny wkład związany z historią Rosji wnieśli również: Bobryńscy, Oboleńscy, Kropotkinowie, Uwarowowie, Masalscy. Cenne wkłady pochodzą również od kupiectwa. Rodziny Bachruszynów, Burylinów, Sapożnikowów i Postnikowów podarowały ponad 300 000 eksponatów. W 1906 roku Anna Dostojewska, wdowa po pisarzu Dostojewskim, przekazała jego archiwum (fotografie, listy i inne przedmioty). Muzeum wydzieliło specjalne pomieszczenie poświęcone pamięci Dostojewskiego.

Muzeum przechowuje około 4,5 milionów eksponatów i 15 milionów kart dokumentów, co stanowi dwunastą część muzealnych zbiorów w Rosyjskiej Federacji. Zbiory dokumentują historię kultury wschodniej Europy i północnej Azji, od paleolitu do czasów współczesnych. Tylko 0,5% zbiorów jest udostępniana odwiedzającym.^[20]

Przypominająca rakietę wieża telewizyjna z tarasem widokowym. Wieża telewizyjna Ostankino – wieża telewizyjna w Moskwie. Została zbudowana w latach 1963–1967 dla uczczenia pięćdziesiątej rocznicy rewolucji październikowej. Zaprojektował ją Nikołaj Nikitin. Do roku 1974, w którym powstał maszt radiowy w Konstantynowie, była najwyższą budowlą na świecie. Fundamenty wieży sięgają 3,5 – 4,6 metra w głąb ziemi. W roku 2018 była najwyższą budowlą w Europie i ósmą pod względem wysokości na świecie.

27 sierpnia 2000 wieża Ostankino stanęła w ogniu. Akcja ratowniczo-gaśnicza trwała 26 godzin. W pożarze zginęły trzy osoby a nadawanie sygnału telewizyjnego przerwano na kilka dni.

25 maja 2007 w trakcie prac remontowych na wysokości 340 m od iskier wywołanych przez prace spawalnicze zapaliła się izolacja. Personel wieży został ewakuowany a pożar został opanowany w ciągu godziny.^[21]

Muzeum Gorkiego jest zabytkiem architektury w stylu "moderne", czyli rosyjskim określeniem secesji. Zostało zbudowane w Moskwie w latach 1900-02 przez architekta Fiodora Schechtela. Znany jest również jako Dom Ryabouchinsky'ego, od nazwiska młodego rosyjskiego przemysłowca i kolekcjonera sztuki, który go zbudował. Po rewolucji rosyjskiej w 1917 r. rodzina Ryabouchinsky'ch wyemigrowała do Francji. W 1931 roku rząd radziecki ofiarował dom pisarzowi Maksymowi Gorkiemu i jego rodzinie. Był to jego dom aż do śmierci w 1936 roku. Wdowa po synu Gorkiego mieszkała w domu do swojej śmierci w 1965 roku. Wówczas powstało w nim Muzeum Gorkiego, poświęcone jego życiu i twórczości. Muzeum znajduje się w historycznym centrum Moskwy, przy ulicy Małaja Nikitskaja 6. Wstęp wolny.^[22]

Moskiewskie Muzea Kremlowskie to główne państwowe muzeum na moskiewskim Kremlu. Jego korzenie sięgają muzeum Kremlowskiej Zbrojowni założonego w 1806 roku, a obecną formę muzeum przyjęło w 1991 roku. Dyrektorem muzeum jest Jelena Gagarina, córka kosmonauty Jurija Gagarina. W 2020 roku Muzea Kremlowskie odwiedziło 424 922 osób, co stanowiło spadek o 86% w porównaniu z rokiem 2019 z powodu pandemii COVID-19, ale i tak zajęły one 46. miejsce na liście najczęściej odwiedzanych muzeów sztuki na świecie w 2020 roku.

Moskiewskie Muzea Kremlowskie składają się z następujących części: Zbrojownia Kremlowska, Fundusz Diamentowy, Sobór Zaśnięcia, Sobór Archaniołów, Sobór Zwiastowania, Rezydencja Patriarchów i Cerkiew Dwunastu Apostołów, Cerkiew Złożenia Szaty, Dzwonnica Iwana Wielkiego^[24]

Strategiczne miejsce z pomnikami zwycięstwa. Pokłonna Góra to wzniesienie w Moskwie, w zachodniej części miasta, o wysokości 171,5 m, pomiędzy rzekami Setun i Filka.

Nazwa góry pochodzi z czasów, gdy góra znajdowała się daleko poza granicami miasta. Przybywający tu podróżni mogli podziwiać panoramę miasta i złożyć mu pokłon. Obecnie góra stanowi część Parku Zwycięstwa. W 1812 tutaj właśnie czekał Napoleon Bonaparte na klucze do Kremla.

Od 1936 w granicach miasta Moskwa. W latach 60. XX wieku zapadła decyzja o wzniesieniu tu muzeum rosyjskiego zwycięstwa nad wojskami napoleońskimi – w tym celu zrekonstruowano tu łuk triumfalny z lat 1814-1827, wzniesiono tu także dom z bali, w którym Kutuzow zadecydował o poddaniu Moskwy Napoleonowi. W 1962 wzniesiono tu budynek dla panoramy Bitwa pod Borodino Franza Roubaud.

W latach 80. zaczęto tu wznosić Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, zbudowane wraz z Parkiem Zwycięstwa w latach 1983-1995. W 2005 pomnik został uzupełniony o 15 kolumn symbolizujących fronty, na których walczyli radzieccy żołnierze.^[26]

Pomnik z brązu przedstawiający rosyjskich patriotów. Pomnik Minina i Pożarskiego – grupa rzeźbiarska z brązu, wykonana przez Iwana Martosa, usytuowana przed Cerkwią Wasyla Błogosławionego na Placu Czerwonym. Jest to pierwszy pomnik w Moskwie, powstał w latach 1807–1818.

Pomnik poświęcony Kuźmie Mininowi i Dymitrowi Michajłowiczowi Pożarskiemu, jednym z przywódców zbrojnych oddziałów ochotników (Народное ополчение) w czasie polskiej interwencji podczas wielkiej smuty i wyparciu sił polsko-litewskich z Moskwy w 1612 roku. Napis na pomniku głosi: „Obywatelowi Mininowi i księciu Pożarskiemu, wdzięczna Rosja, latem 1818”.

Pomnik został ufundowany przez mieszkańców Niżnego Nowogrodu i miał powstać na 200-lecie zwycięstwa nad Polakami. Przeszkodziła temu wojna z Napoleonem i ostatecznie ukończono go w 1818 roku. W 1931 roku władze sowieckie przesunęły pomnik z centralnego miejsca Placu Czerwonego pod Cerkiew Wasyla Błogosławionego, gdzie stoi do dziś.

Od 2005 roku pod pomnikiem odbywają się centralne obchody Dnia Jedności Narodowej, święta narodowego Rosji (4 listopada). W tym samym roku w Niżnym Nowogrodzie odsłonięto dokładną kopię moskiewskiego pomnika.^[29]

Tretyakovsky Proyezd lub Tretyakov Drive to krótka ulica z butikami i sklepami z wieloma luksusowymi towarami, znajdująca się w Kitai-gorod w Moskwie i znana jako jedna z najdroższych dzielnic handlowych na świecie.

Średniowiecznie wyglądający łuk na Theatre Drive został zaprojektowany przez architekta Aleksandra Kamińskiego (1829-1897) w 1871 roku. Projekt został sfinansowany przez szwagra Kamińskiego, Pawła Michajłowicza Tretiakowa, który był również założycielem Galerii Tretiakowskiej.

Mówi się, że frustracja Tretiakowów z powodu zablokowania ulicy Nikolskiej zainspirowała ich do kupna tego terenu i przywrócenia średniowiecznej arterii komunikacyjnej prowadzącej z Nikolskiej na ulicę Teatralną, przez dawny mur Kitajgorodu.^[30]

Mieszkanie w Moskwie, Rosja. Dom na nabierieżnoj – kompleks budynków mieszkalnych w centrum Moskwy, na Wyspie Błotnej, naprzeciwko Kremla. Został wybudowany w latach 1928–1931 roku jako budynek rządowy dla wysokich rangą przedstawicieli państwa radzieckiego i ich rodzin, z których część przeprowadziła się z Leningradu w związku z przeniesieniem stolicy do Moskwy. Dom został zaprojektowany przez Borisa Iofana.

W kompleksie znajduje się ok. 500 mieszkań (niektóre wykorzystywane są obecnie jako biura), teatr, kino, restauracje i sklepy. Od jego pierwszych mieszkańców nazywany był także „Domem rządowym” (Дом правительства), a następnie „Pierwszym domem Rad” (Первый Дом Советов). Dom na nabierieżnoj rozsławiła powieść Jurija Trifonowa z 1976 roku, w Polsce wydana pod tytułem Dom nad rzeką Moskwą, zawierająca wątki autobiograficzne; autor sam jako dziecko był mieszkańcem tego domu.^[31]

Rzeźba w Moskwie, Rosja. Pomnik Zdobywców Kosmosu – pomnik odsłonięty w 1964 podkreślający osiągnięcia narodu radzieckiego w zdobywaniu przestrzeni kosmicznej, znajdujący się w północno-wschodnim okręgu administracyjnym Moskwy w pobliżu stacji metra WDNCh linii Kałużsko-Ryskiej, tuż obok głównego wejścia do Ogólnorosyjskiego Centrum Wystawowego.

W marcu 1958, kilka miesięcy po wystrzeleniu pierwszego sztucznego satelity, ogłoszono konkurs na projekt obelisku ku czci zdobywców kosmosu. Z ponad 350 propozycji wybrano wspólny projekt rzeźbiarza A. P. Fajdysz-Krandiewskiego i architektów A. N. Kolczina i M. O. Barszcza. Uroczyste odsłonięcie pomnika odbyło się 4 listopada 1964.

Główną część pomnika stanowi pokryty tytanowymi panelami obelisk o wysokości 107 metrów, przedstawiający smugę pozostawioną przez rakietę znajdującą się na jego szczycie.

Przed pomnikiem umieszczono posąg teoretyka kosmonautyki Konstantina Ciołkowskiego.

W stylobacie pomnika w 1981 umiejscowiono Muzeum Kosmonautyki (ros. Мемориальный музей космонавтики). W 2007 rozpoczęto remont wnętrza monumentu, a na ten czas jego ekspozycję przeniesiono do 33. pawilonu Ogólnorosyjskiego Centrum Wystawowego. Wśród eksponatów muzeum znajdują się pamiątki po kosmonautach, ich skafandry i przedmioty, którymi posługiwali się w czasie podróży w kosmos, a także makiety rosyjskich pojazdów kosmicznych.

W 2006 główny architekt Moskwy Aleksandr Kuźmin ogłosił, iż w pobliżu pomnika zostanie wytyczony okrągły plac z wyobrażeniami architektonicznymi planet układu słonecznego i pomnikiem Siergieja Korolowa.^[34]