Dunedin - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

Dom i ogrody z epoki wiktoriańskiej. Zamek Larnach to makietowy zamek na grzbiecie półwyspu Otago w granicach miasta Dunedin w Nowej Zelandii, w pobliżu małej osady Pukehiki. Jest to jeden z niewielu domów tej skali w Nowej Zelandii. Dom został zbudowany przez wybitnego przedsiębiorcę i polityka, Williama Larnacha. Od 1967 r. zamek jest własnością prywatną rodziny Barkerów i został otwarty jako atrakcja turystyczna, jako "jedyny zamek w Nowej Zelandii".

Zamek i jego teren są otwarte codziennie dla zwiedzających. Ogrody Zamku Larnach są jednym z zaledwie pięciu ogrodów w całym kraju, które otrzymały tytuł "Ogrodu o międzynarodowym znaczeniu" od New Zealand Gardens Trust. Były to pierwsze ogrody na Wyspie Południowej, które otrzymały ten tytuł. W 2018 r. zamek Larnach został uznany za nowozelandzki zabytek przez Heritage New Zealand.^[1]

Ogród botaniczny w Dunedin, Nowa Zelandia. Ogród botaniczny w Dunedin – ogród botaniczny w Dunedin na Wyspie Południowej w Nowej Zelandii. Jest najstarszym obiektem tego typu w Nowej Zelandii. Znajduje się w północnej części miasta, na pagórkach o rzędnej 25–85 m n.p.m. W kolekcji ogrodu znajduje się 6,8 tys. gatunków roślin. Ważną ich częścią jest bogaty zestaw gatunków nowozelandzkich, w tym endemitów i roślin zagrożonych, tu gromadzonych i namnażanych w celu ich zachowania. Poza tym w ogrodzie uprawiane są głównie rośliny z klimatu umiarkowanego z: Azji, obu Ameryk, z Afryki Południowej, z regionu Himalajów i Morza Śródziemnego. Ogród jest ogólnodostępny od świtu do zmierzchu przez cały rok.

Ogród podzielony jest na wyżej położoną część zwaną Górnym Ogrodem (Upper garden) i Dolny Ogród (Lower garden). W rozleglejszej części górnej znajdują się zabudowania administracyjne oraz m.in. takie kolekcje jak: geograficzna, rodzimych roślin nowozelandzkich, arboretum, ogród skalny, ogród śródziemnomorski i południowoafrykański, dolina różaneczników z ponad 3 tysiącami roślin z tego rodzaju.

W dolnej części ogrodu znajduje się centralnie położona szklarnia zbudowana w 1908 roku z kolekcją roślin z różnych kontynentów. W jej części centralnej znajduje się kolekcja roślin tropikalnych, w skrzydle zachodnim – kolekcja sukulentów, a w skrzydle wschodnim – rośliny strefy subtropikalnej. Szklarnię otaczają m.in.: rozarium, ogród ziołowy, wodny i kolekcja kamelii (założona w latach 80. XX wieku składa się z okazów reprezentujących 400 różnych gatunków i odmian tego rodzaju).^[6]

Edgar Centre to duży, wielofunkcyjny, kryty obiekt sportowy w South Dunedin w Nowej Zelandii, na brzegu Otago Harbour w pobliżu Andersons Bay Inlet. Jest to domowy obiekt drużyny koszykarskiej Otago Nuggets oraz miejsce rozgrywek drużyny siatkarskiej Southern Steel. Centrum jest również gospodarzem wielu innych wydarzeń sportowych i społecznych, takich jak aukcje i targi. Właścicielem centrum jest Rada Miasta Dunedin.

Budynek został nazwany na cześć milionera i filantropa z Dunedin, Eiona Edgara. Pierwotnie był to skład wełny, ale został zakupiony i przebudowany przez Radę Miasta Dunedin kosztem 2,5 mln NZ$, z czego 20% wyłożył Edgar. Budynek został oficjalnie otwarty przez Jej Wysokość Królową Elżbietę II w 1995 roku i zdobył nagrodę Win-Win Facility Award przyznawaną przez Komisję Hillary'ego w 1996 roku. W 1996 r. przeprowadzono rozbudowę, w ramach której dobudowano salę seminaryjną, zaplecze gastronomiczne, foyer i pomieszczenia kontrolne. W 2005 roku przeprowadzono dodatkowe prace, powiększając boisko o halę Lion Foundation Arena (obecnie MoreFM Arena), w której znajduje się także centrum medyczne i powiększone miejsca do oglądania meczów. Arena jest także wykorzystywana do organizacji imprez i wydarzeń, może pomieścić do 1600 gości.

W centrum znajduje się pięć boisk ASF Hormer PR1 Messemate z drewnianą podłogą, przystosowanych i oznaczonych do gry w piłkę siatkową, koszykówkę i siatkówkę. Centrum można wyposażyć w 5 boisk do koszykówki, 21 boisk do piłki siatkowej lub 16 krytych kortów tenisowych. Dostępne są również siatki do gry w krykieta. W 2007 r. w centrum odbył się mecz Pucharu Davisa z Pacific Oceania. Główną areną w Centrum Edgar jest More FM Arena (dawniej Lion Foundation Arena), która jest domowym obiektem drużyny koszykówki Otago Nuggets i jednym z domowych obiektów drużyny piłki siatkowej Southern Steel.

Centrum o powierzchni 14,4 hektara jest największą krytą halą sportową na półkuli południowej.^[7]

Tunnel Beach to miejscowość położona 7,5 km na południowy zachód od centrum miasta Dunedin w Nowej Zelandii. Położona na południe od St Clair, Tunnel Beach posiada wyrzeźbione przez morze klify piaskowca, łuki skalne i jaskinie. Oprócz piękna surowych piaskowcowych klifów, do jej sławy należy tunel prowadzący na plażę, który w latach 70. XIX wieku zamówił dla swojej rodziny miejscowy polityk John Cargill, syn kapitana Williama Cargilla. Miejscowa legenda głosi, że co najmniej jedna z córek Cargilla utonęła podczas pływania na plaży, ale ta historia nie jest prawdziwa.

Sam tunel jest surowo ociosany i nadal widać na nim ślady ręcznej pracy. Pierwotnie było to proste zbocze, ale po otwarciu tunelu dla zwiedzających w 1983 r. dodano betonowe stopnie.

Dostęp do plaży odbywa się przez rezerwat DOC i jest otwarty przez cały rok. Ścieżka jest popularną trasą spacerową. Prowadzi z wysokości 150 metrów (490 stóp) nad poziomem morza na jej początku, w niewielkiej odległości od Blackhead Road, wijąc się przez około 1200 metrów aż do szczytu tunelu w pobliżu naturalnego łuku morskiego. Tunel schodzi po 72 stopniach na plażę i jest słabo oświetlony. Należy pamiętać, że ścieżka w dół jest stroma i może być bardzo śliska po deszczu.^[10]

Forbury Park Raceway to tor wyścigów konnych w nowozelandzkim mieście Dunedin. Położony jest w pobliżu wybrzeża Oceanu Spokojnego, na przedmieściach Saint Kilda.

Początkowo tor powstał w 1870 roku na terenie zrekultywowanych bagien, a jednomilowy tor został wydzierżawiony klubowi Dunedin Jockey Club. Tor był wykorzystywany do wyścigów galopu i kłusaków w siodle do 1898 roku, kiedy to Dunedin Jockey Club przeniósł się do nowego obiektu w Wingatui, niedaleko Mosgiel.

Wyścigi lekkich zaprzęgów rozpoczęły się w Forbury w 1909 roku, kiedy to tor został skrócony do około 1100 jardów (1000 metrów). Po zainstalowaniu reflektorów w 1960 r. rozpoczęły się nocne wyścigi kłusaków. Obecnie odbywają się tu zarówno wyścigi zaprzęgów, jak i chartów, a także inne duże imprezy plenerowe. Jest to jeden z głównych obiektów wyścigów kłusaków w kraju.

Forbury Park Trotting Club uczcił 100-lecie wyścigów zaprzęgów w Forbury Park spotkaniem w czwartek 26 listopada 2009 r., w dniu, w którym odbyło się pierwsze spotkanie na tym torze w 1909 roku. W tym samym czasie klub organizował wyścigi już od 110 lat, ponieważ pierwsze spotkanie odbyło się w Tahuna Park w maju 1892 roku. Spotkanie z okazji stulecia klubu odbyło się w październiku 1992 roku.

Forbury Park był pierwszym klubem na Wyspie Południowej, który zorganizował nocne wyścigi kłusaków. Inauguracyjne spotkanie odbyło się w czwartek 26 stycznia 1961 roku.

W 1965 roku na potrzeby turnieju Inter Dominion zbudowano obecną trybunę dla członków. Były to jedyne zawody Inter Dominion rozgrywane w Nowej Zelandii, poza Auckland i Christchurch. Robin Dundee i Jay Ar walczyli o pierwsze miejsce w Inter Dominion Pacing Championship. Poupette zwyciężyła w Inter Dominion Trotting Championship.

Forbury Park był także miejscem rozgrywania zawodów Long Track Motorcycle Speedway, na którym w latach 1982-1988 siedmiokrotnie odbywały się Mistrzostwa Nowej Zelandii w wyścigach Long Track. Pierwsze cztery mistrzostwa wygrał legendarny nowozelandzki zawodnik Ivan Mauger.^[11]

Cargill Monument to godny uwagi pomnik publiczny w centrum Dunedin w Nowej Zelandii. Jest on poświęcony ojcu założycielowi miasta, kapitanowi Williamowi Cargillowi, i ma około 7,5 metra wysokości.

Pomnik został zaprojektowany przez Charlesa Roberta Swyera i zbudowany w latach 1863-64 przy użyciu tasmańskiego piaskowca na podstawie z lokalnie pozyskiwanego fonolitu. Projekt, w stylu gotyckiego odrodzenia, był prawdopodobnie częściowo inspirowany edynburskim pomnikiem Scotta i zawiera delikatne rzeźbione koronki i groteski. Ówczesny architekt Nathaniel Wales porównał jego projekt do angielskich krzyży Eleanor. Pierwotnie w projekcie znajdowały się również fontanny z wodą pitną, ale od wielu lat nie są one używane.

Pierwotnie pomnik znajdował się w centrum miasta, w Octagon, i był otoczony barierkami, ale w 1872 r. został przeniesiony na obecne miejsce (bez barierek) w The Exchange. Obecnie stoi na rogu Princes Street i Rattray Street na John Wickliffe Plaza.

Tablica u stóp pomnika wskazuje miejsce pierwszego spotkania Armii Zbawienia w Nowej Zelandii, które odbyło się w tym miejscu w kwietniu 1883 roku.

Pomnik Cargill jest wpisany do rejestru Dziedzictwa Nowej Zelandii jako obiekt kategorii I.^[13]

Princes Street jest główną ulicą Dunedin, drugiego co do wielkości miasta na Wyspie Południowej Nowej Zelandii. Biegnie z południa na południowy zachód przez dwa kilometry od The Octagon w centrum miasta do boiska sportowego Oval, w pobliżu Cmentarza Południowego. Na północ od Octagon ulica George kontynuuje linię ulicy Princes Street na odcinku dwóch i pół kilometra w kierunku północno-północno-wschodnim. Princes Street jest prosta i pofałdowana, gdy omija krawędź City Rise na północnym zachodzie. Część ulicy znajdująca się bezpośrednio pod Oktagonem jest najbardziej stroma, ponieważ droga przecina stary przekop przez Bell Hill.

Ulica Princes Street powstała w czasie boomu Dunedin w latach 60. XIX wieku, w okresie gorączki złota w Central Otago, w związku z czym jest jedną z najbardziej zabytkowych ulic w Nowej Zelandii. Około 70 budynków znajdujących się w jej pobliżu figuruje w rejestrze New Zealand Historic Places Trust Register. Pierwotnie było to miejskie nabrzeże, a znaczny obszar ziemi na wschód od ulicy był wcześniej częścią Otago Harbour, w dużej części zrekultywowany dzięki skałom usuniętym podczas obniżania Bell Hill, które oddzieliło Princes Street od północnego Dunedin we wczesnych latach osadnictwa. W latach po gorączce złota Princes Street była sercem centralnej dzielnicy biznesowej Dunedin, ale obecnie większość głównego obszaru handlowego miasta przeniosła się na północ, na George Street.^[14]

Toroa to rzeźba z 1989 roku autorstwa nowozelandzkiego artysty Petera Nichollsa. Znajduje się na nabrzeżu Otago Harbour w mieście Dunedin w Nowej Zelandii. Jest częścią kolekcji Publicznej Galerii Sztuki w Dunedin.

Dzieło ma 4 metry wysokości i zostało wykonane z dużych kawałków drewna ułożonych tak, aby przypominały skrzydła albatrosa (toroa to słowo Māori oznaczające albatrosa). Na półwyspie Otago w Dunedin, widocznym z miejsca, w którym stoi rzeźba, znajduje się jedyna kolonia lęgowa albatrosa królewskiego na zamieszkałym stałym lądzie. Naukowiec Peter Leech stwierdził, że Toroa oddaje "paradoks lotu w tej skrzydlatej powadze i muskularności kręgosłupa ptaka, który odrywa swoje półtonowe ciało od ziemi w kłębach masywnych piór".

Toroa została pierwotnie zbudowana z drewna makrocarpa, które było podatne na wpływy atmosferyczne, a w 2020 r. została zrekonstruowana z południowoamerykańskiego twardego drewna purpleheart.^[15]

Cmentarz przy Arthur Street był pierwszym cmentarzem zbudowanym w Dunedin w Nowej Zelandii. Położony jest na City Rise, na rogu Arthur Street i Rattray Street, na zboczu z widokiem na centrum miasta, które leży 500 metrów na wschód. Pierwszym pochowanym w tym miejscu był robotnik geodezyjny James Campbell, pochowany 29 października 1846 roku, ponad rok przed założeniem osady Dunedin w 1848 roku. Przypadkowo tego samego dnia odbyło się pierwsze nabożeństwo chrzcielne w Dunedin; oba nabożeństwa poprowadził ks. Charles Creed.

Cmentarz służył młodej osadzie do początku lat 60. XIX wieku, kiedy to szybki rozwój Dunedin spowodowany gorączką złota w regionie Central Otago sprawił, że jego lokalizacja stała się niedogodna. Cmentarz został zamknięty, a szczątki przeniesione w 1865 roku.

Lokalizację cmentarza wyznacza obelisk, wzniesiony w 1880 r., wzorowany na londyńskiej Igle Kleopatry. Na pomniku wymieniono nazwiska około 60 osób pochowanych w tym miejscu. Wiele z pochowanych osób to dzieci, a kilka to ludzie, którzy zginęli na morzu w drodze do Nowej Zelandii.

Od czasu zamknięcia cmentarza teren ten był wykorzystywany do różnych celów, w szczególności jako koszary wojskowe w latach 60. XIX wieku, stacja meteorologiczna i zakład dla obłąkanych. Middle District School, jedna z pierwszych szkół w mieście (obecnie Arthur Street School), przeniosła się na część tego terenu w 1877 roku.

Obecnie teren ten znajduje się częściowo na terenie Otago Boys' High School, a częściowo w parku publicznym, Arthur Street Reserve.^[22]

Ruiny zamku Cargill's Castle stoją na cyplu z widokiem na Ocean Spokojny w Dunedin, mieście położonym na południu Nowej Zelandii. Jest to jeden z około dziesięciu zamków w Nowej Zelandii, drugim w Otago jest pobliski zamek Larnach. Bardziej zamek z nazwy niż w rzeczywistości, ta rezydencja w stylu włoskim została zbudowana dla Edwarda Cargilla, ósmego dziecka założyciela miasta Williama Cargilla, pod koniec XIX wieku, który nazwał ją Klifami. Została zaprojektowana przez młodego architekta Francisa Petre'a i zbudowana z betonu przez Harry'ego Lydersa kosztem 14 000 funtów, a jej budowę ukończono w 1877 roku. Kilka kilometrów na południe od zamku znajduje się Plaża Tunelowa (Tunnel Beach), nazwana tak, ponieważ ta spokojna plaża jest dostępna tylko przez stromo nachylony tunel wycięty w 60-metrowych klifach przez rodzinę Cargill. Jest również bardzo prawdopodobne, że Petre był nadzorcą budowy tunelu. Podczas projektowania domu Petre zakochał się w córce Cargillów, Margaret. Po trudnych zalotach para w końcu uzyskała zgodę na ślub, który odbył się w głównym salonie willi 1 marca 1881 r.

Budynek został zniszczony przez pożar w 1892 r. Cargill odrestaurował zamek, ale nie był w stanie pokryć kosztów wymiany wszystkich drewnianych mebli, choć dobudował salę balową. Po śmierci Cargilla w 1903 r. zamek miał kilku właścicieli, a w latach 30. XX w. John Hutton otworzył w nim restaurację i kabaret, który stał się popularny wśród odwiedzających go wojskowych podczas II wojny światowej. Wielokrotnie planowano przywrócenie budynkowi dawnej świetności, ale żaden z planów nie przyniósł jeszcze rezultatów. Obecnie zamek leży w ruinach, będąc jedynie pozostałością tego, czym był kiedyś. Nie ma do niego publicznego dostępu.

Kilka kilometrów na południe od zamku znajduje się Plaża Tunelowa, nazwana tak, ponieważ ta spokojna plaża jest dostępna tylko przez stromo nachylony tunel wycięty w 60-metrowych klifach przez rodzinę Cargill. Do plaży prowadzi publiczna ścieżka spacerowa, około sześciu kilometrów na południowy zachód od centrum miasta.^[25]

Cmentarz Północny w Dunedin jest głównym zabytkowym cmentarzem w mieście Dunedin w południowej części Nowej Zelandii. Położony jest na pochyłym terenie w pobliżu Lovelock Avenue, na ostrodze Signal Hill, w pobliżu Ogrodu Botanicznego w Dunedin i przedmieścia Opoho, z widokiem na Dunedin North i Logan Park. Teren o powierzchni 8 hektarów został wydzielony w 1872 roku, a ostatnia działka została zakupiona w 1937 roku. Cmentarz stanowi część pasa miejskiego Dunedin, czyli zielonego pasa otaczającego śródmieście. W przeciwieństwie do wielu cmentarzy w tym wieku, Cmentarz Północny w Dunedin nie jest podzielony według wyznań, a dzięki swoim krajobrazom i zalesionym zboczom pozostaje ważnym elementem wiktoriańskiego krajobrazu miasta.

Na cmentarzu znajduje się wiele godnych uwagi grobów i nagrobków, z których najważniejszym jest mauzoleum Williama Larnacha, zaprojektowane przez R.A. Lawsona jako miniaturowa replika Pierwszego Kościoła. Inne godne uwagi pochówki i grobowce to Thomas Bracken i Vincent Pyke.

Znajdują się tu groby wojenne 17 osób z I wojny światowej i 3 osób z II wojny światowej.

W domku pastora przy wejściu na cmentarz znajduje się centrum obsługi odwiedzających. Na południowym krańcu cmentarza znajduje się pamiątkowy punkt widokowy Bracken Lookout, z którego roztacza się widok na Logan Park, Uniwersytet Otago i centrum miasta.

Cmentarz jest wpisany do rejestru New Zealand Historic Places Trust jako miejsce historyczne - kategoria I.^[26]

All Saints działa od 1865 roku, a obecnie znajduje się w parafii Dunedin North, która obejmuje północną część miasta Dunedin w Nowej Zelandii i składa się z dawnej parafii All Saints i dawnej parafii St. Martin's North East Valley. Jest częścią diecezji Dunedin. Granice parafii obejmują North East Valley, Pine Hill, North Dunedin, Ravensbourne i Leith Valley. Budynek jest najstarszym kościołem nadal używanym jako miejsce kultu w Dunedin. Kościół All Saints jest kaplicą Selwyn College, Otago. Kolegium zostało zbudowane wokół kościoła, a kolegium i parafia mają ze sobą ścisły związek. Selwyn College został zbudowany jako anglikańskie kolegium teologiczne w 1893 roku, od początku mieścił również studentów nieteologicznych z uniwersytetu. All Saints' znajduje się w pobliżu kampusów Uniwersytetu Otago i Politechniki Otago.^[28]

Obserwatorium Beverly-Begg to nowozelandzkie obserwatorium astronomiczne, położone na terenie Robin Hood Park w części Belleknowes w pasie miasta Dunedin. Zostało założone w 1922 roku przez Dunedin Astronomical Society i jest siedzibą tej grupy. Przybudówka została dobudowana w latach 60.

Nazwa obserwatorium pochodzi od nazwisk miejscowych astronomów Arthura Beverly'ego (1822-1907) i Johna Campbella Begga (1876-1965).

6 września 2008 roku Towarzystwo zaprezentowało nowy 35-centymetrowy instrument Celestrona na robotycznym montażu teleskopu Software Bisque Paramount ME z kamerą o łącznej wartości 38 000 USD, który zastąpił używany od 1973 roku teleskop zwierciadlany o średnicy 30,5 cm. Ponadto wydano 9 000 USD na modernizację wyposażenia obserwatorium, w tym podniesienie podłogi o 1 m oraz zainstalowanie ekranów komputerowych wyświetlających obrazy rejestrowane przez teleskop.

Obserwatorium jest otwarte dla zwiedzających w niedzielne wieczory od godz. 19:30 w miesiącach zimowych (kiedy nie obowiązuje nowozelandzki czas letni). Dostęp dla grup edukacyjnych i prywatnych jest możliwy po uzgodnieniu z edukatorem Dunedin Astronomical Society.

W aneksie odbywają się spotkania i prelekcje stowarzyszenia. Członkowie DAS mogą korzystać z obserwatorium.^[30]

New Zealand's Fortune Theatre pretendował do miana najbardziej wysuniętego na południe profesjonalnego zespołu teatralnego na świecie i jedynej całorocznej zawodowej grupy teatralnej w Dunedin, aż do zamknięcia 1 maja 2018 r., powołując się na trudności finansowe. Zespół działał przez 44 lata. Teatr regularnie wystawiał lokalne spektakle i gościł przedstawienia objazdowe.

Początkowo firma mieściła się w sali audytoryjnej Ateneum Dunedin i Instytutu Mechanicznego w Octagon, ale gdy okazała się ona zbyt mała, przeniesiono ją do dawnego kościoła metodystycznego Trinity przy Stuart Street.

Trudności finansowe w 2000 roku zagroziły teatrowi zamknięciem i zmusiły do sprzedaży budynku Radzie Miasta Dunedin, która wydzierżawiła go z powrotem Fortune Theatre Trust.^[31]

Półwysep Otago to długi, pagórkowaty, wcięty palec lądu, który stanowi najbardziej wysuniętą na wschód część Dunedin w Nowej Zelandii. Pochodzi z wulkanu i stanowi jedną ze ścian wyerodowanej doliny, która obecnie tworzy port Otago. Półwysep leży na południowy wschód od Otago Harbour i biegnie równolegle do lądu stałego przez 20 km, a jego maksymalna szerokość wynosi 9 km. Na południowo-zachodnim krańcu łączy go z lądem wąski przesmyk o szerokości ok. 1,5 km.

Przedmieścia Dunedin wkraczają na zachodni kraniec półwyspu, a siedem miasteczek i gmin leży wzdłuż brzegu portu. Większość terenu jest słabo zaludniona i zajęta przez strome, otwarte pastwiska. Półwysep jest domem dla wielu gatunków dzikich zwierząt, zwłaszcza ptaków morskich, płetwonogich i pingwinów, a na jego terenie działa kilka firm ekoturystycznych.^[34]