Kair - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

5000 lat egipskiej historii. Muzeum Egipskie w Kairze, Muzeum Kairskie – muzeum sztuki egipskiej w stolicy Egiptu, Kairze, założone w 1835 roku.

Początkowo zabytki gromadzono w magazynach kairskiej szkoły językowej, później przeniesiono je do innego budynku w cytadeli Saladyna. W 1857 roku w Bulak francuski archeolog August Mariette (1821–1881) założył na bazie zgromadzonych dotychczas zbiorów muzeum sztuki egipskiej – pierwsze tego rodzaju muzeum na obszarze Bliskiego Wschodu. W 1880 roku zostało ono przeniesione do pałacu Isma’ila Paszy w Gizie. Od 1902 roku muzeum mieści się w specjalnie dla niego wybudowanym gmachu przy placu at-Tahrir w Kairze.

Dzisiejszą siedzibę, dwupiętrowy neoklasycystyczny gmach, zaprojektował w roku 1900 francuski architekt Marcel Dourgnon (1858–1911). Na niewielkiej powierzchni zgromadzono dotychczas ok. 160 tys. przedmiotów. Zwiedzający mogą podziwiać m.in. wyposażenia z grobowca faraona Tutanchamona, w tym jego złotą maskę; kolekcję portretów fajumskich, królewskie mumie, posągi faraonów, ich żon oraz bogów i bogiń egipskich.

Przed budynkiem ustawiono popiersia najwybitniejszych archeologów i badaczy starożytnego Egiptu. Od 2007 roku jest wśród nich także popiersie prof. Kazimierza Michałowskiego.^[1]

Główny targ z pamiątkami i rękodziełem. Chan al-Chalili – suk w centrum Kairu, a zarazem jedna z głównych atrakcji dla turystów z zagranicy i samego Egiptu.

Nazwa suku sięga początkami roku 1382, kiedy emir o nazwisku Al-Chalili wybudował rozległy karawanseraj (po arabsku خان ‘chan’), czyli rodzaj zajazdu i targowiska zarazem, za panowania sułtana Barkuka (1382-1399) z dynastii mameluków. Ów ‘chan’ istnieje do dziś. Nazwisko Al-Chalili wywodzi się od miasta palestyńskiego, słynnego z Biblii Hebron, które po arabsku nazywa się Al-Chalil. Jeszcze za panowania Barkuka, pierwszego Czerkiesa (przedstawiciela linii Burdżytów w ramach dynastii mameluków) na tronie Egiptu, w obrębie murów Kairu trzeba było dokonać prac remontowych po spustoszeniach, jakie przyniosła epidemia, która do historii przeszła pod nazwą „czarnej śmierci” (ok. 1350). Właściwy Chan al-Chalili powstał, kiedy sułtan Barkuk przystąpił do budowy madrasy w Bajn al-Kasrajn oraz odbudowy miejscowych targowisk. Za panowania Turków osmańskich (1517-1798) Chan al-Chalili stał się bardzo znanym bazarem na Bliskim Wschodzie.

Jest to w zasadzie cała dzielnica handlowa. Mieści się tu wiele sklepów, kawiarń, restauracji, kramów z żywnością. Kawiarnie są przeważnie niewielkie, urządzone tradycyjnie, serwujące kawę po arabsku i zazwyczaj fajkę wodną. Przylega do Chan al-Chalili meczet Al-Husajna, uniwersytet Al-Azhar wraz z meczetem o tej samej nazwie. Na terenie Chan al-Chalili znajduje się zaułek Midakk upamiętniony w powieści Nadżiba Mahfuza, egipskiego noblisty, pt. „Zaułek Midakk” (1947).

Na terenie Chan al-Chalili doszło do dwóch poważniejszych ataków terrorystycznych, w kwietniu 2005 i 22 lutego 2009. W tym ostatnim zginęła 17-letnia Francuzka, a 22 osób odniosło rany.^[2]

Grobowiec w Egipcie. Piramida Cheopsa, Wielka Piramida, piramida Chufu – piramida znajdująca się w Egipcie na płaskowyżu w Gizie. Zbudowana w okresie Starego Państwa ok. 2560 lat p.n.e. z przeznaczeniem na grobowiec faraona Cheopsa, prawdopodobnie według projektu Hemona.

W egiptologii przyjmuje się, że czas budowy wynosił ok. 20 lat. Wielka Piramida jest częścią nekropolii memfickiej. W starożytności uznana została za jeden z siedmiu cudów świata i jako jedyny z nich dotrwała epoki nowożytnej, chociaż nie bez szwanku: straciła licówkę i skarby.

Piramida Cheopsa wraz z piramidą Chefrena i piramidą Mykerinosa stanowią najokazalszy i najbardziej znany w świecie zespół piramid. W ich pobliżu znajduje się Wielki Sfinks.

Wielka Piramida postawiona została na sztucznie wyrównanym terenie, zmierzone różnice poziomu wynoszą do 2 cm. Boki kwadratowej podstawy ustawione są względem stron świata z dokładnością 4 minut kątowych. Kamienne bloki z wapienia ważące ok. 2,5 tony (największe ok. 15 ton), zostały ustawione z wielką precyzją. Cała budowla składa się z ok. 2,3 miliona kamiennych bloków, ma masę ponad 6 milionów ton i zajmuje powierzchnię 5,2 hektara. Do budowy komór użyto także granitowych bloków ważących od 25 do 80 ton, pochodzących z Asuanu. Piramida była pierwotnie pokryta w całości wykonaną z gładzonego wapienia warstwą zewnętrzną. Z okrywy tej pozostały jedynie nieliczne fragmenty u podnóża piramidy. Pierwotna wysokość budowli wynosiła 146,59 m, współcześnie w wyniku utraty piramidionu i erozji liczy 138,75 m.^[4]

Imponujący meczet wykończony alabastrem. Meczet Muhammada Alego, znany także jako Meczet Alabastrowy – meczet w stolicy Egiptu, Kairze, na terenie Cytadeli Kairskiej.

Meczet został zbudowany w latach 1824–1848 na polecenie egipskiego kedywa Muhammada Alego. Meczet Muhammada Alego jest jednym z najbardziej charakterystycznych obiektów w Kairze.

Meczet jest w typowym stylu osmańskim. Wieńczy go jedna duża kopuła, otoczona przez kilka pół-kopuł. Średnica centralnej kopuły wynosi 21 m, a wysokość 52 m. Plan meczetu jest kwadratowy (41 x 41 m). Budynek otoczony jest dwoma 82-metrowymi minaretami każdy z 2 balkonami. Mihrab znajduje się na południowo-wschodniej ścianie, otoczony półkolistą niszą. Wnętrze oświetlają żyrandole i kuliste lampy. Są tu dwa minbary- jeden ozdobiony alabastrem, a drugi w stylu secesji. Wokół dziedzińca wznosi się arkada ozdobiona alabastrem. W meczecie znajduje się marmurowy cenotaf, w którym pochowany jest Muhammad Ali.^[7]

Kompleks piramid Khentkausa I lub Grobowiec schodkowy Khentkausa I to dwustopniowy grobowiec z okresu Czwartej Dynastii, zbudowany dla Królowej Matki Khentkausa I w Gizie. Grobowiec, zbudowany w dwóch fazach pokrywających się z jego dwoma stopniami, był pierwotnie znany jako czwarta piramida w Gizie. W pierwszej fazie do budowy grobowca wykorzystano prawie kwadratowy blok skały macierzystej, wokół którego wydobywano kamień na budowę piramid w Gizie, i obudowano go drobnoziarnistym białym wapieniem z Tura. W drugiej fazie, najprawdopodobniej w czasach V dynastii, jej grobowiec został powiększony o dużą konstrukcję z wapienia, wzniesioną na szczycie bloku skalnego. Egiptolog Miroslav Verner sugeruje, że mogło to mieć na celu przekształcenie grobowca w piramidę, ale zostało zaniechane ze względu na obawy o stabilność. Na południowy zachód od grobowca znajdował się długi dół na łodzie, w którym umieszczono nocną łódź Re. Nie odnaleziono towarzyszącej jej łodzi dziennej. W nadbudowie grobowca wbudowano kaplicę z dużym granitowym wejściem, na którym umieszczono imię i tytuły królowej. Jeden z jej tytułów był szczególnie interesujący, ponieważ nie był wcześniej znany.

Kaplica połączona jest z trójwnękową salą posągową od zachodu i długą salą od północy. W sali na północy znajdowało się dwoje fałszywych drzwi z różowego granitu, pod jednymi z nich było pochyłe przejście do podziemnej konstrukcji grobowca, składającej się z przedsionka i komory grobowej przedzielonej na dwie części. We wschodniej połowie komory grobowej znajdowały się wejścia do sześciu magazynków, a w jej zachodniej ścianie - dwoje kolejnych drzwi z różowego granitu. W zachodniej połowie komory znajdował się niegdyś duży alabastrowy sarkofag, którego fragmenty stanowiły jedyne znaczące znalezisko Selima Hassana. W północnej ścianie wykuto półkę, na której przechowywano słoje kanopskie z pochówku. W ścianie południowej wycięto małą kwadratową niszę.

Wokół jej grobowca zbudowano osadę, którą prawdopodobnie do końca VI dynastii zamieszkiwali kapłani jej kultu kostnicowego. Osada była ograniczona od północy i południa długimi murami obwodowymi biegnącymi na wschód i południe. Wzdłuż grobli prowadzącej od kaplicy przez miasto zbudowano dziesięć starannie zaplanowanych domów, co sugeruje, że miasto zostało zaprojektowane, a nie powstało w wyniku naturalnego rozwoju urbanistycznego. Miasto było ponadto wyposażone w spichlerze i duży zbiornik na wodę. Na południowym zachodzie znajdowała się świątynia w dolinie Menkaure oraz przybudówka opisana przez Hassana jako świątynia w dolinie Khentkausa.^[11]

Meczet w Kairze. Meczet Al-Azhar, znany w Egipcie po prostu jako al-Azhar, to egipski meczet w islamskim Kairze. Jawhar al-Siqilli zlecił jego budowę dla nowo powstałej stolicy w 970 roku. Zazwyczaj uważa się, że jego nazwa pochodzi od az-Zahrāʾ, tytułu nadanego Fatimie przez Mahometa, proroka islamu. Był to pierwszy meczet założony w Kairze, mieście, które od tego czasu zyskało przydomek "miasta tysiąca minaretów".

Po poświęceniu w 972 r. i zatrudnieniu przez władze meczetu 35 uczonych w 989 r., meczet powoli przekształcił się w drugi najstarszy nieprzerwanie działający uniwersytet na świecie, po Al Karaouine w Idrisid Fes. Uniwersytet Al-Azhar od dawna uważany jest za najważniejszą w świecie islamu instytucję zajmującą się studiowaniem teologii sunnickiej i szariatu, czyli prawa islamskiego. Uniwersytet, od samego początku zintegrowany z meczetem jako część szkoły meczetowej, został upaństwowiony i oficjalnie uznany za niezależną uczelnię w 1961 r., po rewolucji egipskiej w 1952 r.

W ciągu swojej ponad tysiącletniej historii meczet był na przemian zaniedbywany i wysoko ceniony. Ponieważ został założony jako szyicka instytucja Ismaili, Saladyn i założona przez niego sunnicka dynastia Ayyubidów odżegnywali się od Al-Azharu, pozbawiając go statusu meczetu kongregacyjnego i odmawiając stypendiów studentom i nauczycielom w jego szkole. Zmiany te zostały odwrócone za panowania sułtanatu Mameluków, pod którego rządami dokonano licznych rozbudów i renowacji. Późniejsi władcy Egiptu w różnym stopniu traktowali meczet z szacunkiem i w różnym stopniu wspierali finansowo zarówno szkołę, jak i meczet. Dziś Al-Azhar pozostaje głęboko wpływową instytucją w egipskim społeczeństwie, cieszącą się wielkim szacunkiem w sunnickim świecie muzułmańskim i będącą symbolem islamskiego Egiptu.^[12]

Obiekt historyczny w Kairze. Islamski Kair, zwany także Historycznym lub Średniowiecznym Kairem, odnosi się ogólnie do historycznych obszarów Kairu w Egipcie, które istniały przed nowoczesną ekspansją miasta w XIX i XX wieku; w szczególności do centralnych części wokół starego, otoczonego murami miasta i wokół Cytadeli Kairskiej. Nazwa "islamski" Kair nie odnosi się do większego znaczenia muzułmanów na tym obszarze, ale raczej do bogatej historii i dziedzictwa miasta od czasu jego założenia we wczesnym okresie islamu, odróżniając je od pobliskich starożytnych egipskich miejsc, takich jak Giza i Memfis. Na tym obszarze znajduje się jedno z największych i najgęstszych skupisk zabytkowej architektury w świecie islamu. Znajdują się tu setki meczetów, grobowców, medres, rezydencji, karawanserajów i fortyfikacji pochodzących z okresu islamu w Egipcie. W 1979 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury ogłosiła Historyczny Kair obiektem Światowego Dziedzictwa Kulturowego, jako "jedno z najstarszych miast islamskich na świecie, ze słynnymi meczetami, medresami, hammamami i fontannami" oraz "nowe centrum świata islamskiego, osiągające swój złoty wiek w XIV wieku".^[13]

Ogrody krajobrazowe z widokiem na miasto. Park Al-Azhar to park publiczny położony w Kairze, w Egipcie.

Wśród wielu wyróżnień, park ten został wymieniony przez Project for Public Spaces jako jedna z sześćdziesięciu wspaniałych przestrzeni publicznych na świecie. Park został utworzony w ramach Programu Wspierania Miast Historycznych Aga Khan Trust for Culture, podmiotu należącego do Aga Khan Development Network. Koszt budowy parku wyniósł ponad 30 mln USD, a środki na jego sfinansowanie zostały przekazane Kairowi w darze przez Agę Khana IV, potomka kairskich kalifów Fatymidów.

Projekt parkowy, będący inicjatywą urbanistyczną, obejmował: zagospodarowanie parku, prace archeologiczne przy XII-wiecznym murze ajjubidów, renowację zabytkowych budynków (XIV-wiecznego meczetu Umm Sultan Shaban, XIII-wiecznego kompleksu Khayrbek oraz szkoły Darb Shoughlan), kilka inicjatyw mających na celu poprawę jakości życia, w tym szkolenia z zakresu umiejętności, rekultywację terenu, mikrofinansowanie oraz wsparcie w dziedzinie zdrowia i edukacji.^[18]

Opera Khedivial lub Royal Opera House była operą w Kairze, w Egipcie, najstarszą operą w całej Afryce. Został otwarty 1 listopada 1869 r., a spłonął 28 października 1971 r.

Opera została zbudowana na polecenie khediwa Ismaila z okazji otwarcia Kanału Sueskiego. Projektantami budynku byli architekci Pietro Avoscani (z Livorno) i Rossi. Mieścił on około 850 osób i był wykonany głównie z drewna. Znajdował się pomiędzy dzielnicami Azbakeya i Ismailyya w stolicy Egiptu.

Opera Verdiego Rigoletto była pierwszą operą wystawioną na deskach opery 1 listopada 1869 roku. Ismail zaplanował dla swojego nowego teatru wystawienie z rozmachem. Po miesiącach opóźnienia spowodowanego wybuchem wojny francusko-pruskiej, 24 grudnia 1871 r. w Operze Khedivial odbyła się światowa premiera nowej opery Verdiego - Aida.

We wczesnych godzinach porannych 28 października 1971 r. opera spłonęła doszczętnie. Drewniany budynek szybko spłonął, a ocalały tylko dwie rzeźby wykonane przez Mohameda Hassana.

Po zniszczeniu pierwotnego budynku opery, Kair pozostawał bez opery przez prawie dwie dekady, aż do otwarcia nowej Opery Kairskiej w 1988 roku.

W miejscu, gdzie stała Opera Khedivial, powstał wielopiętrowy betonowy garaż samochodowy. Plac (na południe od stacji metra Al Ataba), na którym znajduje się budynek, nadal nazywany jest placem Opery (Meidan El Opera).^[22]

Koptyjski kościół jeden z najstarszych w Egipcie. Kościół Zawieszony, kościół Najświętszej Marii Panny – koptyjski kościół w Kairze, jeden z najstarszych w Egipcie, którego historia datowana jest na koniec III wieku.

Nazwa kościół Zawieszony wzięła się z umiejscowienia nawy nad przejściem przez bramę, wiodącej do Fortecy Babilońskiej, rzymskiej fortecy w starym koptyjskim Kairze. Do świątyni wchodzi się przez dwadzieścia dziewięć stopni, stąd w dawnych czasach była też nazywana przez odwiedzających Kair kościołem stopni.

Przyjmuje się, że kościół Zawieszony jest pierwszą świątynią koptyjską zbudowaną w formie bazyliki za patriarchatu koptyjskiego papieża Izaaka z Aleksandrii (689-692). Jest siedzibą papieża Aleksandrii, przywódcy duchowego chrześcijan koptyjskich.^[26]

Bayt Al-Suhaymi to dom i muzeum o tematyce islamskiej w Kairze, w Egipcie. Pierwotnie został zbudowany w 1648 roku przez Abdela Wahaba el Tablawy wzdłuż Darb al-Asfar, bardzo prestiżowej i drogiej części islamskiego Kairu. W 1796 r. kupił go szejk Ahmed as-Suhaymi, w którego posiadaniu rodzina pozostawała przez kilka kolejnych pokoleń. Szejk znacznie rozbudował dom w stosunku do jego pierwotnego kształtu, włączając w jego strukturę sąsiednie domy.

Dom zbudowany jest wokół sahn, w środku którego znajduje się mały ogród z roślinami i palmami. Z tego miejsca można zobaczyć kilka pięknych okien mashrabiya w domu. Obecnie dom jest muzeum, które zagraniczni turyści mogą zwiedzać za 35 funtów egipskich (15 dla studentów). Wiele marmurowych podłóg, drewnianych mebli i dekoracji sufitowych pozostało nienaruszonych. Po trzęsieniu ziemi w 1992 r. przeprowadzono renowację.^[28]

Zabytkowy meczet z X w.. Meczet Al-Hakima – jedno z najważniejszych muzułmańskich miejsc kultu w Kairze, stolicy Egiptu.

Obiekt mieści się na terenie „muzułmańskiego” Kairu, po wschodniej stronie ulicy Al-Mu'izz, na południe od Bab al-Futuh (arab. ‘brama podboju’). Został nazwany imieniem szóstego kalifa fatymidzkiego, Al-Hakima (985-1021), a pierwszego, który urodził się w Egipcie. Pierwotnie został pomyślany przez wezyra fatymidzkiego, Dżawhara as-Sikilli (zm. 992), jako obiekt samodzielny, ale następnie został włączony do kompleksu fortyfikacji wybudowanych przez Badra al-Dżamali. Meczet składa się z nieregularnego prostokąta, z czterema rzędami arkad otaczającymi dziedziniec. Niezwykłym jego elementem jest monumentalne wejście z wyeksponowanym do przodu gankiem z kamienia.^[29]

Muzeum dla dzieci w Egipcie. Dziecięce Centrum Cywilizacji i Twórczości to muzeum dla dzieci w Heliopolis w Kairze w Egipcie, założone w 1986 roku. Zostało dwukrotnie odnowione w 1996 i 2012 roku. Jest to duże muzeum i centrum kulturalne o powierzchni 4000 metrów kwadratowych, położone na terenie 14 feddanów (14,3 akra). Zostało zbudowane przez Towarzystwo Heliopolis dla dobra wszystkich dzieci w Egipcie. W prace zaangażowane były egipskie i międzynarodowe muzea oraz instytucje.

Muzeum zostało zaprojektowane przez ekspertów z Egiptu, Wielkiej Brytanii i USA, a zbudowane przez muzealników z całego świata, którzy przyczynili się do tego, że muzeum pomaga dzieciom i młodzieży w zdobywaniu wiedzy poprzez eksponaty praktyczne, gry interaktywne, gry komputerowe oraz spektakularny pokaz w kopule, który prowadzi zwiedzających przez historię nauki w Egipcie.

W maju 2012 r. zdobyła nagrodę UK's Museum and Heritage International Award.^[34]