Mccheta - atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć

XI-wieczna katedra prawosławna. Sweti Cchoweli – kościół katedralny w mieście Mccheta w Gruzji, ok. 20 km od stolicy kraju Tbilisi. Wraz z innymi zabytkami miasta Mcchety katedra Sweti Cchoweli została wpisana w 1994 na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Katedra stanowiła w ciągu wielu stuleci miejsce koronacji i pochówku władców Gruzji oraz siedzibę najwyższych władz Gruzińskiego Prawosławnego Kościoła Apostolskiego. Obecnie jest siedzibą arcybiskupa Mcchety i Tbilisi, sprawującego urząd Katolikosa Gruzji.

Katedrę wzniósł w latach 1010–1029 architekt gruziński Arsakidze na miejscu zbudowanego w IV w. najstarszego kościoła Gruzji. Według legendy święta Nino wybrała miejsce budowy u zbiegu rzek Kury i Aragwi.

Według tej legendy Elizeusz, Żyd z Mcchety wyruszył do Jerozolimy, by bronić Chrystusa przed sądem Piłata, lecz zdążył dopiero w chwili Ukrzyżowania. Od rzymskiego żołnierza odkupił szatę Chrystusa i zabrał ją ze sobą do Gruzji. W Mcchecie oddał szatę swojej siostrze Sydonii, która otuliwszy się nią zmarła i została w niej pochowana. Na jej grobie wyrósł wielki cedr.

Święta Nino poleciła, aby ściąć cedr i na jego miejscu zbudować kościół, lecz cedr nie dał się ściąć. Dopiero gdy święta Nino modlitwą przywołała anioła, drzewo uniosło się i budowa została ukończona. Z pnia cedru powstała kolumna, dająca życiodajny sok.

Badania archeologiczne wykazały, że na miejscu obecnej katedry w V w. znajdowała się niewielka trójnawowa bazylika.

Obecna katedra powstała w XI w. za panowania króla Giorgiego II. W 1787 król Herakliusz II polecił otoczyć katedrę wysokim murem obronnym z ośmioma wieżami.

Obecnie istniejąca katedra z XI w. została wzniesiona w układzie kopułowo-krzyżowym, typowym dla gruzińskiego budownictwa sakralnego. Do budowy użyto żółtego piaskowca. Fasadę zdobią liczne płaskorzeźby. Płaskorzeźba na ścianie północnej przedstawiająca prawe ramię z dłutem w dłoni opatrzona jest napisem: „Ramię Arsukidzego, sługi bożego, niech mu będzie przebaczone”. Napis na ścianie wschodniej głosi: „Kościół święty został wzniesiony ręką uniżonego sługi Arsukidzego. Niech jego dusza zazna spokój, Mistrzu”.

Katedra była wielokrotnie odnawiana i przebudowywana.

Ściany wewnętrzne katedry pokryte były freskami, lecz w 1830 z okazji pobytu cara Mikołaja I freski pokryto tynkiem. Część z nich udało się wydobyć spod tynku, m.in. wizerunki bestii apokaliptycznych i znaków zodiaku.

Ikony stanowią kopie oryginałów, przechowywanych w muzeum państwowym Gruzji.

Chrzcielnica na prawo od wejścia pochodzi z IV w.^[1]

Położony na górze klasztor z VI wieku. Monastyr Dżwari – prawosławny monastyr z VI w. położony niedaleko miasta Mccheta we wschodniej Gruzji. Nazwę można tłumaczyć jako "monastyr krzyża".

Według tradycyjnych źródeł Święta Nino, która nawróciła Gruzję na chrześcijaństwo, zatrzymała się na modlitwę na najwyższym wzniesieniu Mcchety i postawiła na nim krzyż. Około 545 na tym miejscu został wzniesiony pierwszy, mniejszy kościół, który został nazwany Małym Kościołem Dżwari. Drugi, większy, zwany Wielkim Kościołem Dżwari, został wybudowany obok pierwszego w latach 586-605.

Jest to czteroapsydowa świątynia (tzw. tetrakonchos), bardzo popularny typ architektoniczny na całym Południowym Kaukazie. Kościół ten służył jako wzór przy budowie innych świątyń. Jego fasadę zdobią rzadko spotykane i różnorodne płaskorzeźby. Znaczenie monastyru Dżwari rosło wraz z upływem czasu i przyciągało wielu pielgrzymów. Także dzisiaj Wielki Kościół jest wykorzystywany podczas ważniejszych uroczystości. Zachowały się też fragmenty krzyża św. Nino.

Przez wieki budynki monastyru ulegały zniszczeniu na skutek erozji oraz niewłaściwego utrzymania i braku konserwacji. Jest on obecnie wpisany na listę stu najbardziej zagrożonych zniszczeniem zabytków świata.^[2]

Klasztor o architekturze twierdzy. Klasztor Samtavro to gruziński prawosławny kompleks klasztorny, łączący cerkiew Przemienienia Pańskiego Samtavro i klasztor mniszek św. Nino w Mtskhecie w Gruzji. Samtavro, zbudowany prawdopodobnie w IV wieku przez króla Miriana III, a następnie przebudowany w XI wieku przez króla Jerzego I i Katolikosa-Patriarchę Melchizedeka I, jest ważnym historycznym i architektonicznym zabytkiem wczesnego i wysokiego średniowiecza. W 1994 roku został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO wraz z innymi zabytkami Mtskhety. Kościół w Samtavro jest świątynią w kształcie krzyża na planie kwadratu, z łukami i innymi zdobieniami typowymi dla architektury gruzińskiej XI wieku. Na dziedzińcu kościoła Samtavro znajdują się groby Miriana III i słynnego gruzińskiego świętego mnicha Gabriela.^[5]

Bebris Tsikhe to wczesnośredniowieczna twierdza w Gruzji, w historycznym regionie Kartli, w mieście Mtskheta. Znajduje się na prawym brzegu rzeki Aragwi, na północ od Mtskhety. W dawnych czasach twierdza nazywała się "Belti". Vakhushti Bagrationi nazywa ją "Beltistsikhe". Twierdza została zbudowana w celu ochrony Mtskhety i Tbilisi od północy, od strony pasma Wielkiego Kaukazu.

Twierdza naturalnie wpisuje się w krajobraz, zbudowana tak, by imitować kontynuację góry. Mury, o grubości ponad 2 m, zbudowane są z kamieni o prawie jednakowej wielkości. Twierdza ma dwa poziomy: cytadelę i niższy dziedziniec. Cytadela ma kształt trójkąta. W każdym rogu trójkąta wzniesiono po trzy wieże. Wieża wschodnia miała pierwotnie kształt kwadratu, ale została zniszczona i odbudowana w XVIII wieku. Wieża południowo-zachodnia była największa i pełniła również funkcję donżonu. Ma ona cztery poziomy ze strzelnicami, podzielone drewnianymi stropami. Mury dolnego dziedzińca są w dużej mierze zrujnowane, ale twierdza miała najwyraźniej wielopłaszczyznowy kształt, dostosowany do skomplikowanego ukształtowania terenu. Jedyna wieża została zbudowana od strony wschodniej, aby chronić od strony dawnej drogi. Do dziś zachowała się część muru wieży. W sąsiedztwie Bebris Tsikhe zidentyfikowano warstwy archeologiczne z okresu starożytnego i feudalnego.

Nie istnieje żaden dokument pisany mówiący o tym, skąd wzięła się nazwa twierdzy. Legenda o Bebris Tsikhe głosi, że niegdyś terytorium to należało do księcia Szymona, który w wąskiej części wąwozu zbudował twierdzę i umieścił w niej strażników. Miał on piękną i miłą córkę Makrynę oraz okrutnego i bezdusznego syna Mamukę. Po śmierci ojca Mamuka nałożył na chłopów ogromny podatek. Kto nie był w stanie zapłacić podatku, był okrutnie torturowany przez Mamukę. Na próżno błagał Makrynę, jej brata, o litość dla chłopów. Okrutny brat nie miał dla niej litości i uwięził ją w wieży. Pewnego razu, gdy chłopi przygotowywali w wielkim rondlu wodnisty posiłek, niespodziewanie nadleciały dwie wrony, wleciały do rondla i ugotowały się w nim. Chłopi wylewali posiłek. Kiedy Mamuka dowiedział się o tym, bardzo się rozgniewał i już miał je ubiczować, ale w tej samej chwili z rondla wyłoniły się węże i okręciły się wokół niego. Zrozpaczony Mamuka modlił się do Boga: "Tylko mnie uratuj, a zbuduję kościół w Twoje imię". Makrine obserwowała z okna kłopoty brata, który również modlił się do Boga, aby go uratował. Miłosierny Bóg przyjął modlitwy i uwolnił Mamukę od węży. Ocalony Mamuka rozdał swój majątek, został mnichem i zaczął zbierać datki na budowę kościoła. Jego siostra Makrina została zakonnicą w Mtskhecie. Minęło wiele lat, Makrina zmarła, na jej pogrzeb przyszedł białobrody starzec, ucałował zmarłą i powiedział: "Moja siostro, dotrzymaliśmy obietnicy". Gdy tylko wypowiedział te słowa, padł na kolana i oddał duszę Bogu. Od tego czasu twierdza nosi nazwę "Bebris Tsikhe" ("Twierdza starego człowieka").

Pierwotnie droga przebiegała po wschodniej stronie twierdzy, wzdłuż brzegu rzeki. W XIX wieku przez góry przecięto nową drogę, która obecnie przebiega po zachodniej stronie Bebristsikhe.

W 2004 r. Bebris Tsikhe został uznany za Narodowy Zabytek Kultury Gruzji.^[6]